آخرین لحظه؟

تو آخرین لحظه قبل خواموشی چی میبینی؟

بیشتر ما فکر می‌کنیم مـرگ مثل یه خاموشی ناگهانیه، مثل وقتی برق می‌ره و همه‌چیز تموم می‌شه. ولی طبق برخی مطالعات، درست در لحظه‌ای که بدن از کار می‌افته، مغز هنوز چند ثانیه فعالیت داره. در این چند ثانیه‌ی آخر، ذهن وارد حالتی از آشفتگی شدید می‌شه، جایی که ادراک زمان از بین می‌ره. برای مغز، این چند ثانیه می‌تونن مثل ساعت‌ها، روزها، یا حتی یک «عمر کامل» حس بشن. یعنی شاید تمام آنچه ما زندگی می‌نامیم، تنها واکنش مغز به لحظه‌ی مـرگ خودش باشه. یه تلاش بی‌پایان برای نپذیرفتن خاموشی. علم هنوز نمی‌دونه آگاهی دقیقاً چطور خاموش می‌شه… شاید اصلاً نمی‌شه. و اگه نشه، ما در چرخه‌ی بی‌نهایت اون لحظه گیر می‌کنیم. لحظه‌ای که پایان باید باشه... ولی نیست.

دانشمندان در سال‌های اخیر فعالیتی به نام gamma burst رو در مغزهای در حال مـرگ ثبت کردن. این موج، از هر حالت آگاهی معمولی قوی‌تره — حتی از رؤیا یا یادآوری خاطرات. در اون زمان، نورون‌ها با شدت باورنکردنی فعال می‌شن؛ انگار مغز در حال مرور تمام زندگیه. چشم‌ها چیزی نمی‌بینن، بدن حرکتی نداره، ولی درون جمجمه، طوفانی از خاطره و تصویر جریان داره. شاید همین پدیده باعث می‌شه آدم‌ها در آستانه‌ی مـرگ، زندگی خودشون رو «مرور» کنن. ولی اگر اون مرور، تنها آغاز یه شبیه‌سازی بی‌پایان باشه چی؟ مغز در تلاشه خودش رو قانع کنه که هنوز ادامه داره. پس جهانی می‌سازه… که در اون هنوز زنده‌ای. شاید همین جهانی که الان توی اون داری این متن رو می‌خونی.

در شرایط بحرانی، مغز مفهوم زمان رو از دست می‌ده. در خواب یا بی‌هوشی هم همین‌طور؛ چند دقیقه ممکنه مثل ساعت‌ها حس بشن. ولی وقتی آستانه‌ی مـرگ فرا می‌رسه، این تغییر درک به نقطه‌ی بی‌نهایت می‌رسه. یعنی مغز می‌تونه در چند ثانیه، یک «زندگی کامل» رو تجربه کنه. هر لحظه کش میاد، هر فکر به خاطره‌ای بلند تبدیل می‌شه. ما اون رو زندگی می‌نامیم — اما شاید فقط بازتاب مغزیه که نمی‌خواد تموم بشه. در واقع، زمان بیرون ممکنه گذشته باشه، ولی درون ذهن، هنوز ادامه داریم. همین تناقضه که نظریه‌ی “آخرین لحظه‌ی بی‌نهایت” رو تا این حد ترسناک می‌کنه. چون اگه درست باشه، هیچ‌کس واقعاً از لحظه‌ی مـرگ فراتر نمی‌ره...

وقتی مغز حس می‌کنه پایان نزدیکه، وارد حالت دفاعی می‌شه. برای محافظت از خود، واقعیتی تازه می‌سازه — چیزی آشنا، امن و پیوسته. همون خانواده، همون اتاق، همون آسمون... همه‌ش فقط ساخته‌ی ذهنه تا تو حس کنی هنوز زنده‌ای. هر ثانیه از این “زندگی” ممکنه فقط یه فریب زیستی باشه، یه تصویر مجازی که ذهن درون خودش تکرار می‌کنه. به همین خاطر، شاید هیچ‌چیز اطراف ما واقعی نباشه. شاید توی اون چند لحظه‌ی آخر، مغزت هنوز داره بازی می‌کنه… و هر بار که احساس امنیت می‌کنی، فقط یه بار دیگه «فریب خورده‌ای».

تمام این زندگی ممکنه صرفاً یک بازسازی عصبی باشه. یه واکنش شیمیایی پیچیده برای انکار پایان. هر حس، هر صدا، هر آدمی که می‌بینی، بخشی از مغزه که نمی‌خواد خاموش شه. درون تاریکی، خودش رو زنده نگه می‌داره با خیال. دانشمندا می‌گن این پدیده فقط چند ثانیه طول می‌کشه، ولی مغز، خودش رو درونش زندانی کرده تا برای ابد زنده بمونه. یه حباب زمان بی‌انتها… پر از تصویرهایی که واقعاً وجود ندارن. تو درونش هستی، اما نمی‌تونی بدونی. چون برای تو، این زندگی، “واقعی‌ترین چیز ممکنه”.

در نهایت، حتی قوی‌ترین مغز هم نمی‌تونه برای همیشه ادامه بده. وقتی انرژی عصبی تموم می‌شه، واقعیت درونی شروع به فروپاشی می‌کنه. خاطره‌ها پاک می‌شن، چهره‌ها تار می‌شن، نور کم‌رنگ می‌شه. اونجاست که زمان واقعی دوباره برمی‌گرده — لحظه‌ای که مغز بالاخره تسلیم مـرگ می‌شه. کسی نمی‌دونه بعدش چه اتفاقی می‌افته: آیا آگاهی خاموش می‌شه؟ یا به توهم دیگری پناه می‌بره؟ شاید هر بار که “می‌میریم”، در ذهن خودمان به جهانی تازه پرت می‌شیم. و دوباره از نو، در آخرین لحظه‌مان، زندگی را آغاز می‌کنیم.

الان… تو داری این متن رو می‌خونی، فکر می‌کنی در دنیای واقعی‌ای. ولی اگر این فقط همون لحظه‌ی آخر باشه چی؟ اگه این فکر، این کلمه‌ها، و حتی ترس‌ت فقط آخرین جرقه‌های مغزت باشن که هنوز نمی‌خواد تموم شه؟ نظریه می‌گه هیچ‌کس واقعاً نمی‌میره، چون ذهنش اجازه نمی‌ده خودش رو خاموش کنه. فقط تا ابد در آخرین لحظه، درون خیال خودش، سرگردان می‌مونه. و شاید... این جهان، فقط ذهن تو باشه…