کمتر کردن استفاده از فضای مجازی(Dopamin detox)

چطور بعضی‌ها انگیزه بیشتری برای انجام کارهای سخت و دشوار دارند؟ آیا راهی برای آسان کردن کارهای سخت وجود دارد؟ برای پاسخ به این سؤال باید نگاهی به یک هورمونی در مغز به نام دوپامین (Dopamine) بیندازیم که انتقال‌دهنده انگیزه‌ها و پیام‌ها در اعصاب است. با یک مثال ساده شروع کنیم.روز اول شما وقتی یخچال را باز میکنید یک شکلات و یک سیب میبینید اول میخواهید سیب را برای یه میان وعده کوچک انتخاب کنید ولی بعدا شکلات را انتخاب میکنید.درحالی که از لحاظ منطقی خوردن سیب برای شما مفید تر است.روز دوم هم به همین ترتیب ولی با تعداد شکلات بیشتر پیش میرود،روز سوم نیز با تعدادی بیشتر از روز دوم و... و شما حین خوردن شکلات ها احساس خوبی دارید و در همین حال مغز شما دوپامین ترشح میکند.

حالا یک سوال،دوپامین چیست؟دوپامین به عنوان هورمون “احساس خوب” شناخته می شود. به شما حس لذت می دهد. دوپامین بخشی از سیستم پاداش شما است. یکی از برجسته ترین انتقال دهنده های عصبی که بر رفتار انسان تأثیر می گذارد دوپامین است. وقتی رویدادهای لذت بخشی مانند خوردن غذا، را تجربه می کنیم، بدن ما دوپامین ترشح می کند. سپس مغز ما ترشح دوپامین را با لذت مرتبط می کند و یک سیستم پاداش ایجاد می کند. در همان مثال اسلاید قبل وقتی شما شکلات را میخوردید مغز شما دوپامین ترشح می کند که باعث می شود احساس خوبی داشته باشید. بنابراین، مغز شما این را یک پاداش فرض می‌کند و شما را تشویق می‌کند که این رفتار را تکرار کنید.

در دنیای دیجیتال امروز، مغز ما به طور غیرطبیعی مقدار زیادی دوپامین را به صورت روزانه ترشح می‌کند، حتی اگر متوجه آن نباشیم. اسکرول کردن شبکه‌های اجتماعی، بازی‌های ویدئویی و … نمونه‌ای از رفتارهایی هستند که باعث ترشح زیاد دوپامین در مغز می‌شود.ما انتظار داریم با انجام هر یک از این رفتارها نوعی پاداش دریافت کنیم. به همین دلیل است که به‌طور مرتب گوشی‌مان را چک می‌کنیم: منتظر دیدن یک پیام جدید یا هر نوتیفیکیشن دیگری هستیم و می‌دانیم که بالاخره آن را دریافت خواهیم کرد. مغز شما به سطح بالایی از دوپامین عادت می‌کند و این سطح بالا تبدیل به سطح طبیعی جدید شما می‌شود. بنابراین به تطبیق‌پذیری دوپامین می‌رسید و گیرنده‌های عصبی دوپامین شما ضعیف می‌شود. اما این موضوع چه مشکلی ایجاد می‌کند؟

این مسئله می‌تواند مشکل بسیار بزرگی ایجاد کند، چون کارهایی که به آن اندازه باعث ترشح دوپامین نمی‌شوند دیگر شما را جذب نمی‌کنند. بنابراین، انگیزه گرفتن برای انجام آن کارها برای شما بسیار سخت می‌شود. این کارها در نظر شما خسته‌کننده به نظر می‌آیند، چون در مقایسه با کارهایی که میزان بالایی از دوپامین را آزاد می‌کنند، باعث ترشح میزان کمتری دوپامین در مغز شما می‌شوند. به همین دلیل است که افراد به انجام بازی‌های ویدئویی یا گشتن در فضای مجازی علاقه بیشتری نشان می‌دهند تا مطالعه کردن یا راه‌اندازی کسب‌وکارشان. بازی‌های ویدئویی یا دیدن سریال به ما احساس آرامش و راحتی می‌دهند؛ چون میزان زیادی دوپامین آزاد می‌کنند. متأسفانه فعالیت‌هایی مثل سخت کار کردن یا مطالعه، میزان بسیار کمی دوپامین آزاد می‌کنند

حالا چه کاری باید انجام دهمیم؟کاری که باید انجام دهید این است که حداقل یک روز در هفته را از تمام کار هایی که دوپامین زیادی تولید میکنند، خالی کنید. با این کار مغز خود را از حجم زیادی از دوپامین خالی میکنید و اجازه می دهید گیرنده های دوپامین شما ترمیم شوند. یک روز را بدون اینترنت، موبایل، گوش دادن به موسیقی هیجانی، دیدن سریال و فیلم، فست فود …..، صرف کنید، یعنی یک روز بدون هیچ دوز بالایی از دوپامین. شما قطعا حوصله تان سر میرود، اما اجازه دارید پیاده روی کنید، مدیتیشن کنید، کار ها، اهداف یا خاطرات روزانه خود را روی کاغذ بنویسید… این کار همان(Dopamin detox)است!حالا چرا این پاک سازی دوپامین(Dopamin detox) برای داشتن انگیزه انجام کار های مشکل، جواب میدهد؟با یک مثال توضیح می دهیم؛ اگر شما هر روز در یک رستوران شیک غذا بخورید، غذا های خوشمزه آن رستوران، تبدیل به نرمال شما میشوند و اگر کسی به شما یک کاسه برنج خالی بدهد، آنقدر برایتان خوشایند نیست اما اگر در یک بیابان گم شده باشید و روز ها گرسنه باشید، آن کاسه برنج خیلی هم جالب به نظر میرسد! نابراین با پاک سازی دوپامین، ما سعی میکنیم فعالیت هایی که کمتر برای انجام آنها انگیزه داریم را لذت بخش کنیم در واقع حوصله شما از نبود اینترنت و موبایل و … سر میرود طوری که انجام فعالیت های حوصله سر بر، جالب میشود!!!

احتمالا این خیلی سخت باشد، شما میتوانید ساده تر شروع کنید مثلا چندین ساعت در روز، حداقل یکی از مواردی که گفته شد را کامل حذف کنید. مثلا قرار بگذارید که ۲ ساعت از موبایل خود کاملا فاصله بگیرید. این حوصله سر رفتن باعث میشود که شما کاری را انجام دهید که در حالت عادی شما را کمتر خوشحال میکند. به این شکل میتوانید با انجام فعالیت هایی مثل درس خواندن، ورزش و کار کردن، دوپامین تولید کنید.