کسانی که گربه یا سگ دارند، احتمالا پلک سوم حیواناتشان را بخصوص هنگامی که حیوانشان خسته است، مشاهده کرده اند~
این ساختار عجیب که پلک سوم یا غشای پلکی نامیده می‌شود، تقریباً در تمام پستانداران و بسیاری از گونه‌های جانوری دیگر از پرندگان گرفته تا خزندگان و ماهیان وجود دارد. اما انسان‌ها فاقد این ویژگی هستند. پلک سوم چیست و چه کارکردی دارد؟ پلک سوم لایه‌ای از پرده ملتحمه چشم است که بخش سفید آن را می‌پوشاند. این پلک معمولاً به صورت افقی بر روی چشم حرکت می‌کند. ساختار آن در گونه‌های مختلف متفاوت است؛ برخی دارای اسکلت غضروفی و برخی دیگر غدد ترشح کننده اشک هستند که به حفاظت از چشم کمک می‌کنند. وظیفه اصلی پلک سوم همانند پلک‌های معمولی، پاکسازی و محافظت از چشم در برابر عوامل خارجی، گرد و غبار و آسیب‌هاست. آن همچنین در توزیع اشک، حفظ رطوبت و جلوگیری از زخم چشم نقش دارد. این مسئله برای گونه‌های خانگی و وحشی که در معرض محیط‌های متفاوت قرار دارند، بسیار حیاتی است.
برای پرندگان، جریان‌های سریع هوا می‌تواند به شدت آسیب‌زا باشد. به همین دلیل در پرندگان شکاری مثل شاهین، پلک سوم در طول پرواز سریع برای شکار به کار می‌رود. اغلب، وزش‌های شدید باد باعث حرکت پلک سوم در این پرندگان (از جمله جغدها) به عنوان یک واکنش محافظتی طبیعی می‌شود. در دیگر گونه‌های پرنده، پلک سوم می‌تواند از آسیب جوجه‌های نوک‌تیز جلوگیری کند. فرض کنید پرنده‌ای با غذا نزد جوجه‌های گرسنه‌اش بازگشته که برای دریافت سهم خود به صورت پیوسته در حال نوک زدن و تقلا هستند. بر اساس پژوهش‌ها، پلک سوم نقشی منحصربه فرد در دارکوب‌ها دارند. جمجمه‌ی این گونه‌ها هنگام حفاری تنه‌ی درخت با منقار دچار آسیب لرزشی می‌شود. دو مشکل به دلیل این حرکت سریع سر رخ می‌دهد، یکی آسیب به بافت نرم چشم و پرتاب خاک‌اره‌ها به داخل چشم. در این مورد پلک سوم می‌تواند مانند کمربند ایمنی عمل کند. مناطق قطبی که چشم‌انداز سفیدرنگ نور خورشید را منعکس می‌کند، پرتوهای فرابنفش می‌توانند به چشم آسیب بزنند. این شرایط که می‌تواند به از بین رفتن بینایی بینجامد، با عنوان کوری برفی شناخته می‌شود. به همین دلیل احتمالا برخی حیوانات شمالگان مثل خرس‌های قطبی برای جذب نور فرابنفش پلک سوم داشته باشند. البته شواهد قطعی برای وجود پلک سوم در این گونه‌ها وجود ندارد.
نقش پلک سوم در حیات وحش حیوانات اهلی و وحشی (از جمله گونه‌های گربه‌سان، سگ‌سان و اسب‌سان) به سپر و محافظ چشمی در برابر اجسام خارجی نیاز دارند. حیوانات وحشی حتی ممکن است به پوشش بیشتری نیاز داشته باشند، زیرا همیشه در علفزارها در حال جستجو هستند و باید با گزیدن و خراش طعمه یا حیوانات رقیب مقابله کنند. حیوانات به دلایلی مثل شرایط محیط، شکار و رقابت به پلک سوم نیاز دارند پیشگیری، به‌دام‌انداختن و حذف گرد و غبار برای حیوانات بیابانی مثل شترها ضروری است زیرا در محیط زندگی‌شان شن و غبار می‌تواند به چشم‌ها آسیب بزند. پلک سوم شترها تا حدی شفاف است و به آن‌ها کمک می‌کند در حالی که چشم‌هایشان را بسته‌اند، بینایی نسبی خود را در میان طوفان شن حفظ کنند. موریانه‌خوارها در بوته‌زارها پلک سوم دارند تا به این طریق از چشم‌های خود در حین جستجوی حشرات محافظت کنند. پلک سوم همچنین باعث محافظت در برابر آب می‌شود و غشای نیمه‌شفاف می‌تواند به بینایی زیرآب حیوانات آبزی مثل گاوهای دریایی کمک کند. گونه‌های بزرگ‌تر کوسه‌ها (مثل کوسه‌های آبی) هم هنگام شکار و تغذیه با پلک سوم از چشمان خود محافظت می‌کنند.
ما انسان ها پلک سوم نداریم، یا میشه گفت کامل نیست. بقایای آن در گوشه چشم ما به شکل مثلثی صورتی و کوچک باقی مانده است و احتمالا به دلیل اینکه دیگر از آن استفاده نمیشده کوچک و کوچک تر شده تا به این شکل درآمده است.
اگر پسندیدی، لایک کن و به سازنده انرژی بده!
