سندروم خود مرده پنداری

سندروم خود مرده پنداری بیماری ای است که در آن فرد تصور میکند مرده است یا اندام بدنش از کار افتاده اند، در ادامه بیشتر با این بیماری آشنا میشویم.

سندروم خود مرده‌پنداری یکی از نادرترین و مرموزترین اختلالات روان‌پزشکی است که در آن فرد باور دارد مرده است، وجود ندارد، یا اندام‌هایی از بدنش از بین رفته‌اند. این اختلال که با عنوان هذیان نیستی (Nihilistic Delusion) نیز شناخته می‌شود، نه‌تنها چالش‌های بالینی فراوانی دارد، بلکه مرز بین واقعیت و ادراک انسان را نیز به چالش می‌کشد.

این سندروم نخستین‌بار در سال ۱۸۸۰ توسط پزشک فرانسوی ژول کوتار (Jules Cotard) معرفی شد. بیمار او زنی بود که باور داشت روحی سرگردان است، اعضای بدنش از بین رفته‌اند و به دلیل مردن، نیاز به غذا یا مراقبت ندارد. او معتقد بود که جاودانه خواهد ماند، زیرا قبلاً مرده است.

بیماران مبتلا به سندروم خود مرده‌پنداری ممکن است با مجموعه‌ای از نشانه‌های زیر شناخته شوند: هذیان مردگی: باور به این‌که فرد مرده است یا هیچ‌گاه وجود نداشته. انکار اندام‌ها: احساس می‌کند اعضای بدنش از بین رفته یا کار نمی‌کنند. توهم نیستی: انکار وجود خود، خانواده، یا حتی جهان. افسردگی شدید: همراهی با بی‌احساسی، بی‌ارزشی، گناه‌کاری افراطی. تمایل به انزوا یا امتناع از غذا خوردن و درمان: چون فرد باور دارد که وجود ندارد.

سندروم کوتار به‌تنهایی بیماری مستقلی نیست بلکه معمولاً به‌عنوان نشانه‌ای از سایر اختلالات شدید روانی بروز می‌کند: افسردگی ماژور (ویژه با ویژگی‌های روان‌پریشانه) اسکیزوفرنی یا اختلالات روان‌پریشی دیگر اختلال دوقطبی در فاز افسردگی آسیب مغزی، سکته یا بیماری‌های نورولوژیک (مانند پارکینسون یا آلزایمر)

مطالعات تصویربرداری مغز نشان داده‌اند که در این بیماران ممکن است نواحی‌ای مانند لوب‌های پیشانی و گیجگاهی، که مسئول خودآگاهی، پردازش هیجانات و هویت هستند، دچار اختلال عملکرد شده باشند.

نقطهٔ اصلی تمایز، تمرکز شدید بر «نبودن» یا «مردگی» در سندروم کوتار است، در حالی‌که در اسکیزوفرنی تنوع بیشتری در محتواهای هذیانی وجود دارد.

درمان سندروم کوتار معمولاً ترکیبی از چند روش است: 1. دارودرمانی: داروهای ضد افسردگی (مثل SSRIs یا SNRIs) داروهای ضد روان‌پریشی (مثل اولانزاپین یا ریسپریدون) در موارد شدید: ECT (الکتروشوک‌تراپی)، که اثرات قابل‌توجهی در بهبود سریع دارد.

2. روان‌درمانی: شناخت‌درمانی (CBT) برای شناسایی و چالش با افکار هذیانی. درمان حمایتی برای کاهش انزوای روانی بیمار.

3. مراقبت‌های پزشکی مکمل: تغذیه و پایش سلامت جسمی، چون بسیاری از بیماران از خوردن امتناع می‌کنند.

نمونه‌های مستند جالب فردی پس از تصادف رانندگی دچار ضربه مغزی شد و پس از ترخیص، باور داشت مرده است و روحش روی زمین مانده. بیماری دیگر معتقد بود قلب، معده و مغزش از بین رفته و از خوردن امتناع می‌کرد چون باور داشت سیستم گوارشی ندارد.

نتیجه‌گیری سندروم خود مرده‌پنداری، هرچند نادر، تصویری تکان‌دهنده از شکنندگی ذهن و ادراک ما از «وجود» است. درک این اختلال نه‌تنها به روان‌پزشکان در درمان کمک می‌کند، بلکه ابزاری برای فهم پیچیدگی خودآگاهی انسان نیز فراهم می‌آورد.