جایی که مرگ شکل سنگ به خود میگیرد

در این مطلب میخواهیم راجب دریاچه ی ناترون صحبت کنیم و اجساد جانورانی که در آن تبدیل به سنگ شده اند را از نظر علمی برسی کنیم!

دریاچه ناترون (انگلیسی: Lake Natron) یک دریاچه نمکی و قلیایی است که در استان آروشا و در شمال تانزانیا واقع است. این دریاچه نزدیک به مرز کنیا و در کافت گریگوری قرار دارد که شاخه کافت شرق آفریقا است.این دریاچه و حوضه آن جزو مناطق کنوانسیون رامسر در تانزانیا می باشد به همین دلیل از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

این دریاچه از نظر کربنات سدیم بسیار غنی است که از دمای گرم آب که حدود ۶۰ درجه سانتیگراد (۱۴۰ فارنهایت) است به وجود می آید. کربنات سدیم زمانی تشکیل می شود که هیدرات ها در داخل آب گرم می شوند. به همین دلیل، فرآیندی به نام آب‌گیری حرارتی هیدرات‌های کربنات سدیم باعث می‌شود که بیشتر چیزها به سنگ تبدیل شوند. در کمال تعجب، دانشمندانی که دریاچه را مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند، از دیدن چنین غلظت بالایی با آب با pH بالای ۱۰ شگفت زده شدند. نام این دریاچه در دهه ۱۹۹۰ توسط اولین گروه از دانشمندانی که آن را تجزیه و تحلیل کردند، نامگذاری شد. Natron در واقع یک نام علمی برای مخلوط شیمیایی سدیم کربنات دیکاهیدرات Na2CO، 10H2O است.

ایجاد آب بسیار غلیظ این دریاچه صدها و شاید هزاران سال طول کشید تا شکل بگیرد. از آنجایی که رودخانه به هیچ رودخانه یا اقیانوسی نمی ریزد، تمام اسید باران را جذب کرده است. یکی دیگر از عوامل ایجاد آن یک آتشفشان فعال نزدیک به نام Ol Doinyo Lengai است که اجازه می دهد آب گرم شود تا واکنش شیمیایی ایجاد شود که موجودات زنده را متحجر می کند. همچنین، گدازه های ریخته شده توسط آتشفشان بسیار غنی از کربنات سدیم است، از این رو کربنات سدیم دهیدراته شده جذب می شود.

نکته جالب‌تر در مورد دریاچه، علاوه بر رنگ قرمز آن که به دلیل غلظت زیاد آن شکل گرفته است، رازی پنهان در آن است که دانشمندان هنوز نمی‌توانند آن را درک کنند. در تجزیه و تحلیل دقیق تر دریاچه، گونه خاصی از ماهی در حال شنا در اطراف یافت شد. Alcolapia alcalica ماهی مشخصی است که در دریاچه ناترون کشف شده است و به نوعی می تواند در چنین آب بسیار غلیظی زنده بماند.

یکی از شاخص‌ترین ویژگی‌های این دریاچه، رنگ سرخ و گاهی صورتی آن است. این رنگ به دلیل سطح بالای قلیایی بودن آب و وجود میکروارگانیسم‌های خاصی مانند جلبک‌ها و باکتری‌های نمک‌دوست ایجاد می‌شود. این موجودات کوچک که در شرایط سخت دریاچه زنده می‌مانند، رنگ‌دانه‌های قرمز تولید می‌کنند که باعث تغییر رنگ آب می‌شود. تجمع بالای هالوارکیا (Haloarchaea)، نوعی باکتری با رنگ‌دانه قرمز، دلیل اصلی این چشم‌انداز بی‌نظیر است.

یکی از مشهورترین داستان‌ها درباره دریاچه ی ناترون این است که این دریاچه حیوانات را به سنگ تبدیل می‌کند. این پدیده به دلیل وجود سطوح بالای سدیم بی‌کربنات در آب‌های دریاچه اتفاق می‌افتد. حیواناتی که در دریاچه می‌میرند، به دلیل تماس با این مواد شیمیایی خاص، جسدشان به‌صورت طبیعی مومیایی می‌شود. این فرایند باعث می‌شود که بدن آن‌ها مانند مجسمه‌های سنگی به نظر برسد.

عکس‌های معروفی از این پدیده توسط عکاس نیک برندت (Nick Brandt) منتشر شده است. او در کتاب خود با عنوان Across the Ravaged Land، تصاویری از حیوانات مرده‌ای که در حالت‌های طبیعی دریاچه پیدا کرده و آن‌ها را به سبک «زنده» قرار داده بود، به نمایش گذاشت. این تصاویر باعث شهرت جهانی دریاچه ناترون به عنوان «دریاچه مرگبار» شد. که داخل عکس هست☝

با وجود شرایط سخت، دریاچه ی ناترون یک زیستگاه حیاتی برای گونه‌های خاصی از حیات وحش است. این دریاچه به‌ویژه به‌عنوان محل اصلی تولیدمثل فلامینگوهای کوچک شناخته می‌شود. حدود ۲.۵ میلیون فلامینگو در این دریاچه زندگی می‌کنند و از جلبک‌های موجود در آب تغذیه می‌کنند. محیط قلیایی دریاچه، شکارچیان طبیعی فلامینگوها را دور نگه می‌دارد و یک پناهگاه امن برای لانه‌گذاری آن‌ها فراهم می‌کند. فلامینگوها به دلیل پوست مقاوم و غدد نمک‌زدای خاص خود، توانایی زندگی در این شرایط خشن را دارند. غدد نمک‌زدا که در سر آن‌ها قرار دارد، به آن‌ها اجازه می‌دهد نمک اضافی را از بدن خود دفع کنند.

با وجود شرایط سخت، دریاچه ی ناترون یک زیستگاه حیاتی برای گونه‌های خاصی از حیات وحش است. این دریاچه به‌ویژه به‌عنوان محل اصلی تولیدمثل فلامینگوهای کوچک شناخته می‌شود. حدود ۲.۵ میلیون فلامینگو در این دریاچه زندگی می‌کنند و از جلبک‌های موجود در آب تغذیه می‌کنند. محیط قلیایی دریاچه، شکارچیان طبیعی فلامینگوها را دور نگه می‌دارد و یک پناهگاه امن برای لانه‌گذاری آن‌ها فراهم می‌کند. فلامینگوها به دلیل پوست مقاوم و غدد نمک‌زدای خاص خود، توانایی زندگی در این شرایط خشن را دارند. غدد نمک‌زدا که در سر آن‌ها قرار دارد، به آن‌ها اجازه می‌دهد نمک اضافی را از بدن خود دفع کنند.

بهترین زمان برای بازدید از این دریاچه، از ماه ژوئن تا سپتامبر است. در این زمان، دمای هوا کمی خنک‌تر است و سطح آب دریاچه به دلیل تبخیر زیاد کاهش یافته است که باعث می‌شود رنگ سرخ دریاچه به اوج خود برسد. برای علاقه‌مندان به مشاهده فلامینگوها، فصل تولیدمثل آن‌ها که معمولاً بین سپتامبر تا مارس است، زمان ایده‌آلی برای بازدید است.

یکی از حوادث معروف در این منطقه مربوط به سال ۲۰۰۷ است، زمانی که یک هلیکوپتر حامل عکاسان حیات وحش در دریاچه سقوط کرد. خدمه نه نفره این هلیکوپتر توسط افراد محلی نجات یافتند، اما یکی از عکاسان گزارش داد که آب دریاچه باعث سوزش شدید چشم‌هایش شده و دید او را موقتاً مختل کرده است.