اولین های سینمای ایران!

اولین فیلم سینمایی ایران: اولین فیلم سینمای ایران یک فیلم سیاه و سفید و صامت به نام «آبی و رابی» بود که در سال ۱۳۰۹ به کارگردانی اوانس اوگانیانس ساخته شد. تهیه کننده فیلم ساکوار لیذره بود و فیلمبردار آن خان بابا خان معتضدی بود. داستان این فیلم صامت ماجراهای خنده دار ۲ مرد کوتاه و بلند در موقعیت های مختلف را روایت می کند که براساس فیلم «پات پاته شون» دانمارکی ساخته شده بود. اولین اکران این فیلم جمعه ۱۲ دی ۱۳۰۹ در سینما مایاک بود

اولین فیلم ناطق سینمای ایران: در میان اولین های سینمای ایران، فیلم «دختر لر» اولین فیلم ناطق ایران بود. فیلمی که خیلی ها به اشتباه آن را اولین فیلم سینمای ایران می دانند. این فیلم محصول استودیو امپریال فیلم (بمبئی) به تهیه کنندگی اردشیر ایرانی و فیلمنامه و کارگردانی عبدالحسین سپنتا بود. در این فیلم روح انگیز (سامی نژاد) و خود عبدالحسین سپنتا نقش های اصلی را بازی می کردند. فیلم سیاه و سفید است و داستان جعفر و گلنار را روایت می کند که به دنبال علاقه ای که به هم پیدا می کنند، باعث از بین رفتن بدی ها و جرم های مردم یک منطقه می شوند. تهیه این فیلم که در هند فیلمبرداری شده بود، هفت ماه طول کشید و اولین اکرانش دی ۱۳۱۲ در سینماهای مایاک و سپه بود

اولین توقیفی‌های سینمای ایران: هر دوره با توجه به تغییرات سیاسی اجتماعی، فیلم هایی گرفتار پیچیدگی شرایط شدند و آسیب دیدند. ماجرا مربوط به بعد از انقلاب هم نیست؛ قبل از انقلاب هم فیلم های متعددی به دلایل سیاسی توقیف شدند: از «گوزن ها» گرفته که از سال ۵۴ تا ۵۷ توقف بود تا «دایره مینا» که به دلیل سیاه نمایی و پرداختن به مسئله خون های آلوده گرفتار سانسور شد. با این وجود عنوان اولین فیلم توفیقی به «جنوب شهر» فرخ غفاری در ۱۳۳۷ می‌رسد.

اولین فیلم ورشکست شده: «حاجی آقا آکتور سینما» (۱۳۱۲) دومین فیلم ایرانی از اوانس اوگانیانس است. این فیلم به مدت چهار روز از چهارشنبه ۱۱ بهمن تا شنبه ۱۴ بهمن ۱۳۱۲ در تهران اکران شد. «حاجی آقا آکتور سینما» فیلمی سیاه و سفید و صامت است و تنها فیلم بازمانده از سینمای صامت ایران محسوب می‌شود. این فیلم رویکرد شرایط متغیر سیاسی-اجتماعی ایران از سنت به مدرنیته را نشان می‌دهد.

اولین فیلم پرفروش سینمای ایران: در میان اولین‌های سینمای ایران، «ولگرد» به کارگردانی مهدی رئیس فیروز با بازی ناصر ملک مطیعی که در سال ۱۳۳۱ ساخته شد و ۵۰۰ هزار تومان فروش کرد که اولین فیلم پرفروش سینمای ایران به حساب می آید. در زمانی که فیلم‌ها معمولا یک یا دو هفته روی پرده اکران می‌شدند، «ولگرد» سه ماه تمام اکران بود. هیچ نسخه‌ای از این فیلم در دسترس نیست. ( جالب است ، ۵۰۰ هزار تومان در آن زمان حکم ۳۲۴ میلیارد تومان الان است که فیلم "فسیل" آن مقدار فروش داشته است! )