داروهای خطرناک

داروهایی که افراد زیادی را به کام مرگ کشاندند دارو قرار است درمان‌گر باشد، نه خطرناک. اما در تاریخ پزشکی، داروهایی وجود داشته‌اند که به‌جای نجات جان انسان‌ها، باعث مرگ هزاران نفر شدند. گاهی اشتباه در آزمایش، گاهی عجله در عرضه به بازار، و گاهی هم طمع شرکت‌های دارویی، موجب فجایع مرگ‌باری شده‌اند که هنوز هم درس‌آموزند. در این پست، ده تا از مرگ‌بارترین داروهای تاریخ را مرور می‌کنیم

Vioxx .1 – مسکنی که جان می‌گرفته روفکوکسیب(Vioxx)دارویی از شرکت Merck برای درمان آرتروز و دردهای مزمن بود که از سال ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۴ فروخته شد. در ابتدا محبوبیت زیادی داشت، اما خیلی زود شواهدی از افزایش خطر سکته قلبی و مغزی در بیماران ظاهر شد. با وجود اطلاع شرکت از این خطرات، دارو سال‌ها در بازار باقی ماند. تا سال ۲۰۰۴، تخمین زده شد که Vioxx به مرگ بیش از ۵۰٬۰۰۰ نفر منجر شده باشد.

2 . تالیدومید – فاجعه تولدهای ناقص در اواخر دهه ۱۹۵۰، دارویی به نام تالیدومید به‌عنوان آرام‌بخش و ضد تهوع بارداری به بازار اروپا عرضه شد. بدون آزمایش کافی روی زنان باردار. طولی نکشید که هزاران نوزاد در آلمان، انگلیس، استرالیا و دیگر کشورها با ناهنجاری‌های شدید متولد شدند: دست‌ها یا پاهایی کوتاه، اندام‌های ناقص یا حتی بدون اندام. درمجموع بیش از ۱۰ هزار مورد نقص مادرزادی ثبت شد. این فاجعه جهانی، موجب تغییر اساسی در قوانین نظارت دارویی شد

3 . زایپریکسا – آرام‌بخشی با عوارض پنهان زایپریکسا (Zyprexa‎ ) دارویی بود از شرکت داروسازی «الی لیلی» (Eli Lilly) که در دهه ۱۹۹۰ میلادی برای درمان اسکیزوفرنی و اختلال دوقطبی به بازار عرضه شد. این دارو اثربخشی بالایی داشت، اما بهایی سنگین برای بیماران به‌همراه آورد. بسیاری از مصرف‌کنندگان آن دچار افزایش وزن شدید، کلسترول بالا و دیابت نوع ۲ شدند — عوارضی که طبق اسناد داخلی، شرکت سازنده از همان ابتدا نسبت به آن‌ها آگاهی داشت. با این حال، الی لیلی این اطلاعات را پنهان کرد و سال‌ها با تبلیغات گسترده، زایپریکسا را به فروش رساند. نتیجه؟ هزاران شکایت و پرداخت بیش از یک میلیارد دلار غرامت. امروزه زایپریکسا همچنان تجویز می‌شود، اما در سایه‌ی هشدارهایی که خیلی دیر منتشر شدند

4 . اکسی‌کودون _ بحران اوپیوئید اکسی‌کودون(OxyContin) یکی از قوی‌ترین مسکن‌های اوپیوئیدی است که در دهه ۹۰ توسط شرکت Purdue Pharma روانه بازار شد. این شرکت ادعا می‌کرد خطر اعت*یاد بسیار پایین است. نتیجه؟ هزاران پزشک با اطمینان آن را تجویز کردند. اما بیماران به‌شدت به آن وابسته شدند. اعت*یاد به این دارو، نقطه شروع بحران اپیوئید در آمریکا بود که جان بیش از ۵۰۰ هزار نفر را در دو دهه گرفت

Fen-Phen . 5– لاغری با بهای مرگ در دهه ۹۰، ترکیب دو داروی فن‌فلورامین و فن‌ترمین، به‌عنوان راه‌حلی سریع برای کاهش وزن معرفی شد. اما مطالعات نشان داد این داروها باعث تخریب دریچه قلب، افزایش فشار ریوی و حتی مرگ بیماران می‌شوند. در سال ۱۹۹۷ پس از ثبت صدها مرگ و هزاران آسیب جدی قلبی، FDA استفاده از این دارو را ممنوع کرد

Primodos . 6– تست بارداری یا کابوس جنینی؟ پریمودوس (Primodos) قرصی بود که در دهه ۶۰ و ۷۰ در اروپا به‌عنوان تست بارداری اولیه استفاده می‌شد. اما مطالعات بعدی نشان داد ارتباطی جدی بین مصرف آن و بروز نقص‌های مادرزادی در نوزادان وجود دارد — مشکلات نخاع، اندام ناقص یا مشکلات قلبی. این دارو با وجود هشدارها، تا اواخر دهه ۷۰ در بازار باقی ماند

Paxil . 7 – افس*ردگی، خودک*شی و سکوت شرکت‌ها پاروکستین (Paxil) نوعی داروی ضدافس*ردگی بود که در نوجوانان تجویز می‌شد. اما بعدها شواهدی از افزایش خطر خودک*شی در نوجوانان ظاهر شد. با اینکه شرکت سازنده از این عوارض آگاه بود، آن را پنهان کرد. پس از افشاگری‌ها و شکایت‌های متعدد، مصرف Paxil در افراد زیر ۱۸ سال محدود شد ، اما قربانیان بسیاری بر جای گذاشت

8 . Halcion – خواب‌آوری که به کابوس تبدیل شد در دهه ۸۰ میلادی، Halcion (تریازولام) به‌عنوان یک داروی خواب‌آور قوی به بازار آمد و خیلی زود به محبوبیت رسید. اما طولی نکشید که عوارض آن آشکار شد: فراموشی، گیجی، اضطراب شدید، و حتی تمایلات خودک*شی. گزارش‌هایی از رفتارهای خش*ونت‌آمیز غیرقابل‌توجیه در بیماران منتشر شد. چند کشور اروپایی مصرف آن را ممنوع کردند. گرچه هنوز در برخی کشورها مجاز است، اما مصرفش به‌شدت محدود شده و در بسیاری جاها کنار گذاشته شده است

9 . Rezulin – دیابت و مرگ خاموش تروزولیدین‌دیون (Rezulin) در اواخر دهه ۹۰ برای درمان دیابت نوع ۲ تجویز شد. در ابتدا موفق به کاهش سطح قند خون می‌شد، اما به‌سرعت گزارش‌هایی از آسیب شدید به کبد و مرگ بیماران منتشر شد. در سال ۲۰۰۰، پس از ثبت بیش از ۶۰ مورد مرگ ناشی از نارسایی کبدی، این دارو از بازار خارج شد

10 . DNP – چربی‌سوزی با قیمت جان دی‌نیتروفنول(DNP) در دهه ۱۹۳۰ به‌عنوان داروی کاهش وزن استفاده می‌شد. این ماده سوخت‌وساز بدن را تا حد خطرناکی افزایش می‌داد. نتیجه؟ افزایش شدید دمای بدن، آسیب ارگان‌ها، و مرگ در بسیاری از مصرف‌کنندگان. با وجود خطرات، متاسفانه برخی هنوز آن را از بازار سیاه تهیه می‌کنند یکی از مرگبارترین داروهای لاغری تاریخ