طنز سیاه

تصور کن جامعه مانند یک بیمارستان بزرگ است که همه ما در آن بستری هستیم. برخی دردهای کوچک دارند، برخی در بخش ICU هستند، و برخی هم در اتاق عمل. حالا در این شرایط، دو واکنش کلی وجود دارد: · برخی زار می‌زنند و گریه می‌کنند · برخی دیگر در راهروی بیمارستان با همکاران بیمارشان جوک تعریف می‌کنند! طنز سیاه دقیقاً همین خندیدن در راهروی بیمارستان است. 😷

طنز سیاه چیست؟ طنز سیاه مثل "نیش خند" است: · می‌خندی اما دهانت کج می‌شود · می‌خندی اما دلت می‌گیرد · می‌خندی اما در همان لحظه فکر می‌کنی مثال ملموس: "این قدر اوضاع بد است که حتی ویروس کرونا هم می‌گوید:'من یه چند روزی مرخصی می‌خوام!'"

چرا به طنز سیاه پناه می‌بریم؟ (مکانیسم دفاعی جمعی) ۱. تبدیل تراژدی به کمدی: مغز ما وقتی با شرایط غیرقابل تحمل روبرو می‌شود،دو انتخاب دارد: · یا دیوانه شود · یا موقعیت را آنقدر مسخره کند که بتواند تحملش کند طنز سیاه مانند "آب‌ژاول روانی" است - سم را رقیق می‌کند تا قابل نوشیدن شود! ۲. ایجاد همبستگی در مصیبت: وقتی در یک بحران جمعی همه با هم جوک‌های سیاه می‌سازیم،در واقع داریم به هم می‌گوییم: "تو تنها نیستی،من هم دارم این جهنم را تجربه می‌کنم" این کار مانند "ساختن کلبه در طوفان" است - با چوب‌های شکسته هم که شده، پناهگاهی می‌سازیم. ۳. پس‌زدن مرزهای ترس: با شوخی درباره مرگ،بیماری، فقر و بحران، در واقع داریم به این مفاهیم می‌گوییم: "تو دیگر نمی‌توانی مرا بترسانی،چون من تو را مسخره کرده‌ام!" این شبیه "خالکوبی روی زخم" است - زخم که هست، حداقل رویش را تزیین می‌کنیم.

طنز سیاه در تاریخ - چند مثال تاریخی · در جنگ جهانی دوم: یهودیان در گتوها جوک‌های سیاه درباره هیتلر می‌ساختند · در ایرلند قحطی‌زده: مردم جوک‌هایی درباره گرسنگی می‌ساختند · در ایران معاصر:در زمان جنگ ۱۲ روزه مردم با خلاقیت بسیاری جوک درباره جنگ ساختند. همه این‌ها گواهی می‌دهند که طنز سیاه "همراه همیشگی بشریت رنج‌دیده" بوده است.

عملکرد روانی-اجتماعی طنز سیاه طنز سیاه سه کارکرد اصلی دارد: ۱. تنفس جمعی: مانند"سوراخ کردن زخم" است - اجازه می‌دهد چرک‌های روانی بیرون بریزد اندازه‌گیری فشار اجتماعی: هرچه طنزهای یک جامعه سیاه‌تر باشد،نشان‌دهنده فشار بیشتر است طنز سیاه مانند"فشارسنج اجتماعی" عمل می‌کند ۳. مقاومت منفعلانه: گاهی خندیدن به قدرت،آخرین سلاح مظلوم است این خنده می‌گوید:"شما بر بدن ما حکومت می‌کنید، اما بر روح ما نه!"

آیا طنز سیاه خطرناک است؟ طنز سیاه مانند دارو است: · در دوز مناسب: نجات‌بخش است · در دوز زیاد: خودش به بیماری تبدیل می‌شود اگر جامعه‌ای فقط طنز سیاه تولید کند، نشان می‌دهد که: · امید در حال از بین رفتن است · اعتماد نابود شده است · آینده تاریک به نظر می‌رسد

نتیجه‌گیری: طنز سیاه همچون فانوس دریایی طنز سیاه مانند فانوس‌داری است که در طوفان ایستاده و می‌خندد. این خنده نه از شادی، که از مقاومت می‌آید. این فریاد خاموش جامعه‌ای است که می‌خواهد بگوید: "من هنوز زنده‌ام،من هنوز احساس می‌کنم، من هنوز می‌توانم واکنش نشان دهم!" پس دفعه بعد که شنیدی جوانان درباره بی‌کاری‌شان شوخی می‌کنند، یا مردم عادی درباره گرانی جوک می‌سازند، بدان که این فقط خنده نیست - این "جان‌سختی جمعی" است. این صدای روح جمعی است که می‌گوید: "شکستم کرده‌ای،اما هنوز تسلیم نشده‌ام!" طنز سیاه، آخرین سنگر دفاعی روان آدمی در برابر پوچی و تاریکی است. سنگری که در آن، حتی وقتی همه چیز از دست رفته به نظر می‌رسد، لااقل "خنده" هنوز باقی است!