بعضی نوشته‌ها فقط کلمه نیستند، تکه‌ای از انسان‌اند. هزاران سال پیش، پیش از آن‌که نامی از کتاب باشد، دستی روی گل خیس نوشت تا فراموش نشود. همان لحظه، تاریخ نوشتن آغاز شد.
پیش از آن‌که انسان کاغذ و مرکب را بشناسد، میل به ماندگاری در او شکل گرفته بود. بر دیواره‌ی غارها نقاشی می‌کرد، روی سنگ‌ها و گل‌ها علامت می‌گذاشت تا چیزی از خود باقی بگذارد. کم‌کم نشانه‌ها به واژه تبدیل شد و واژه‌ها به جمله. از همین نیاز به حفظ خاطره و تجربه بود که مسیر پیدایش کتاب آغاز گردید.
در آغاز قرن بیستم، باستان‌شناسان در شهر باستانی اور در جنوب عراق امروزی، مجموعه‌ای از لوح‌های گلی با خطی ناشناخته پیدا کردند. پس از رمزگشایی مشخص شد که این نوشته‌ها بخشی از داستانی درباره‌ی پادشاهی به نام گیلگمش هستند. مجموعه‌ی این لوح‌ها امروز با نام «حماسه‌ی گیلگمش» شناخته می‌شود و بسیاری از تاریخ‌دانان آن را نخستین کتاب جهان می‌دانند.
گیلگمش پادشاهی واقعی در شهر باستانی اوروک بود که حدود دو هزار و هفتصد سال پیش از میلاد می‌زیست. او خود نویسنده نبود، اما داستان زندگی‌اش نسل به نسل در میان مردم سومر نقل می‌شد. حدود سال ۱۸۰۰ پیش از میلاد، کاتبان سومری و اکدی این روایت‌ها را روی لوح‌های گِلی نوشتند و به این ترتیب نخستین کتاب مکتوب بشر شکل گرفت.
حماسه‌ی گیلگمش فقط یک داستان اسطوره‌ای نیست. این اثر درباره‌ی دوستی، مرگ، جاودانگی و معنای زندگی سخن می‌گوید. گیلگمش پس از مرگ دوستش انکیدو در جست‌وجوی راز زندگی ابدی می‌رود، اما در پایان درمی‌یابد که جاودانگی در ساختن و یادگاری‌ست که از انسان باقی می‌ماند. این اندیشه، محور اصلی نخستین کتاب تاریخ است.
در تمدن سومر، نوشتن تنها وسیله‌ای برای ثبت وقایع نبود، بلکه کاری مقدس به شمار می‌رفت. مردم باور داشتند نوشته‌ها پیوند انسان با خدایان را حفظ می‌کنند. حماسه‌ی گیلگمش نیز برای ثبت تجربه و آموزش انسان‌ها نوشته شد. این اثر به بشر آموخت که قدرت واقعی در شناخت و آگاهی است، نه در فرمانروایی یا جاودانگی جسم.
حماسه‌ی گیلگمش بر دوازده لوح گِلی نوشته شده است. این لوح‌ها با خط میخی و به زبان اکدی نگاشته شده‌اند. کاتبان پس از نوشتن، گل را می‌پختند تا نوشته‌ها ماندگار شود. هر لوح بخشی از داستان را روایت می‌کند. نسخه‌ی کامل اثر از بین رفته، اما بخش‌های باقی‌مانده همچنان تصویر روشنی از اندیشه‌ی مردم چهار هزار سال پیش ارائه می‌دهد.
لوح‌های گیلگمش قرن‌ها زیر خاک مدفون مانده بودند تا این‌که در سال ۱۸۵۳ میلادی، باستان‌شناسی انگلیسی به نام آستین هنری لیارد آن‌ها را در ویرانه‌های شهر نینوا پیدا کرد. شرایط خشک منطقه باعث شد لوح‌ها سالم بمانند. پس از رمزگشایی خط میخی، پژوهشگران دریافتند که این نوشته‌ها از قدیمی‌ترین متون شناخته‌شده‌ی بشری هستند.
حماسه‌ی گیلگمش تأثیر عمیقی بر فرهنگ و ادبیات جهان گذاشت. روایت طوفان بزرگ در این اثر شباهت زیادی به داستان نوح در کتاب مقدس دارد. بسیاری از مفاهیم انسانی و فلسفی در آثار یونانی و حتی متون دینی بعدی، ریشه در این حماسه دارند. گیلگمش را می‌توان نقطه‌ی آغاز ادبیات جهانی دانست.
از دوازده لوح گیلگمش تنها بخشی سالم باقی مانده است. برخی از قطعات هنوز گم هستند و باستان‌شناسان گاهی در حفاری‌ها تکه‌های جدیدی پیدا می‌کنند. در سال ۲۰۱۵ میلادی، بخش تازه‌ای از داستان کشف شد که قسمت‌هایی از سفر گیلگمش را روشن‌تر کرد. این نشان می‌دهد که حتی نخستین کتاب بشر هنوز به‌طور کامل شناخته نشده است.
از لوح‌های گِلی سومر تا کتاب‌های دیجیتال امروز، هزاران سال گذشته است. با این حال، هدف انسان تغییر نکرده است: ثبت اندیشه و حفظ آن برای آینده. گیلگمش، نخستین کتاب جهان، یادآور این حقیقت است که نوشتن راهی برای غلبه بر فراموشی است. هر کتابی که امروز نوشته می‌شود، ادامه‌ی همان مسیر کهن است.
از گیلگمش تا امروز، هزاران کتاب نوشته شده است، اما همه از یک پرسش آغاز شدند: «انسان چرا می‌نویسد؟»
اگر پسندیدی، لایک کن و به سازنده انرژی بده!
عالی بود🌹
درخواست بده ویژه بشهههه✨
مایل به فالووو
عالی بود خوشگلم خسته نباشی 🎀✨🛐
ممنون میشم یه سر به پستام بزنی و حمایت کنیی 🩰🪼
فرصتتا