جنگ جهانی اولp1

ناظر جان ترو خدا رد نکن

جنگ جهانی اول که با عنوان جنگ بزرگ نیز شناخته می‌شود، جنگی جهانی بود که از ۲۸ ژوئیهٔ ۱۹۱۴ تا ۱۱ نوامبر ۱۹۱۸ میلادی (۵ مرداد ۱۲۹۳ تا ۱۹ آبان ۱۲۹۷ شمسی[۷]) رخ داد و در پی آن سربازان بسیاری برای جنگ تجهیز و مناطق بسیاری از جهان درگیر جنگ شدند. تلفات جنگ جهانی اول تا آن زمان در تاریخ جنگ‌های جهان بی‌سابقه بود. در این جنگ برای نخستین‌بار از سلاح‌های شیمیایی استفاده و به گونه‌ای انبوه مناطق غیرنظامی بمباران هوایی شد

بالا در جهت عقربه‌های ساعت: جادهٔ باپوم بعد از نبرد سم (۱۹۱۶) تانک‌های انگلیسی در حال عبور از خط هیندنبورگ (۱۹۱۸) ناو انگلیسی اچ‌ام‌اس ایرسیستیبل در حال غرق‌شدن بعد از برخورد با مین در نبرد گالیپولی در داردانل (۱۹۱۵) سربازان بریتانیایی درحال تیراندازی با اسلحهٔ خودکار با ماسک محافظ گاز در نبرد سم(۱۹۱۶) هواپیماهای دوبالهٔ آلباتروس دی۳ آلمانی در نزدیکی دوئه، فرانسه.

تاریخ ۲۸ ژوئیه ۱۹۱۴ تا ۱۱ نوامبر ۱۹۱۸ امضای معاهده صلح در ۲۸ ژوئن ۱۹۱۹ موقعیت اروپا، آفریقا، غرب آسیا، جزایر اقیانوس آرام، چین، اقیانوس هند و اقیانوس اطلس نتایج پیروزی متفقین انحلال امپراتوری‌های آلمان، عثمانی، اتریش-مجارستان و روسیه تشکیل کشورهای نو در اروپا و غرب آسیا بروز انقلاب روسیه، سرنگونی حکومت تزار و روی کار آمدن اتحاد جماهیر شوروی واگذاری مستعمرات امپراتوری آلمان به دیگر کشورها تأسیس جامعه ملل

تغییرات قلمرو نابودی امپراتوری عثمانی و تشکیل جمهوری ترکیه قیمومیت مناطق عرب‌نشین عثمانی توسط بریتانیا و فرانسه فروپاشی امپراتوری اتریش-مجارستان و تشکیل کشورهای چکسلواکی و یوگسلاوی

پی ترور آرشیدوک فرانتس فردیناند، ولیعهد امپراتوری اتریش-مجارستان در ۲۸ ژوئن ۱۹۱۴ توسط ملی‌گرای صرب، گاوریلو پرنسیپ و از اعضای گروه دست سیاه، در سارایوو، اتریش-مجارستان جهت انجام چندین خواسته به پادشاهی صربستان ضرب‌الاجل فرستاد و به دنبال برآورده نشدن آن‌ها این کشور را مورد حمله قرار داد. امپراتوری روسیه به عنوان متحد سنتی صربستان، دست به بسیج نیروهای خود زد که موجب نگرانی امپراتوری آلمان متحد اتریش-مجارستان شد. آلمان برای جلوگیری از یک جنگ دوطرفه به متحد روسیه یعنی فرانسه حمله کرد. برای سرعت بخشیدن به روند حمله به خاک فرانسه، ارتش آلمان برای دور زدن خط دفاعی این کشور، طرح اشلیفن را اجرا کرد که به موجب آن نیروهای آلمانی از خاک بلژیک برای حمله به فرانسه عبور می‌کردند. تجاوز آلمان به خاک بلژیک باعث شد امپراتوری بریتانیا نیز به عنوان ضامن استقلال این کشور، به آلمان اعلان جنگ دهد. با ورود تدریجی متحدین دو طرف، درگیری‌های نظامی به در مدت کوتاهی به نقاط مختلف جهان سرایت کرد. با وجود آغاز پرسرعت، جنگ به زودی گرفتار بن‌بست نبرد سنگرها شد.

مدت‌ها هیچ‌یک از دو سو نتوانستند به پیروزی مهمی دست یابند و جنگ چهار سال به درازا انجامید و نزدیک به ۱۰ میلیون نفر کشته برجای گذاشت. روسیه اواخر سال ۱۹۱۷ از جنگ خارج شد. مشکلات جدی داخلی و وقوع انقلاب فوریه، روسیه را وادار به امضای پیمان صلح با آلمان کرد. سال بعد ایالات متحده در جانب متفقین وارد درگیری‌ها گردید. سرانجام با پیروزی متفقین و پایان جنگ در سال ۱۹۱۹، با برگزاری کنفرانس صلح پاریس، معاهده‌های جداگانه‌ای امضا شد که تاوان بسیار سنگینی بر شکست‌خوردگان جنگ تحمیل کرد.

جنگ جهانی اول از برجسته‌ترین رخدادهای تاریخ بشر است و به گونهٔ مستقیم و غیرمستقیم نقش بزرگی در تعیین تاریخ سدهٔ بیستم داشته‌است. این جنگ پایان چندین نظام سلطنتی در اروپا را رقم زد و مایهٔ نابودی چهار دودمان حکومتی هابسبورگ-لورن در اتریش، هوهن‌تسولرن در امپراتوری آلمان، آل عثمان در امپراتوری عثمانی و رومانوف در امپراتوری روسیه شد.