حجاب در ایران باستان؟🤔

آیا حجاب در فرهنگ زرتشتی و ایران باستان اجباری بوده؟ اصلا فلسفه "حجاب" در ایران چیست؟

پاسخ: خیر اجباری در کار نبوده و نیست. چون دین زرتشت فلسفه آزاد گزینی و آیین اختیار را سفارش کرده است. واژه حجاب در فرهنگ پارسی نیامده است. حجاب یک واژه عربی است که به چَمار(:معنای) حجب و حیا، پرده و حاجب است. زنان و مردان در ایران باستان از آنچه در سنگ نگاره‌های تخت جمشید و یادگارهای دیگر ایران یافت می‌شود و با گزارشی که در شاهنامه فردوسی و نسک‌های باستانی به یادگار مانده است. از دیرباز با پوشش مناسب بوده‌اند، گیسوی آنان نیز در بیشتر نگاره‌ها دیده می‌شود.

ولی در بین مردم حجاز، حجاب بوسیله و ابزاری گفته می‌شده که میان دو چیز گوناگون، پرده و فاصله و پوشیدگی دایر می‌کرده است تا هر یک برای دیگری آشکار نگردد. بدینروی کاربرد بیشتر واژه حجاب، پرده برای جداسازی بوده است. *البته فراموش نکنیم که نوع پوشاک در 3000 سال پیش با کنون تفاوت دارد* مولانا در نسک "فیه مافیه" درباره حجاب اجباری چنین باوری دارد: هر چند زن را امر کنی که پنهان شود، او را دغذغه‌ی خود را نمودن بیشتر شود و خلق را از نهان شدن او رغبت به او بیش گردد. پس تو نشسته‌ای و رغبت را از دو طرف زیادت کنی، و پنداری که اصلاح می‌کنی. آن، خود عین فساد است. اگر او را گوهری باشد که نخواهد که فعل بد کند، اگر منع کنی یا نکنی او بر طبع نیک و سرشت پاک خود خواهد رفت و اگر وارون(:برعکس) این باشد، باز همچنان بر طریق خود خواهد رفتن.

در ایران باستان پوشش زنان و مردان نسبت به جغرافیای زندگی آنان، همچنین پیشه‌ای که در زندگی داشته اند و چگونگی تابش نورخورشید با سرما وگرمای هوا در سال، گوناگون بوده است. تا در برابر آسیب‌های زاستاری(:طبیعی) در امان بمانند. گفتنی است دو ویژگی پیوسته در پوشاک ایرانیان و زرتشتیان وجود داشته و همچنان دارد. نخست اینکه پوشش زن و مرد ایرانی از رنگ‌های شاد و هماهنگ با رنگ گل و گیاهان در زاستار(:طبیع) هماهنگ بوده به همین روی از پوشش‌هایی به رنگ تیره به ندرت بهره می‌گرفته‌اند، چون باور داشتند که مَرتو(-انسان) به شادی نیازمند است و آموخته بودند که اگر رنگ زندگیشان تیره وسیاه باشد، سوگ و افسردگی و خموشی را افزون خواهد ساخت.

دوم اینکه در هرگونه پوشاکی که بر تن داشته‌اند، دست‌های زن و مرد در آن پوشش آزاد بوده است زیرا کار و کوشش ارزشمند بوده، زن و مرد از دستان خویش برای کارها بویژه در کشاورزی و دامداری بهره می‌گرفته‌اند به جای اینکه ناچار شوند با دستان حجاب را روی سر خویش نگهداری کنند. نمونه پوشش‌ها را در تیره‌های(:اقوام) ایرانی مانند لر، کرد، بلوچ، گیلکی و برخی دیگر از شهرهای ایران می‌توان مشاهده کرد. زنان‌ در بین تیره‌های گوناگون ایرانی ار جایگاه ارزشمندی برخوردار بوده‌اند.

زن در فرهنگ لرستان نماد باشکوه هنر و زندگی و‌ از سپندینگی(:تقدس) ویژه ای برخوردار بوده است. در گزارش های باستانی این سرزمین، زنان نام آور و مبارزی در گاهداد(:تاریخ) این تیره آمده است همانند بانوان یوتاب، شاهپسند، هلن، سوسن، ریشناتیس، هوبانتی، خوربادتشاو، تیاناز و بسیاری بوده‌اند که هر یک کوه یا بخشی از لرستان را فرمانروایی می‌کردند. پوشاک زرتشتیان ایران نیز همانند و هماهنگی با تیره‌های گوناگون ایرانی است که پیشینه چند هزار ساله دارد و اجباری در گزینش پوشش‌ها پیش نیامده است.

✍️موبد کوروش نیکنام، نویسنده و پژوهشگر فرهنگ و آیین ایران باستان. 🔎