مسمومیت با گاز اکسیژن

گاز اکسیژن در حالت عادی یک گاز حیاتی برای ما است اما ممکن است در شرایطی باعث مسمویت و مرگ ما شود؟ آیا گازی که زندگی ما با آن جریان دارد می تواند ما را مسموم کند؟ در این پست با من همراه باشید تا به پاسخ این سوال برسیم.

گاز اکسیژن برای ادامه حیات انسان لازم است اما تنفس گاز اکسیژن خالص به مدت طولانی باعث اختلال عملکرد در ریه می شود .خوشبختانه ریه ها توانایی ساخت مواد آنتی اکسیدان را به مقدار زیاد دارند و این مواد ریه ها را از اثر تخریبی اکسیژن حفظ میکنند. اگر این سیستم دفاعی آنتی اکسیدان به دلیلی کاهش یابد ( مصرف زیاد یا کاهش توان تولید )، تنفس اکسیژن می تواند باعث صدمات شدید به ریه ها بشود .

تنفس اکسیژن خالص می تواند ضایعه پیشرونده و کشنده در ریه ها ایجاد کند که این عارضه خیلی شبیه سندرم دیسترس تنفسی حاد ( ARDS ) میباشد .این تشابه ، زیاد جالب نیست زیرا ARDS نتیجه التهاب ، آماس و صدمه به سلول ها می باشد ، متابولیت های اکسیژن رل مهمی را در ایجاد التهاب بازی می کنند . تمایل به ایجاد ضایعه ریوی در اثر اکسیژن در گونه های موجودات زنده متفاوت بوده و به طور مثال ، 5 تا 7 روز تنفس اکسیژن خالص در موش آزمایشگاهی موجب مرگ می شود ولی لاک- پشت دریایی می تواند تا پایان عمر از اکسیژن خالص تنفس کرده.

تحقیقات نشان داده است که اگر میزان درصد اکسیژن در گاز تنفسی ( FIO2 ) از 60% کمتر باشد ، اکسیژن برای ریه اثر سمی نمیتواند داشته باشد و اگر نسبت از 60% بیشتر بوده و بیشتر از 48 ساعت تنفس شود ، می تواند اثر تخریبی روی ریه داشته باشد و اگر احیاناً لازم شود که برای بیماری میزان نسبت اکسیژن در گاز تنفسی او بیشتر از 60% شود و زمان مصرف نیز طولانی باشد ، باید از وسایل تنفسی مخصوص استفاده شود .

البته نسبت 60% برای FIO2 رقم دقیقی نبوده و وجود مواد آنتی اکسیدان آندوژن در این میزان تأثیر زیادی دارد و اگر این مواد آنتی اکسیدان به هر دلیلی کاهش پیدا کنند ، نسبت 60% نیز میتواند سمی شود و باید کاهش یابد .فرضاً در بیمارانی که در بخش ICU بستری هستند میزان مواد آنتی اکسیدان به علت وضع خاص بیمار ، کاهش زیادی پیدا کرده اند ، به خصوص اگر بیمار مدت زیادی را در بخش ICU بگذراند .در این بیماران اگر نسبت اکسیژن از 21% ( هوای اتاق ) بالاتر باشد می تواند اثر سمی برای بیماران داشته باشد .

در سال 1942 و 1943 دولت بریتانیا آزمایش های متعددی برای مسمویت با اکسیژن انجام داد. همونطور که توی تصویر میبینیم یکی از آن آزمایش ها روی غواصی بود که در کابین با فشار هوای 3/7 بار بود و او اکسیژن صد در صد را تنفس کرد که موجب مرگ او شد. در نتیجه گاز اکسیژن که برای زندگی ما حیاتی است مصرف بیش از حد آن می تواند موجب مرگ نیز شود.