مغزِ “بدیاب” ما!

چرا چشم ما ناخودآگاه دنبال “چیزی که اشتباهه” می‌گرده؟ انگار مغزمون یه جورایی “بده‌یاب” داخلی داره! اسم این بامزگیِ مغزی رو گذاشتن “سوگیری منفی” (Negativity Bias). یعنی چی؟ یعنی خبرهای بد، اتفاقات ناگوار، یا حتی اخمِ یه نفر، خیلی سریع‌تر از یه لبخند یا خبر خوب، چشممون رو می‌گیره و توی ذهنمون حک می‌شه. انگار مغز ما برای “توجه به خطر” ساخته شده، نه برای “لذت بردن از حال خوب”! سـِـتارِه✯

چرا اجداد ما هی باید حواسشون به “شغال پشت درخت” باشه؟ فکر کن اون موقع‌ها که دایناسورها (خب، نه دایناسورها، شاید همون ببرها و گرگ‌ها!) هنوز دور و بر بودن، اگه یه صدای مشکوک می‌شنیدی، سریع‌تر واکنش نشون می‌دادی، زنده می‌موندی و نسل بعدی رو به دنیا می‌آوردی! مغز ما هم که خیلی زرنگه، این “سیستم هشدار سریع” رو مثل یه دکمه‌ی همیشه روشن نگه داشته. مشکل اینجاست که الان دیگه خبری از ببر توی پارک نیست، ولی مغز ما هنوز همونجوری حساسه!

چطور مغز ما، خاطرات منفی رو مثل “عکس پرسنلی” نگه می‌داره؟ تحقیقات نشون داده که مغز ما برای اطلاعات منفی، یه جورایی “حافظه قوی‌تر” داره. انگار یه دفترچه یادداشت اختصاصی برای اشتباهات، شکست‌ها و اتفاقات ناخوشایند داره و هی مرورشان می‌کنه. اما وقتی اتفاقات خوب می‌افتن؟ معمولاً در حد یه “یادداشت گذرا” باقی می‌مونن و سریع پاک می‌شن. به همین خاطر، وقتی به گذشته نگاه می‌کنیم، انگار یه عالمه “فریم منفی” توی ذهنمون داریم.

چرا وقتی news feed رو چک می‌کنیم، انگار فقط “بدبختی” دنیا رو می‌بینیم؟ حالا دیگه این سوگیری منفی، با تکنولوژی قاطی شده و یه ترکیب خطرناک ساخته! رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی خوب می‌دونن که خبرهای جنجالی، شایعات، و اتفاقات عجیب و غریب، کلیک‌خور بیشتری دارن. پس چی کار می‌کنن؟ هی روی این‌ها مانور می‌دن! نتیجه‌اش این می‌شه که ما فکر می‌کنیم دنیا فقط یه جای پر از مشکل و دعواست، در حالی که احتمالا کلی اتفاق خوب هم داره می‌افته که ما نمی‌بینیمشون.

چرا بدها جذاب ترن؟ حتی توی روابط خودمون هم اینو می‌بینیم. چرا بعضی وقتا یه شخصیت “بدجنس” توی فیلم یا سریال، از قهرمان داستان جذاب‌تره؟ یا چرا وقتی یه نفر در مورد اشتباهات بقیه غیبت می‌کنه، ما هم کنجکاو می‌شیم گوش بدیم؟ این به خاطر همون حس “کنجکاوی نسبت به ناشناخته‌ها” و “پردازش عمیق‌تر” اتفاقات غیرعادی هست. انگار مغز ما از هیجانِ یه موقعیت پر تنش، یه جور “لذت” می‌بره (البته لذتِ مجازی و بدون ریسک!).

چطور مغز “بدیاب” رو تبدیل به یه مغز “خوب‌یاب” کنیم؟ خبر خوب اینه که ما می‌تونیم این سوگیری رو مدیریت کنیم! اول از همه، باید بدونیم که مغزمون داره این بازی رو با ما می‌کنه. بعدش: تمرین “حضور”: یعنی حواسمون باشه که الان داریم چی رو تجربه می‌کنیم. اگه داریم به بدبختی فکر می‌کنیم، یه نفس عمیق بکشیم و ببینیم الان توی همین لحظه چه چیز خوبی هست. شکارِ خوبی‌ها: هر روز سه تا چیز کوچیک که بابتش خوشحالیم رو بنویسیم. حتی اگه فقط یه لیوان چای داغ باشه! فیلتر کردن اطلاعات: اگه news feed چشممون رو اذیت می‌کنه، یه استراحت بدیم یا فقط خبرهای مثبت رو دنبال کنیم. همدلی: یادمون باشه که بقیه هم سختی‌های خودشون رو دارن. شاید اون آدم بداخلاق، تازه خبر بدی شنیده. تمرکز روی راه‌حل: وقتی مشکلی پیش اومد، به جای “وای بد شد!”، بگیم “خب، حالا چطوری حلش کنیم؟”