آیا گذشته، حال و آینده واقعی‌اند؟

تا حالا فکر کردی زمان واقعاً وجود داره یا فقط توی ذهن ماست؟ ما گذشته رو به یاد میاریم، حال رو تجربه می‌کنیم، و آینده رو نمی‌دونیم، ولی اگه همه‌ش همزمان اتفاق می‌افتاد چی؟ بعضیا می‌گن زمان یه توهمه، بعضیا هم معتقدن یه بُعده مثل طول و عرض. حالا سوال اینجاست: گذشته هنوز هست، آینده از قبل تعیین شده، یا همه‌چی فقط همین لحظه‌ست؟

زمان چیه اصلاً؟ همیشه فکر می‌کنیم که زمان یه چیز خطیه؛ یعنی از گذشته شروع می‌شه، توی حال اتفاق می‌افته و بعدش می‌ره سمت آینده. اما یه سوال مهم اینجاست: این یه واقعیته یا فقط یه طرز فکره که ما بهش عادت کردیم؟

دانشمندها چی می‌گن؟ نظریه‌ی نسبیت انیشتین می‌گه که زمان دقیقاً مثل یه بُعده، درست مثل طول، عرض و ارتفاع. یعنی زمان نمی‌گذره، بلکه ما توش حرکت می‌کنیم! توی این نگاه، گذشته، حال و آینده همزمان وجود دارن، ولی ما فقط یه بخشش رو تجربه می‌کنیم. پس شاید آینده از قبل تعیین شده و فقط هنوز نرسیدیم که ببینیمش!

ولی چرا ما زمان رو این‌جوری حس می‌کنیم؟ مغز ما همیشه اتفاقات رو پشت سر هم می‌چینه تا بتونه بفهمه دنیا چجوری کار می‌کنه. برای همینه که فکر می‌کنیم گذشته رفته، حال اینجاست و آینده هنوز نیومده. اما اگه زمان یه بُعد باشه، شاید ما فقط داریم یه نقطه از این بُعد رو می‌بینیم، درست مثل یه چراغ‌قوه که فقط یه قسمت از یه اتاق تاریک رو روشن می‌کنه.

پس آیا گذشته هنوز هست؟ آیا آینده از قبل نوشته شده؟ اینجا دوتا نگاه وجود داره: دیدگاه اول: همه‌چی از قبل وجود داره، ما فقط داریم اون رو مرحله‌به‌مرحله می‌بینیم. دیدگاه دوم: آینده هنوز مشخص نیست و هر انتخابی که می‌کنیم، اون رو شکل می‌ده.کدومش درسته؟ کسی دقیق نمی‌دونه. شاید یه روز بفهمیم که گذشته و آینده همون‌قدر واقعی‌اند که حال، و شاید هم فقط یه توهم ذهنی باشه. ولی هرچی که هست، چیزی که مسلمه اینه که تنها جایی که می‌تونیم توش زندگی کنیم، همین لحظه‌ست.