تأثیر زبان های دیگر بر زبان انگلیسی

زبان انگلیسی که امروز به عنوان یکی از پرکاربردترین زبان‌های دنیا شناخته می‌شود، در طول تاریخ خود تحت تأثیر زبان‌های بسیاری قرار گرفته است. هر واژه و ساختاری که امروز در انگلیسی می‌بینیم، ردپایی از فرهنگ‌ها و ملت‌های گذشته را در خود دارد. در این پست، نگاهی کوتاه به زبان‌هایی می‌اندازیم که بیشترین تأثیر را بر شکل‌گیری و گسترش زبان انگلیسی داشته‌اند.

«این زبان‌شناس مشهور روزی گفت که از میان تمام عبارت‌های زبان انگلیسی، از میان تمام ترکیب‌های بی‌پایان واژه‌ها در طول تاریخ، «درِ زیرزمین» زیباترین است.» ــ دانی دارکو زبان‌شناس مشهوری که منظور او بود کسی نبود جز جی.آر.آر. تالکین، که این ادعا را در سخنرانی افتتاحیه خود در سال ۱۹۵۵ در O'Donnell Memorial Lecture با عنوان «انگلیسی و ولزی» مطرح کرد. زیبایی و جاذبه‌ی صوتی که با صداهای برخی واژه‌ها یا بخش‌هایی از واژه‌ها همراه است، زیبایی‌شناسی آوایی (phonaesthetics) نامیده می‌شود ـ اصطلاحی که احتمالاً خود تالکین آن را ابداع کرده، اما گاهی به زبان‌شناس جی.آر. فرث نیز نسبت داده می‌شود. و مگر زبان چیز باشکوهی نیست؟ زبان به‌طرزی زیبا، ارگانیک است و به‌طور طبیعی زیبایی دارد. زبان پیوسته در حال تحول است. زبان به شکلی تغییر می‌کند که ریاضیات هرگز چنین نمی‌کند. زبان واژه‌ها، اصطلاحات، تلفظ‌های جدید خلق می‌کند و در طول قرن‌ها و دهه‌ها حتی دستور زبان نیز تغییر می‌کند. انگلیسی زبانی غنی و پویاست که طی قرن‌ها تماس با زبان‌های دیگر شکل گرفته است. تکامل آن از انگلیسی کهن تا انگلیسی مدرن با تأثیرات چشمگیر فرهنگ‌ها و سنت‌های زبانی گوناگون همراه بوده است. بیایید بررسی کنیم که چگونه زبان‌های مختلف تأثیری ماندگار بر انگلیسی گذاشته‌اند و آن را به زبان میانجی جهانی (lingua franca) امروز بدل کرده‌اند.

پس‌زمینه تاریخی: زبان انگلیسی به خانواده زبان‌های ژرمنی تعلق دارد و نخستین شکل آن ــ انگلیسی کهن ــ توسط آنگلوساکسون‌ها که در سده پنجم میلادی به بریتانیا مهاجرت کردند، صحبت می‌شد. با این حال، در طول قرن‌ها، انگلیسی واژگان، دستور زبان و حتی صداهایی را از زبان‌های گوناگونی همچون لاتین، فرانسوی، زبان‌های اسکاندیناوی و بسیاری دیگر جذب و تطبیق داده است. این تأثیرات از طریق تهاجمات، دادوستد، دین و تبادلات فرهنگی پدید آمدند و انگلیسی را به زبانی ترکیبی با گنجینه واژگانی گسترده تبدیل کردند.

تأثیرات کلیدی زبان‌ها بر انگلیسی 1. لاتین: زبان دانش و دین لاتین شاید تأثیرگذارترین زبان بر انگلیسی باشد، به‌ویژه از نظر واژگان. پس از حمله رومیان به بریتانیا (۴۳ تا ۴۱۰ میلادی) و بعدها با مسیحی‌سازی بریتانیا در قرن‌های ششم و هفتم، لاتین اثری عمیق بر انگلیسی گذاشت. نمونه‌ها: Aqua (آب) → aquatic (آبزی) Vox (صدا) → vocal (صوتی / آوایی) Liber (کتاب) → library (کتابخانه) Magnus (بزرگ) → magnify (بزرگ‌کردن / بزرگ‌نمایی) واژگان لاتین اغلب پس از فتح نورمن‌ها در سال ۱۰۶۶ از طریق فرانسوی کهن وارد انگلیسی شدند یا به‌طور مستقیم از راه آکادمیک و کلیسا وارد شدند.

۲. نورس باستان: تأثیر وایکینگ‌ها بین قرن‌های ۸ تا ۱۱ میلادی، وایکینگ‌هایی از اسکاندیناوی به بخش‌هایی از انگلستان حمله کرده و در آنجا ساکن شدند. زبان آن‌ها، یعنی نورس باستان، تأثیر زیادی بر انگلیسی کهن گذاشت، به‌ویژه در مناطق شمالی. نمونه‌ها: Sky (نورس باستان: ský) → آسمان Egg (نورس باستان: egg) → تخم‌مرغ Window (نورس باستان: vindauga، به معنای «چشم باد») → پنجره They (نورس باستان: þeir) → آن‌ها نورس باستان نه‌تنها بسیاری از واژه‌های روزمره را وارد انگلیسی کرد، بلکه بر دستور زبان انگلیسی نیز تأثیر گذاشت، از جمله در ضمایر و ترتیب واژگان.

۳. فرانسوی: میراث ماندگار فتح نورمان‌ها وقتی ویلیام فاتح در سال ۱۰۶۶ کنترل انگلستان را به دست گرفت، زبان فرانسوی برای چندین قرن به زبان طبقه حاکم، حقوق و اداره تبدیل شد. این امر تأثیر عمیقی بر انگلیسی گذاشت، به‌ویژه در اصطلاحات حقوقی، نظامی و آشپزی. نمونه‌ها: Government (فرانسوی: gouvernement) → حکومت Court (فرانسوی: cour) → دادگاه Chef (فرانسوی: chef، به معنای رئیس یا رهبر) → سرآشپز Justice (فرانسوی: justice) → عدالت واژه‌های برگرفته از فرانسوی در انگلیسی معمولاً لحنی رسمی‌تر یا پیچیده‌تر نسبت به همتایان آنگلوساکسون خود دارند.

۴. یونانی: زبان علم و فلسفه یونانی عمدتاً از طریق اصطلاحات علمی، فلسفی و دانشگاهی بر انگلیسی تأثیر گذاشته است. در دوران رنسانس، بسیاری از آثار کلاسیک یونانی دوباره کشف شدند و دانشمندان انگلیسی برای نامگذاری مفاهیم جدید، به شدت از یونانی کمک گرفتند. نمونه‌ها: Philosophy (یونانی: philosophia، به معنای «عشق به حکمت») → فلسفه Democracy (یونانی: demokratia، به معنای «حکومت مردم») → دموکراسی Physics (یونانی: physis، به معنای «طبیعت») → فیزیک Psychology (یونانی: psyche، به معنای «روح» یا «ذهن») → روانشناسی این اصطلاحات همچنان بخش مهمی از انگلیسی مدرن، به‌ویژه در حوزه‌های دانشگاهی، هستند.

۵. هلندی: اصطلاحات تجاری و دریایی رابطه بین انگلستان و هلند در قرن‌های ۱۶ و ۱۷، به‌ویژه در تجارت، منجر به استفاده بسیاری از کلمات هلندی مرتبط با تجارت، امور دریایی و هنر شد. نمونه‌ها: Yacht (هلندی: jacht) → یات Landscape (هلندی: landschap) → چشم‌انداز Boss (هلندی: baas) → رئیس Freight (هلندی: vracht) → بار اگرچه سهم هلندی در انگلیسی کمتر شناخته شده است، اما در واژگان دریایی و هنری تأثیر قابل توجهی داشته است.

۶. ایتالیایی: هنر، موسیقی و بانکداری ایتالیایی تأثیر خود را بر انگلیسی از طریق هنرها، به‌ویژه موسیقی، معماری و اصطلاحات بانکی گذاشته است. دوران رنسانس شاهد ورود گسترده اصطلاحات فرهنگی و هنری ایتالیایی به انگلیسی بود. نمونه‌ها: Piano (ایتالیایی: piano, به‌معنای «نرم») → پیانو Opera (ایتالیایی: opera, به‌معنای «کار») → اپرا Bank (ایتالیایی: banca) → بانک Sonnet (ایتالیایی: sonetto) → غزل بسیاری از وام‌واژه‌های ایتالیایی در انگلیسی با فرهنگ برتر مرتبط هستند و بر سلطه ایتالیا در هنر، موسیقی و ادبیات تأکید دارند.

۷. آلمانی: فلسفه، علم و فناوری آلمانی عمدتاً از طریق اصطلاحات فلسفی، علمی و فنی بر انگلیسی تأثیر گذاشته است. در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، آلمان مرکز پیشرفت‌های فکری و علمی بود و بسیاری از اصطلاحات این دوره وارد انگلیسی شدند. نمونه‌ها: Zeitgeist (آلمانی: به‌معنای «روح زمان») Kindergarten (آلمانی: به‌معنای «باغ کودکان») Schadenfreude (آلمانی: به‌معنای «لذت بردن از بدبیاری دیگران») Diesel (نام‌گذاری شده به‌افتخار مخترع آلمانی رودولف دیزل) بسیاری از کشفیات و اختراعات علمی نیز باعث ورود اصطلاحات آلمانی به انگلیسی شدند.

۸. زبان‌های هندی: میراث استعماری حضور انگلیسی‌ها در هند در دوران استعمار بریتانیا (۱۷۵۷–۱۹۴۷) منجر به پذیرش واژگان متعدد هندی شد، به‌ویژه واژگانی که مربوط به غذا، فرهنگ و جغرافیا بودند. این واژگان بازتاب‌دهنده تبادلات میان‌فرهنگی در دوران استعماری هستند. نمونه‌ها: Jungle (هندی: jangal) به معنای جنگل Bungalow (هندی: bangla) به معنای خانه‌ی یک طبقه Shampoo (هندی: chāmpo) به معنای شامپو Curry (تامیلی: kari) به معنای ادویه کاری واژگان هندی در انگلیسی دوره استعماری را یادآور می‌شوند و دایره واژگان غذایی انگلیسی را غنی کرده‌اند.

۹. عربی: ریاضیات، نجوم و تجارت عربی تأثیر قابل‌توجهی بر انگلیسی داشته است، به‌ویژه از طریق علوم و ریاضیات. بسیاری از واژگان مرتبط با جبر، نجوم و شیمی در قرون وسطی از طریق ترجمه متون عربی به لاتین وارد انگلیسی شدند. نمونه‌ها: Algebra (عربی: al-jabr، به‌معنای «بازگرداندن بخش‌های شکسته») Alcohol (عربی: al-kuḥl، به‌معنای «کحل») Zero (عربی: ṣifr، به‌معنای «خالی») Coffee (عربی: qahwa) مشارکت‌های عربی اثر ماندگاری بر واژگان علمی و تجاری انگلیسی گذاشته‌اند.

۱۰. اسپانیایی و پرتغالی: اکتشاف و تجارت در دوران اکتشاف در قرن‌های ۱۵ و ۱۶، اسپانیایی‌ها و پرتغالی‌ها غذاها، حیوانات و مفاهیم جدیدی را به زبان انگلیسی معرفی کردند. این واژگان بازتاب‌دهنده تبادلات جهانی و کشفیات جدید آن دوران هستند. نمونه‌ها: Canoe (اسپانیایی: canoa، از زبان آراواک) به معنی قایق باریک. Tobacco (اسپانیایی: tabaco) به معنی تنباکو. Banana (پرتغالی: banana) به معنی موز. Embargo (اسپانیایی: embargar، به‌معنای «مسدود کردن»)

انگلیسی زبانی با تنوع فوق‌العاده است که واژگان آن بازتاب‌دهنده قرن‌ها تعامل جهانی و تبادل فرهنگی است. از حملات وایکینگ‌ها تا دوران استعمار، انگلیسی همواره واژگان و مفاهیم زبان‌های دیگر را جذب و تطبیق داده است. امروزه این ترکیب تأثیرات، انگلیسی را انعطاف‌پذیر، بیانی و همیشه در حال تحول می‌کند. غنای واژگان انگلیسی گواهی بر تاریخ آن به‌عنوان زبانی در تماس با دیگر زبان‌هاست و همچنان با تعامل گویشوران انگلیسی با فرهنگ‌های جدید در دنیای مدرن، رشد و تغییر می‌کند.