تاریخ اصفهان

در دامنه شرقی کوه‍‌های زاگرس، شهر اصفهان ،مرکز استان اصفهان، واقع شده است. تاریخ شهر اصفهان به سابقه و قدمت ایران برمی‌گردد. طول و عرض جغرافیایی نصف جهان به ترتیب ۴/۵۱ و ۳۲/۳۸ و ارتفاع آن از سطح دریا ۱۵۷۵ متر است. این شهر بر روی آبرفت زاینده رود بنا شده است

شهر اصفهان تا شیراز ۴۸۱، تا یزد ۳۱۶ کیلومتر و از تهران ۴۱۴ کیلومتر فاصله دارد. این شهر آب و هوای نیمه خشک معتدلی دارد. متوسط درجه حرارت سالانه اصفهان ۱۶ درجه سانتیگراد ثبت شده است. این در حالی است که حداقل درجه حرارت مطلق منهای ۱۶ درجه سانتیگراد و همینطور حداکثر مطلق آن تا ۴۱ درجه سانتیگراد گزارش شده است. شهر اصفهان به همراه رشت در آذر ماه ۱۳۹۴ (دسامبر ۲۰۱۵) عنوان نخستین شهرهای ایران که به شبکه شهرهای خلاق جهان زیر نظر یونسکو قرار دارد، را به خود اختصاص دادند. شهر خلاق براساس استانداردهای یونسکو، شهری است که از توانمندی‌ و نوآوری شهروندان در توسعه پایدار شهری نهایت بهره را ببرد.

در تاریخ شهر اصفهان، طهمورث، سومین پادشاه از سلسله پیشدادیان را شخصی می‌دانند که بنای اصفهان را گذاشته است. شهر اصفهان در تاریخ گذشته ایران با نامِ «گِی» در پارس علیا معرفی شده است و همینطور، از آن، تحتِ عنوانِ تابای یا گابای نیز یاد می‌کنند. این شهر اقامتگاه سلطنتی پادشاهان هخامنشی و همینطور محل تقاطع راه‌های عمده بود. جغرافی‌دان یونانی به نام استرابون، عنوانِ مرکز کشور ایران را به اصفهان نسبت داده است.

به دستور یزدگرد اول در دوران سلطنت سلسله ساسانیان، یک پادگان نظامی احتیاطی به منظور اعزام و همینطور آموزش نیروی کمکی ایجاد شد. لازم به ذکر است بجز این پادگان، سه مرکز نظامی در گرگان، تیسفون و مرو نیز احداث شده بود. این مراکز دارای نیروی ثابت بوده و تنها سپاهان برای اعزام و تعلیم نیروهای کمکی ایجاد و پیش‌بینی شده بود.

طغرل سلجوقی در بهار ۴۴۲ هجری قمری، شهر اصفهان را پس از یک دوره محاصره ویرانگر و بسیار طولانی گشود. البته شهر به تدبیر ابولفتح مظفر نیشابوری که از جانب طغرل به حکومت شهر اصفهان منسوب شده بود، با سرعت قابل توجه‌ای بازسازی شد. خرج ساخت بناها ۵۰۰٬۰۰۰ دینار شده بود و از مردم شهر به مدت سه سال هیچ دیناری برای مالیاتی گرفته نشد.