جشن تیرگان یا تیرماه سیزده شو

تیرماه سیزده شو مازندرانی ها یا همان جشن تیرگان ایرانیان باستان، ۱۲ آبان ماه هرسال در مازندران برگزار می شود. برخی تاریخ نویسان این جشن را به حماسه آرش کمانگیر نسبت داده اند. این جشن تا چند دهه پیش در شهر و روستا های مازندران پاس داشته می شد اما اکنون بخش از آن باقی مانده که بیشتر مربوط به خوردنی هاست و نمایش های آئینی آن حتی در نقاط کوهستانی نیز اجرا نمی شود. مهم ترین آئین تیرماه سیزده شو اجرای مراسم « لال شیش» است.

شیش به معنای چوب نازک است و لال هم کسی است که در شب تیرماه سیزده شو بدون اینکه حرفی بزند به خانه های مردم می روند و با همان ترکه ها آرام بر تنه آنها می زنند. برخی باور دارند این ترکه ها همان نماد تیر آرش است و تیرماه سیزده همان جشن آرش است. یک روز پیش از جشن جوانان و نوجوانان به جنگل های اطرتف محل زندگی می رفتند و ترکه های نازک چوب که اغلب از درخت توت و بید بود را انتخاب می کردند.

اجرا کننده های این نمایش بیشتر پسرها بودند که برای اجرا صورت خود را سیاه می کردند و ادای لال را در می آوردند و حرفی نمی زدند. در این گروه یک نفر«لال» و یک نفر « شیش دار» بودند. لال وظیفه زدن ترکه ها به افراد خانواده هایی که مراجعه می کردند را داشت، لال مار وظیفه جمع آوری هدایای مردم را داشت که آن ها را در کیسه می ریخت و حمل می کرد. شیش دار نیز حمل کننده ترکه های چوب بود.

در این مراسم لال ماموریت دارد همه داشته ها و جانداران و بی جان ها را با شیش بنوازد و همه مردم معتقد بودند که شیش لال برایشان خوش یمن است و باور داشتند به نیت و آرزوی خود می رسند. مردم خوراکی آماده می کردند و به این گروه می دادند و بعد این شعر را می خواندند «لال بمو لال بمو پار بورده امسال بمو» « لال اومد لال اومد پارسال رفت امسال اومد»