مردمک چشم

مردمک دهانه ای مشکی رنگ و کروی شکل است که اندازه آن ها با کمک عضلات و به طور هماهنگ با نور محیط می تواند تغییر کند.

مردمک یا گلاره به سوراخی که در مرکز عنبیه قرار گرفته است، می گویند. مردمک میزان نوری که از عدسی به سمت شبکیه می رسد را کنترل و تعیین می کند. ماهیچه های عنبیه می توانند اندازه مردمک را تنظیم کنند، به این صورت که هرگاه چشم در محیطی پر نور قرار بگیرد این ماهیچه ها مردمک را تنگ می کنند تا نور کمتری وارد چشم شود و بالعکس هرگاه چشم با محیطی کم نور مواجه شود مردمک چشم گشادتر می شود تا نور بیشتری به چشم وارد شود.

رابطه مردمک با حالات روحی اکهارد هس روانشناس آلمانی در تحقیقات خود در دهه ۶۰ میلادی به این نتیجه رسید که حالت روحی افراد به اندازه ی مردمک چشم مرتبط هستند. او معتقد بود که مردمک چشم انسان در مواجهه با تصاویر خوشایند گشادتر می شود و برعکس زمانی که با یک تصویر ناخوشایند روبرو می شود جمع می شوند. حتی در برابر تنش های ذهنی و استرس نیز مردمک جمع می شود. پزشکان به این نکته پی برده اند که عملکرد صحیح مغز نیز به عکس العمل مردمک ارتباط دارد. به عبارتی دیگر باز و بسته شدن و واکنش هماهنگ مردمک ها به نور و اندازه، شکل یکسان آن ها نشان دهنده سلامت عملکرد مغز است

اشکال مختلف مردمک جانوران در جانوران مختلف شکل مردمک ها متفاوت به نظر می آید. دانشمندان معتقدند شکل مردمک چشم جانوران نشانگر عملکرد آن ها در محیط زیست است.

مردمک مستطیل افقی حیواناتی مانند بز، اسب و گوسفند دارای مردمک مستطیل افقی هستند. میدان دید وسیع باعث می شود این حیوانات از قابلیت ردیابی خوبی برخوردار شوند و از وجود شکارچیان در اطراف خود باخبر باشند.

مردمک گرد ممکن است برخی حیوانات نیز مانند ما انسان ها دارای مردمکی گرد باشند. این شکل از مردمک در حیواناتی شکارچی به وضوح پیداست.

مردمک باریک عمودی حیواناتی مانند روباه ها، تمساح یا برخی از گربه ها مردمک باریک عمودی دارند. اغلب این حیوانات در فاصله ی کمی از زمین برای شکار کمین می کنند. این شکل مردمک در تعیین فاصله با شکار کارایی دارد. از آنجایی که آن ها برای شکار حداکثر بهره را از روشنایی آفتاب می گیرند و پرتوهای آزاردهنده مانع این کار هستند، از این رو مردمک چشمی بسیار باریک دارند. البته آن ها از توانایی بالایی برای شکار در شب برخورداند.

مردمک شکاف افقی خزندگان و دوزیستان دارای این شکل از مردمک هستند. آن ها برای دریافت نور بیشتر می توانند مردمک چشم شان را به طور کامل گشاد کنند و همچنین قابلیت شناسایی شکارچیان را فراهم سازند.

مردمک هلالی این شکل از مردمک چشم، زاویه دید وسیعی دارد. سفره ماهی، گربه ماهی و ماهی تخت از این نوع مردمک ها هستند.