درۀ وهم‌آلود!

خوش اومدید به پست، امیدوارم بهتون کمک کنه

دره ی شبحوار یا وهم آلود (Uncanny valley) به واکنش منفیِ آدما به هنگام مواجهه با موجودات/اشیاءـی که شبیه به انسان هستن ، ولی کاملا شبیه به انسان به نظر نمیان اشاره داره. این مفهوم اولین بار سال ۱۹۷۰ توسط دانسمند رباتیک ژاپنی "ماساهیرو موری" مطرح شده و الان در بازیای ویدئویی ، تولید هوش مصنوعی ، انیمیشن‌ها و فیلم‌ها مورد توجهه.

خب میشه آسون تر توضیحش داد : اگه شما یه انیمیشن خیلی غیر انسان‌وار (مثل یه ماشین) ببینید ، احتمالا واکنشتون مثبت یا خنثی‌ئه. حالا اگر یه انیمیشن ببینید که کاراکترهاش تقریبا شبیه انسان باشه ( مثل انیمه‌ها ) ، معمولا خس مثبت تری خواهید داشت. اما اگه با چیزی بین این دو مورد مواجهه بشی ، یعنی خیلی شبیه به انسان، ، ولی با جزئیاتِ غیر طبیعی ( مثلا چشمای بی حالت ، حرکات کند و مکانیکی مثل رباتا ) شما به احتمال خیلی زیاد دچار احساس ترس و انزجار میشید؛ که این موقعیت ناخوشایند دقیقا مفهوم دره ی شبح‌واره.

برای مثال بازی "last of Us part ll" گرافیک خیلی واقع گرایانه ای داره ( و واقعا هم خیره کننده‌ست ) ، ولی بعضی از صحنه‌های مرگ کاراکترا به خاطر وجود جزئیات بیش از حد ، حس ناخوشایندی ایجاد میکنه. _فیلم "The polar express" یکی دیگه از نثال هایی هست که وارد دره ی شبحوار شده ، به دلیل حرکات عجیب و چهره‌های بی حالت کاراکترای انسانی ، که باعث ناراحتی تماشاگران هم شده. _همچین باید اشاره کردد بعضی از فیلما ، انیمیشن‌ها و بازی‌ها عمدا برای ایجاد حس ترس و بیگانگی ساخته میشه ، برای مثال : _فیلم "Ex Machina" ، ربات "ava" دقیقا برای به چالش کشیدن مرز بین انسان و ماشینا طراحی شده. _بازی "Detroit: Become Human" که بعضی از کاراکترای رباتیک این بازی برای القای حس تنش اجتماعی ، عمدا در منطفه ی دره‌ی شبح‌وار قرار گرفته.

چرا این اتفاق می‌افته ؟ ( دلایل علمی ) _تناقض در پردازش مغز. مغز ما به طور غریزی الگوهای انسانی ( مثل حرکت چشما، تنفس ) رو تشخیص میده. وقتی چیزی شبیه به آدمه ، مغز انتظار داره اون چیز همه ی ویژگی های انسانی رو داشته باشه ، ولی زمانی که تعدادی از ویژگی‌های انسانی غایب باشن ( مثل لبخند بدون عضلات صورت که احتمالا از رایج ترین‌هاشه ) مغز اون موجود رو به عنوان خطر تفسیر میکنه. مثل اجساد ، بعضی بیمارها و حتی دلقک ها. _یه سری از دانشمند‌ها معتقدن این واکنش مربوط به اجتناب از بیماری های مسری‌ئه. افرادی که نیمه‌جان به نظر میرسن ، اجساد یا "بعضی" از عفونت‌های پوستی ممکنه واکنش دفاعیمون رو فعال کنن.

در اخر باید پرسید چجوری میشه اژش اجتناب کرد ؟ تا الان دوراه توسط طراح‌ها مطرح شده: ۱ : کاهش شباهت ، استفاده از سبک های کارتونی ( مثل انیمیشنای پیکسار ). ۲ : افزایش کامل واقع‌گرایی ، استفاده از ( اسکن سه‌بعدی از بازیگرای واقعی ) ، در بازیایی مثل "Hellblade senua’s sacrifice".