سندروم بیش‌یادآوری

بیش‌یادآوری یا هایپرتایمزیا (Hyperthymesia) که همچنین به عنوان سندرم هایپرتایمستیک یا حافظه اتوبیوگرافیک بسیار برتر (H-SAM) شناخته می‌شود، وضعیتی غیرطبیعی است که افراد می‌توانند تعداد زیادی از تجربیات زندگی خود را با جزئیات واضح به خاطر بسپارند.

این بیماری فوق‌العاده نادر است و تا سال ۲۰۲۱ تنها 62 نفر در جهان به این عارضه مبتلا شده‌بودند. فرد مبتلا به هایپرتایمزیا هیپرتایمزیاک نامیده می‌شود و این افراد حافظه سرگذشتی بسیار دقیقی دارد.

افراد دارای این نوع حافظه اتفاقات، تصاویر و اطلاعاتی مانند مکالمات را با جزئیات بسیار ریز به یاد می آورند و می‌توانند این خاطرات را بی هیچ زحمتی فراخوانی کنند. افراد دارای ویژگی هایپرتیمزیا حتی می‌توانند اتفاقاتی را که در دوران کودکی آنها افتاده به یاد آورند. اما اتفاقاتی که بعد از ۱۰ یا ۱۲ سالگی آنان رخ داده واضح‌تر و با جزئیات بیشتری برایشان قابل بازیابی است.

همانطور که در قبل هم اشاره شد دو ویژگی بارز این سندروم عجیب و در عین حال جالب عبارتند از: ۱. صرف زمان بسیار زیاد به فکر کردن دربارهٔ گذشته خود ۲. داشتن یک توانایی فوق‌العاده در به یاد آوردن وقایع خاص گذشته

و اما در مورد علت این امر: تحقیقات نشان می‌دهند، حافظه به صورت اپیزودیک بازیابی و از الگوی مشابه «مدل فعال‌سازی در حال پخش» پیروی می‌کند. در واقع یک خاطره، خاطره‌ی دیگری را تحریک می‌کند و فرد مبتلا در متوقف کردن این فرایند ناتوان است.

از نظر بیولوژیکی هم برخی حدس زدند که یک مدار پیشانی-استریتالِ معیوب می‌تواند مسئول نقص عملکرد اجرایی مشاهده شده در هیپرتایمزیا باشد. این مدار در برخی از اختلالات عصبی رشدی از جمله اختلال وسواسی-جبر و آلزایمر نقش اساسی دارد. با توجه به شباهت‌ها در برخی جنبه‌های رفتار، توانایی‌های این بیماران احتمالاً ناشی از رشد عصبی غیر معمول است، اما هنوز اینکه چگونه این نواحی مغز به هم متصل هستند تا یک مدل عصبی منسجم برای حافظه زندگی‌نامه‌ای برتر ایجاد کنند یک مسأله‌ای است که بسیاری از دانشمندان در حال تحقیق راجب آنند.