سینستزیا یا حس آمیزی!

برای آشنایی بیشتر با بیماری سینستزیا این پست را تا انتها دنبال کنید! سینستزیا، بیماری یا قدرت؟

سندرم سینستزیا یا حس آمیزی یکی از پدیده‌های نادر و در عین حال عجیب در انسان‌هاست. به‌واسطه‌ی این سندرم، فرد دچار اختلال در درک حواس مختلف می‌شود. برای مثال اگر شما به این سندرم دچار شوید، هنگام شنیدن موسیقی، اشکال انتزاعی را مشاهده خواهید کرد. در مثالی دیگر ممکن است شما یک کلمه یا واژه‌ای را بشنوید، اما به محض شنیدن، یک رنگ را جلوی چشمانتان مشاهده می‌کنید. در حقیقت سینستزیا به یک پدیده‌ی خاص گفته می‌شود که فرد یک حس را از طریق حسی دیگر دریافت می‌کند. با این حال چرا چنین اتفاقی برای فرد رخ می‌دهد؟ آیا راه خلاصی برای بیمار از این حالت وجود دارد؟

برخی از افراد شاید تصور کنند که سندرم سینستزیا یا حس‌آمیزی تنها یک پدیده یا عارضه‌ی ساده است اما مسئله حادتر از این حرف‌هاست؛ چراکه حتی امکان دارد اسم یک فرد را شنیده و از سمتی دیگر، برای مثال رنگ سبز هم توسط فرد رویت شود. در مثالی حادتر، فرد با واژه‌ی «خیابان» در یک متن مواجه می‌شود و از طرفی دیگر مزه‌ی پرتقال یا یک سیب را زیر زبان خود حس می‌کند.

واژه‌ی سینستزیا (Synesthesia) از یک کلمه‌ی یونانی گرفته شده است. این واژه به معنی درک دو چیز با یکدیگر است. به افرادی هم که چنین توانایی را به صورت ذاتی دارند، سینستز (Synesthete) گفته می‌شود. سینستزیا در حقیقت یک بیماری یا حتی ناهنجاری نیست. جالب است بدانید که این پدیده اصلا و ابدا به سلامتی فرد آسیب نمی‌زند و از طرفی دیگر، افرادی که با این پدیده روبه‌رو می‌شوند، الزاما از لحاظ روانی بیمار نیستند. برخی از تحقیقات نشان داده که افراد سینستز از لحاظ میزان هوش و حافظه قوی‌تر از افراد معمولی می‌توانند ظاهر شوند.

یکی از متداول‌ترین واکنش‌ها در افراد سینستز، پاسخ به حروف، اعداد و اصوات است. این دسته از افراد همچنین قادر هستند تا: _کلمه‌ای را شنیده یا رویت کنند و از طرفی دیگر، مزه‌ی یک غذا را حس کنند _یک شکل خاص را دیده و از طرفی دیگر مزه‌ی غذا را حس کنند _صداهایی را شنیده و از طرفی دیگر، اشکال یا الگوهایی را مشاهده کنند _پس از استشمام یک بوی خاص، صداهایی را بشنوند _صداهایی ر ا شنیده و از طرفی دیگر، مزه‌ی یک غذا را حس کنند _یک شی را با دستانشان حس کرده و از طرفی دیگر یک صدا را حس کنند _وقتی می‌بینند فرد دیگری مورد لمس قرار می‌گیرد، آنها هم چنین حسی را تجربه می‌کنند (به این پدیده، لمس آینه‌ای هم گفته می‌شود)

اگر شما یک فرد سینستز باشید و با مواجه شدن با حرف «الف» با رنگ سبز در ذهن‌تان روبه‌رو شوید، ۱۰ سال دیگر هم همچنان این پدیده به همین شکل خواهد بود. در مطالعه‌ای جذاب، از افراد سینستز خواسته شد به صد کلمه نگاه کرده و رنگی که به ذهن‌شان برای هر واژه تداعی می‌شود را گزارش کنند. پژوهشگران در یک سال بعد مجدد این آزمایش را تکرار می‌کنند. پاسخ‌ها بیش از نود درصد با گزارش‌های اولیه مطابقت داشت. جالب است بدانید این آزمایش روی افراد بدون سینستزیا هم اجرا شد. آزمایش پس از دو هفته از تست اولیه مجدد تکرار شد و تنها بیست درصد از پاسخ‌ها با جواب اولیه مطابقت داشت. این موضوع نشان می‌دهد که پدیده‌ی سینستزیا تا چه اندازه می‌تواند برای حافظه‌ی انسان‌ها یک ابزار مفید باشد.

پزشکان و دانشمندان هنوز دقیقا علت این اختلال را نمی‌دانند. با این حال به نظر می‌رسد که مسیر عصبی درون مغز چنین دسته از افرادی با مردمان عادی متفاوت است. برای مثال، اسکن‌ مغزی از افراد سینستز نشان می‌دهد که آنها از لحاظ پاسخ مغزی، قوی‌تر از سایرین هستند. از طرفی دیگر، تصاویر نشان می‌دهد که افراد سینستز ارتباط‌های بیشتری بین بخش‌های مختلف مغزشان وجود دارد که حواسشان را تحت کنترل می‌گیرند.

نکته‌ی بحث‌برانگیزی هم درباره‌ی علت سینستزیا وجود دارد مبنی بر این‌که ژن‌های خاصی احتمالا مسبب این اتفاق هستند؛ چراکه به نظر می‌رسد سینستزیا درون خانواده‌ها وجود دارد و یک تجربه‌ی ارثی است؛ یعنی اگر یکی از والدین با چنین پدیده‌ای در طول زندگی‌اش مواجه شده، این احتمال وجود دارد که فرزندش هم چنین چیزی را تجربه کند. با این حال، این اتفاق حتمی نیست.

در حال حاضر ۳۵ نوع سینستزیا بسته به ترکیب حواس با یکدیگر وجود دارد. برخی از مهم‌ترین انواع سینستزیا به قرار زیر است: _سینستزیا حروف-رنگ: برخی از حروف یا اعداد خاص در ارتباط با رنگ‌های مشخصی است. _سینستزیا صدا-رنگ: زمانی رخ می‌دهد که اصوات خاصی موجب می‌شود تا شما اشکال رنگ‌های متفاوتی را ببینید _سینستزیا واژگان-چشایی: برخی از واژه‌ها یا اصوات خاص باعث القای حواس چشایی متفاوتی می‌شود. این نوع، یکی از نادرترین انواع سینستزیا به شمار می‌رود.