هنری کیسینجر؛ قدیس یا ایلیس

توضیحی کوتاه از سرگذشت هنری کیسینجر مشاورسابف رئیس حمهور امریکا (نیکسون،فورد) و وزیرامور خارجه

هنری کیسینجر یکی از تأثیرگذارترین و در عین حال جنجالی‌ترین چهره‌های سیاست خارجی قرن بیستم بود. ۱. زندگی‌نامه و تحصیلات هنری آلفرد کیسینجر در ۲۷ مه ۱۹۲۳ در شهر فورت آلمان در خانواده‌ای یهودی‌تبار به دنیا آمد. با قدرت‌گیری نازی‌ها، خانواده‌اش در سال ۱۹۳۸ به ایالات متحده مهاجرت کردند. او در دانشگاه هاروارد تحصیل کرد و در سال ۱۹۵۴ دکترای فلسفه خود را در رشته روابط بین‌الملل دریافت کرد. استاد راهنمای او ویلیام یاندل الیوت بود که تأثیر عمیقی بر اندیشه‌های او گذاشت.

۲. ورود به سیاست و نقش در دولت نیکسون کیسینجر در دهه ۱۹۶۰ به عنوان مشاور سیاست خارجی شناخته شد و در دولت ریچارد نیکسون به عنوان مشاور امنیت ملی و سپس وزیر امور خارجه منصوب شد. او معمار اصلی سیاست «تنش‌زدایی» (Détente) با اتحاد جماهیر شوروی و آغازگر روابط دیپلماتیک با جمهوری خلق چین بود. سفر تاریخی نیکسون به پکن در سال ۱۹۷۲ با طراحی و هماهنگی کیسینجر انجام شد.

۳. اقدامات جنجالی و انتقادات در کنار دستاوردهای دیپلماتیک، کیسینجر به دلیل نقش مستقیم یا غیرمستقیم در برخی بحران‌های جهانی مورد انتقاد شدید قرار گرفت. از جمله حمایت از کودتای شیلی در ۱۹۷۳، بمباران کامبوج و لائوس، و حمایت از پاکستان در جریان نسل‌کشی بنگلادش. برخی منتقدان او را به «واقع‌گرایی بی‌رحمانه» متهم کرده‌اند که اخلاق را فدای منافع ژئوپلیتیک می‌کرد.

میراث فکری و تأثیر جهانی کیسینجر با تألیف کتاب‌هایی چون دیپلماسی و نظم جهانی، دیدگاه‌های خود را درباره نظم بین‌الملل، توازن قوا، و نقش ایالات متحده در جهان تبیین کرد. او معتقد بود که ثبات جهانی از طریق توازن قدرت و تعامل با قدرت‌های بزرگ حاصل می‌شود، نه از طریق آرمان‌گرایی یا مداخله‌گرایی اخلاقی. این دیدگاه‌ها همچنان در محافل سیاست‌گذاری مورد بحث‌اند.

۵. درگذشت و واکنش‌ها هنری کیسینجر در ۲۹ نوامبر ۲۰۲۳ در سن ۱۰۰ سالگی درگذشت. مرگ او واکنش‌های گسترده‌ای در سطح جهان برانگیخت. در چین، که او را به‌عنوان معمار روابط مدرن با آمریکا می‌شناختند، سوگواری گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی شکل گرفت. در غرب، واکنش‌ها متنوع بود: برخی از او به عنوان یک استراتژیست بزرگ یاد کردند و برخی دیگر، میراث او را با نقدهای اخلاقی همراه دانستند.