چطور تشعشعات چرنوبیل قورباغه‌ها را سیاه کرد؟

بعد از فاجعه‌ی هسته‌ای چرنوبیل، پژوهشگران قورباغه‌هایی را پیدا کردند که رنگ پوستشان غیرعادی و بسیار تیره شده بود. تحقیقات نشان داد این تغییر، نتیجه‌ی سازگاری طبیعی آن‌ها با محیط آلوده است — قورباغه‌هایی که پوست تیره‌تری داشتند، در برابر تشعشعات مقاوم‌تر بودند و زنده ماندند.

در آوریل ۱۹۸۶، انفجار نیروگاه هسته‌ای چرنوبیل در اوکراین، یکی از بزرگ‌ترین حوادث تاریخ بشر را رقم زد. میلیون‌ها تُن مواد رادیواکتیو در هوا پخش شد و منطقه‌ای وسیع برای همیشه «ممنوعه» اعلام گردید. انسان‌ها رفتند، اما گیاهان و جانوران باقی ماندند. سال‌ها بعد، در همین ویرانه‌ها، دانشمندان متوجه تغییری عجیب در میان قورباغه‌های محلی شدند؛ تغییری که نشانه‌ای از قدرت شگفت‌انگیز طبیعت بود.

گروهی از پژوهشگران، بیش از ۲۰۰ قورباغه درختی شرقی را از مناطق با میزان‌های مختلف آلودگی جمع‌آوری کردند. آن‌ها دریافتند هرچه قورباغه‌ها به مرکز انفجار نزدیک‌تر بودند، پوستشان تیره‌تر شده است. بعضی از این قورباغه‌ها حتی کاملاً سیاه بودند. اندازه‌گیری‌ها نشان داد قورباغه‌های منطقه‌ی ممنوعه به‌طور میانگین ۴۳.۶ درصد تیره‌تر از بقیه بودند — تغییری چشمگیر که تصادفی نبود.

دانشمندان دلیل این تغییر را در ماده‌ای به نام ملانین یافتند؛ همان رنگدانه‌ای که پوست، مو و چشم ما را هم رنگی می‌کند. ملانین توانایی عجیبی دارد: می‌تواند سلول‌ها را از آسیب ناشی از اشعه‌های خطرناک محافظت کند. درست مثل یک زره طبیعی در برابر پرتوهای رادیواکتیو، ملانین جلوی بخشی از اثرات مرگبار تابش را می‌گیرد. به همین خاطر، قورباغه‌هایی که تیره‌تر بودند، کمتر آسیب دیدند و نسلشان بیشتر ادامه پیدا کرد.

پژوهشگران معتقدند این تغییر رنگ، نتیجه‌ی «انتخاب طبیعی» است؛ یعنی در محیط آلوده‌ی چرنوبیل، قورباغه‌های با پوست روشن بیشتر از بین رفتند، اما تیره‌ترها زنده ماندند و نسلشان را منتقل کردند. به مرور زمان، جمعیت قورباغه‌ها تیره‌تر و مقاوم‌تر شد. این پدیده نشان می‌دهد که حتی در بدترین شرایط، طبیعت مسیر خودش را برای بقا پیدا می‌کند.

داستان قورباغه‌های چرنوبیل یادآور این است که زندگی همیشه راهی برای ادامه دادن پیدا می‌کند. همان تشعشعاتی که مرگ و ویرانی آوردند، حالا باعث ظهور نسلی مقاوم‌تر شده‌اند. شاید این قورباغه‌های سیاه، نماد امید و سازگاری طبیعت باشند؛ نشانه‌ای از اینکه حتی در سیاه‌ترین لحظات، بذر زندگی هنوز زنده است.