سفری به جزایر‌ لانگرهانس

شکل بالا پانکراس یا همون لوزالمعده به انگلیسی Pancreas است. غده‌ای پهن و دراز است که در قسمت فوقانی شکم و پشت معده قرار گرفته‌است.لوزالمعده متشکل از سه قسمت سر، تنه و دم است.در انسان سالم و بالغ وزن پانکراس حدود صد گرم است. پانکراس از دو بخش برون‌ریز و درون‌ریز تشکیل شده است . بخش برون‌ریز آنزیم های گوارشی و بی‌کربنات ترشح می‌کند که زیاد باهاش کاری نداریم. بخش درون‌ریز مجموعه‌ای از یاخته‌ها در بین بخش برون‌ریز است که جزایر لانگرهانس نام دارد. اگر بخش‌برون‌ریز را یک دریا درنظر بگیرید بخش درون‌ریز به مثال جزیره‌های آن دریا است.

جزایر لانگرهانس (به انگلیسی: Islets of Langerhans) بخش صورتی است که در عکس مشاهده می‌کنید. در سال ۱۸۶۹ آقای پاول لانگرهانس کالبدشکاف و آسیب شناس آلمانی کشفشون کرد و ۱ تا ۲ درصد حجم لوزالمعده رو تشکیل میدهند. هر کدام از آنها قطری حدود ۰/۲ میلی‌متر دارند و حدود یک میلیون از این جزایر در لوزالمعدهٔ یک انسان بالغ وجود دارد.

سوال مهم بعدی که پیش میاد این است , این جزایر لانگرنمیدونم چی‌چی اصلا به چه دردی میخورند ?! خب باید بگویم یک کار خیلی مهم .... ترشح بعضی از هورمون ها !! هورمون ها یک سری موادی هستند که به مقدار خیلی خیلی کم از غدد درون ریز بدن یا برخی سلول‌ها ترشح می‌شوند . غدد درون‌ریز هم که ۱ تا ۲ درصدشان جزایر لانگرهانس هستند! این جزایر از نظر نوع هورمون هایی که ترشح میکنند به سه دسته تقسیم می‌شوند : ¹سلول های آلفا که هورمون گلوکاگون را می‌سازند و ترشح می‌کنند ² سلول های بتا سازنده ی هورمون انسولین که احتمالا اسمش به گوشتان خورده است ³ سلول های دلتا که هورمون های سوماتوستاتین را می‌سازد و اثر بازدارنده بر ترشح سایر هورمون های لوزالمعده دارد .

هورمون سوماتواستاتین رو که یک توضیح مختصر دادیم گفتیم اثر بازدارنده بر ترشح بقیه هورمون های لوزالمعدهٔ دارد یعنی اگر ساده‌تر بخواهم بگویم از ترشح زیاد از حد خیلی هورمون ها -مثل هورمون رشد که از هیپوفیز ترشح می‌شود- جلوگیری میکند. هورمون گلوکاگون که از سلول های آلفای جزایر‌لانگرهانس ترشح می‌شود در پاسخ به کاهش گلوکز خون ترشح و باعث تجزیه گلیکوژن که یک پلی ساکارید (قند مرکب) است به گلوکز(قند ساده) می‌شود و در نتیجه قند خون افزایش میابد. هورمون انسولین که از سلول های بتا ترشح می‌شو کاری دقیقا عکس گلوکاگون انجام میدهد , در پاسخ به افزایش گلوکز خون و بالا رفتن قند خون ترشح می‌شود و باعث ورود گلوکز به یاخته ها می‌شود در نتیجه قندخون کاهش میابد.

در ابتدا علت نام این جزایر را گفتیم.... چون مانند جزیره هایی هستند که در میان ساختار لوزالمعده قرار دارند(شکل بالا) و برای آخرین بخش یک نکته جالب وجود داشت که علاقه مندم با شما به اشتراک بگذارم :هورمون رشد در غیاب انسولین موجب رشد نمی‌شود چون انسولین تولید پروتئین در سلول‌ها را می‌افزاید و بسیاری از کارهای مفید دیگر انجام می‌دهد!!!