بلوند احمـق؟

شاید فکر کنی کلیشه «بلوند احمق» یه داستان جدید هالیوودی‌یه، اما باور کن این قصه حتی قبل از سینما هم وجود داشته! برگردیم به قرن ۱۸ فرانسه، جایی که Rosalie Duthé – بازیگر، مدل و یک چهره اجتماعی معروف – با موهای طلایی و زیبایی خیره‌کننده‌اش همه رو مجذوب خودش کرده بود. اما راز دوم شهرتش چی بود؟ سکوت‌های طولانی قبل از جواب دادن! همین باعث شد مردم فکر کنن زیاد باهوش نیست. سال ۱۷۷۵ یه نمایش طنز به اسم Les Curiosités de la Foire ساخته شد که دقیقاً از روی او الهام گرفته بود و Rosalie رو به عنوان «اولین بلوند احمق تاریخ» جا زد. از اون‌جا بود که این تیپ شخصیتی شکل گرفت: زیبا و چشم‌گیر، اما به نظر ساده‌لوح.

حالا بیایم قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰ رو نگاه کنیم؛ تئاتر و اپرا تو اروپا مدام این نقش زن بلوند جذاب اما گیج رو تکرار می‌کردن. با آمدن سینما، هالیوود این کلیشه رو جهانی کرد. دهه ۳۰ تا ۵۰، بازیگرانی مثل Jean Harlow، Marilyn Monroe و Jayne Mansfield تو نقش زن‌های معصوم و کمی گیج ظاهر می‌شدن که دل همه رو می‌بردن. فرمول خیلی ساده بود: مو روشن + بی‌تجربه یا گیجی بامزه = کاراکتر محبوب و پرفروش

تضاد بصری: تو جمعی که اکثراً موهای تیره داشتن، بلوندها مثل یک چراغ درخشان بودن که همه نگاه‌ها رو جذب می‌کرد. نگاه مردانه به داستان: اکثر نویسنده‌ها و کارگردان‌ها مرد بودن و دنبال زن‌هایی می‌گشتن که هم دلبر باشن هم «بی‌خطر»! بازاریابی: این شخصیت‌ها برای تبلیغات و پوسترها عالی بودن چون جلب توجه می‌کردن و داستان رو سبک و فان نگه می‌داشتن.

از دهه ۵۰ تا ۸۰، این تصویر همه‌جا بود؛ فیلم‌ها، سریال‌ها، تبلیغات و حتی لطیفه‌ها پر بود از شوخی‌هایی که هوش پایین رو به بلوندها نسبت می‌داد. ولی اینجاست که مشکل اصلی شروع شد: وقتی فقط ظاهر رو به شخصیت ربط بدی، داری کلیشه می‌سازی. کلیشه یعنی پیش‌داوری و حتی تبعیض، چون آدم‌ها رو فقط بر اساس قیافه‌شون قضاوت می‌کنی.

اما دهه ۹۰ با موج سوم فمینیسم و نقد رسانه‌ها همه چیز تغییر کرد. سازنده‌ها شروع کردن به ساختن کاراکترهای بلوندی که هم باهوش بودن، هم مستقل، هم موفق. مثل Elle Woods تو فیلم Legally Blonde؛ دختری خوش‌پوش و پرانرژی که تو هاروارد حقوق می‌خونه و همه رو با هوش و پشتکارش شگفت‌زده می‌کنه. این ضدکلیشه‌ها ثابت کردن که رنگ مو هیچ ربطی به توانایی ذهنی نداره.

امروز این کلیشه خیلی کمتر شده، اما هنوز تو بعضی جوک‌ها و فیلم‌ها دیده می‌شه. فرقش چیه؟ الان بیشتر به شکل شوخی آگاهانه یا برای غافلگیری استفاده می‌شه. مثلاً شخصیتی که همه فکر می‌کنن ساده‌لوحه، اما وسط داستان همه رو مات و مبهوت می‌کنه و مردم کم کم متوجه شدن هوش افراد به رفتارشون مربوطه نه رنگ موهاشون.