بریم به شهر سوخته

شرحشهر سوخته نام بقایای دولت شهری باستانی در شهرستان هامون استان سیستان و بلوچستان واقع شده‌ است. شهر مزبور در روی آبرفت‌های مصب رودخانه هیرمند به دریاچه هامون و زمانی در ساحل آن رودخانه بنا شده بود. به تشخیص بسیاری از محققین، دورهٔ بنای این شهر بزرگ با دوره برنز و تمدن جیرفت همزمان است

باستان‌شناسان قدمت تاریخی شهر سوخته را با تمدن جیرفت برابر می‌دانند و از شهری صحبت می‌کنند که مردمش برای سده‌های متمادی در آن سکونت داشتند. به همین دلیل تاریخ‌نگاری شهر سوخته به چهار دوره مختلف تقسیم شده  است. در هر کدام از این چهار دوره، با قسمتی از تاریخ این شهر روبه‌رو هستیم. جالب است بدانید قسمت اول تاریخ‌نگاری شهر سوخته به ساخت و ایجاد این شهر اختصاص دارد و از آنجایی که عملیات ساخت‌وساز شهر سوخته در بازه‌زمانی طولانی مدت صورت گرفته، رویدادهای مختلف تاریخی به این زمان نسبت داده می‌شود. دوره بعدی تاریخ‌نگاری شهر سوخته به رشد و گسترش این شهر بر می‌گردد. در این زمان، شهر سوخته شاهد پیشرفت‌های چشمگیر معماری و تجاری بود. همان طور که گذر زمان ثابت کرده که هر فرازی، فرودی دارد، شهر سوخته نیز پس از طی دوران رشد و گسترش، وارد دوران رکود و خرابی می‌شود. این دوران، سالیان سال طول می‌کشد تا اینکه در نهایت با آغاز دوران نابودی، مردم ساکن در این شهر رفته‌رفته از آن کوچ کنند و جلال و شکوه شهر سوخته برای همیشه به پایان برسد.

شهر سوخته امروزه در منتهی الیه شرق ایران و در فاصله‌ای کوتاه از مرز ایران و افغانستان واقع شده است و با زاهدان در حدود ۱۷۰ کیلومتر فاصله دارد. فاصله بین شهر سوخته تا فرودگاه زابل ۶۰ کیلومتر است و طی کردن این مسیر در حدود ۵۰ دقیقه زمان می‌برد. فرودگاه زابل به شهرهای تهران و مشهد پرواز دارد. با توجه به فاصله طولانی شهر سوخته تا تهران و نقاط دیگر کشور، بهترین راه برای رسیدن به این منطقه، سفر هوایی مستقیم و غیر مستقیم است.

شهر سوخته در استان سیستان و بلوچستان و ۵۰ کیلومتری جنوب شهر زابل قرار دارد. شهر سوخته در تپه‌هایی بلند با ارتفاع بین ۱۲ تا ۱۸ کیلومتر و بین رودهای هامون و هیرمند واقع شده است.

مطمئن هستیم از ابتدای مطالعه این متن به این فکر افتاده‌اید که چرا شهر سوخته را به این نام می‌شناسیم و چه رازی پشت عجایب شهر سوخته قرار دارد. در همین ابتدا اجازه دهید خیالتان را راحت کنیم؛ چرا که هنوز دانش باستان‌شناسی کاملاً پرده از اسرار شهر سوخته برنداشته و نه‌تنها نام این شهر، بلکه بسیاری دیگر از عجایب شهر سوخته در هاله‌ای از ابهام قرار دارد تا جایی که در خصوص نام شهر سوخته نیز میان باستان‌شناسان و تاریخ‌نگاران اختلاف‌های زیادی را شاهد هستیم. از قرار معلوم در حفاری‌های اولیه‌ای که باستان‌شناسان خارجی در این منطقه انجام داده‌اند، لایه‌های گسترده‌ای از خاکستر در قسمت‌های مختلف شهر کشف شد و از آنجایی که این لایه‌ها در بیشتر قسمت‌های این منطقه به چشم می‌خورد، باستان‌شناسان نام شهر سوخته را برای این شهر باستانی انتخاب‌ کردند. از طرف دیگر باستان‌شناسان بر این باور هستند که شهر سوخته روزگار سختی را سپری کرده و این شهر دو بار کاملاً به آتش کشیده شده است.