کرم‌چاله چیست؟

اشنایی با کر‌م‌چاله

کرم‌چاله یا Wormhole یک مفهوم نظری در فیزیک است که مانند یک میان‌بُر در فضا-زمان عمل می‌کند. یعنی اگر جهان را مثل یک پارچه‌ی بسیار بزرگ تصور کنیم، کرم‌چاله مثل یک تونل است که دو نقطه‌ی بسیار دور از هم در این پارچه را به هم وصل می‌کند.

فرض کنید که بخواهید از یک نقطه‌ی زمین به نقطه‌ای در آن سوی کهکشان بروید. اگر بخواهید با سرعت نور هم حرکت کنید، شاید هزاران سال طول بکشد تا به آن نقطه برسید. اما اگر یک کرم‌چاله بین این دو نقطه وجود داشته باشد، می‌توانید از آن عبور کنید و در زمانی بسیار کوتاه به مقصد برسید؛ مثل این است که یک تونل بین دو نقطه‌ی دور باز شده باشد.

اسم آن از مثال جالبی گرفته شده است: اگر یک سیب را تصور کنید، کرمی که بخواهد از یک طرف سیب به طرف دیگر برود، دو راه دارد: 1. روی پوست سیب راه برود تا به آن‌طرف برسد (مسیر طولانی‌تر). 2. یک تونل از داخل سیب بزند و مستقیم به طرف دیگر برود (مسیر کوتاه‌تر). در جهان هم، اگر فضا-زمان مثل پوست سیب باشد، کرم‌چاله مثل آن تونل است که میان‌بر می‌زند.

تا به حال هیچ کرم‌چاله‌ای در جهان پیدا نشده است، اما بر پایه نظریه نسبیت عام آلبرت اینشتین، وجود آن‌ها از نظر ریاضی ممکن است. فیزیک‌دانان به‌صورت تئوری و در معادلات خود، امکان وجود کرم‌چاله‌ها را بررسی کرده‌اند. اما این به آن معنا نیست که ما واقعاً بتوانیم از آن‌ها استفاده کنیم. برای اینکه یک کرم‌چاله باز و پایدار بماند (یعنی بسته نشود یا فرو نپاشد)، به ماده‌ای عجیب و ناشناخته به نام “ماده‌ی منفی” یا “انرژی منفی” نیاز دارد که هنوز وجودش اثبات نشده.

بعضی نظریه‌ها می‌گویند که اگر بتوان دو سر کرم‌چاله را با سرعت‌های مختلف حرکت داد، ممکن است یکی از آن‌ها در زمان جلوتر یا عقب‌تر قرار گیرد. در این صورت شاید بشود از طریق کرم‌چاله سفر در زمان کرد! البته این هم فقط در حد نظریه است و هیچ‌کس نمی‌داند که واقعاً امکان‌پذیر هست یا نه.

جمع‌بندی: کرم‌چاله یک تونل فرضی در فضا-زمان است که می‌تواند دو نقطه‌ی بسیار دور را به هم وصل کند و شاید روزی بتواند به ما امکان سفرهای سریع بین‌ستاره‌ای یا حتی سفر در زمان را بدهد. اما در حال حاضر، کرم‌چاله فقط در دنیای ریاضی، فیزیک نظری و داستان‌های علمی-تخیلی وجود دارد و هنوز شواهد واقعی برای آن نداریم.