از هفت شین تا هفت سین

نوروز این نام آشنا برای همه ما اولین روز و آغازگر سال جدید خورشیدی بوده که در یکم فروردین ماه و شروع بهار هر سال جشن گرفته می شود. نوروز یکی از مناسب های کهن در ایران باستان است که هنوز هم در سراسر ایران آن را جشن می گیرند.

زمان ساسانیان چیدن سفره "هفت شین" رسم متداول مردم بود که با شیرینی، شمع، شراب، شمشاد، شهد، شقایق یا شاخه نبات و شربت چیده می شد. در همان زمان ها به دلیل اینکه ظرف ها از کشور چین وارد ایران می شد به آنها ظروف چینی می گفتند که امروزه نیز به همین نام رواج دارد. از آنجایی که هفت شین را در ظروف چینی قرار می دادند برخی آن را "هفت چین" نیز نامیده بودند. برخی نیز معتقدند زمانی سفره را با هفت میوه پر و رنگین می کردند که به آن سفره "هفت چیدنی" می گفتند و این هفت گونه میوه تازه یا خشک شده شامل سمنو، سبزی، سنجد، سیر، سیب، سماق و سرکه بودند.

پس از گذشت سالها و ورود اسلام به ایران این سفره به دلایلی تغییر یافت، این دلایل عدم وجود حرف "چ" در زبان عربی و حرام بودن شراب بود که حرف "چ" به حرف "س" تبدیل شد و به جای شراب، سرکه در سفره قرار داده شد.هفت سینی که در سفره چیده شده اند نمادهای خاص خود را دارند

سیب نماد سلامتی، تندرستی و زیبایی و به عقیده ای نشانه فرشته سپندارمزد (فرشته زن) است. سیر نشانه شفا و سلامتی است که برخی آن را نماد مبارزه با زشتی و ناپاکی و برخی نشانه مناعت طبع می دانند و بر سر سفره می گذارند تا حد و حدودها رعایت شود. سبزه نشانه سرسبزی زندگی است و برای پیوند دادن انسان ها با طبیعت بر سر سفره قرار می دهند. سماق نماد صبر، تحمل و بردباری انسانهاست مانند ضرب المثل "سماق مکیدن" که به معنی صبر کردن و انتظار بیهوده است.

سنجد نمادی از عشق، دلبستگی و محبت است. سرکه در سفره نمادی از جاودانگی و همیشگی بودن است. سمنو نشانه برکت و رویش و باروری گیاهان است در کنار سفره هفت سین تخم مرغ، ماهی قرمز و آینه نیز قرار می دهند که هر کدام از آنها نیز نماد خاصی دارند.

علت انتخاب عدد هفت برای تعداد سین ها مقدس بودن آن نزد ایرانیان باستان و امروزه است که البته بین دیگر ملیت ها نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. برخی در قدیم معتقد بودند که عدد 7 "امرداد" یعنی جاودانه و همیشگی بوده و دلیل انتخاب هفت نشانه برای سفره همین است. برخی دیگر می گویند هفت سین نماد هفت دانه گیاه بوده که شامل نخود، لوبیا، ماش، گندم، جو، ارزن و عدس می شود.

"هفت میم" هم به عقیده ای رواج داشته است که عبارت بودند از ماست، ماهی، مرغ، میگو، مویز، مسقطی و مدنی. امروزه در شیراز و برخی از شهرهای استان فارس هنوز هم این سفره را برای عید نوروز تدارک می بینند. در تاجیکستان هم با کمی تغییر در خوراکی ها سفره هفت میم پهن می شود.