تاریک شدن نگاه پس از خروج از آفتاب؟

آیا تا به حال توجه کرده‌اید که وقتی از محیطی پرنور مانند آفتاب به فضای سایه یا تاریک وارد می‌شوید، برای چند لحظه همه‌چیز تیره و نامشخص به نظر می‌رسد؟ این اتفاق نه به دلیل ضعف بینایی، بلکه واکنشی طبیعی از سوی چشمان ماست. چشم انسان توانایی دارد خود را با تغییر شدت نور محیط سازگار کند.به این توانایی، در علم فیزیولوژی، تطابق نوری چشم (Light and Dark Adaptation) گفته می‌شود. در ادامه، مراحل این پدیده و عملکرد دقیق آن را بررسی می‌کنیم.

در محیط‌های بسیار روشن مانند زیر نور آفتاب، میزان نوری که وارد چشم می‌شود بسیار بالاست. برای محافظت از شبکیه، مردمک چشم منقبض می‌شود تا نور کمتری عبور کند. در این شرایط سلول‌های مخروطی شبکیه که مسئول دید در روشنایی هستند، فعال‌تر می‌شوند.این فرایند باعث می‌شود دید در نور زیاد واضح و دقیق باشد.اما این تنظیمات فقط برای محیط‌های روشن مناسب است.

زمانی که فرد از محیطی روشن وارد سایه یا فضای تاریک می‌شود، مردمک هنوز منقبض باقی مانده است. در نتیجه، مقدار نوری که وارد چشم می‌شود کافی نیست و تصویر تیره به نظر می‌رسد. چشم برای درک شرایط جدید باید دوباره خود را تنظیم کند. این دوره‌ی چندثانیه‌ای باعث می‌شود محیط اطراف تار دیده شود.این واکنش طبیعی آغاز پدیده‌ای به نام «تطابق تاریکی» است.

در شبکیه‌ی چشم دو نوع سلول حساس به نور وجود دارد: مخروطی و میله‌ای. سلول‌های مخروطی در نور زیاد فعال‌اند و سلول‌های میله‌ای در نور کم.وقتی نور کاهش می‌یابد، سلول‌های میله‌ای به تدریج فعال‌تر می‌شوند و کنترل دید را در دست می‌گیرند.این فرایند چند ثانیه تا چند دقیقه طول می‌کشد تا چشم با تاریکی سازگار شود.در نهایت، دید در محیط تاریک به حالت طبیعی بازمی‌گردد.

برعکس این حالت نیز رخ می‌دهد؛ زمانی که از تاریکی وارد نور شدید می‌شویم. در این وضعیت، نور زیاد به چشم می‌تابد و احساس سوزش یا خیره‌کنندگی ایجاد می‌کند.مردمک سریعاً منقبض می‌شود تا از شبکیه در برابر نور محافظت کند.این واکنش سریع، «تطابق نوری» نام دارد.چشم همواره در تلاش است تا بین نور و تاریکی تعادل ایجاد کند.

تاریک شدن نگاه پس از خروج از آفتاب، نشانه‌ی ضعف بینایی نیست. بلکه یک واکنش طبیعی و ضروری برای حفاظت از چشم در برابر تغییر ناگهانی نور است.بدن انسان، حتی در ساده‌ترین واکنش‌ها، هوشمندی شگفت‌انگیزی از خود نشان می‌دهد.تطابق نوری چشم نمونه‌ای از هماهنگی دقیق میان مغز و دستگاه بینایی است.درک این پدیده، ما را با سازوکار حیرت‌انگیز بدن خود بیشتر آشنا می‌کند.