مرگبارترین اپیدمی ها

در طول تاریخ، بیماری‌ها گاهی بیش از جنگ‌ها، تمدن‌ها را از پا درآورده‌اند. از رم باستان تا قرن بیست‌ویکم، اپیدمی‌هایی سر برآورده‌اند که نه‌تنها میلیون‌ها انسان را به کام مرگ کشاندند، بلکه مسیر تاریخ را نیز تغییر دادند.‌‌ در این پست، به ده مورد از مرگبارترین همه‌گیری‌ها در تاریخ بشر نگاهی می‌اندازیم.

۱. طاعون آنتونین در سال ۱۶۵ پس از میلاد مسیح طاعون آنتونین ‌همه‌گیر شد. بدین دلیل نام آنتونین بر این طاعون گذاشته شده است که پادشاه روم در آن زمان، "مارکوس آریلوس آنتونینوس" بر اثر آن جان خود را از دست داد. این طاعون از طریق سربازان بازگشته از شرق گسترش یافت. با گذشت زمان، ویروس در کل امپراتوری گسترش و حتّی قبایل شمالی را نیز گرفتار کرد. تخمین زده می‌شود که حدود ۵ میلیون نفر بر اساس ابتلا به این بیماری، جان خود را از دست دادند. از جمله علائم این بیماری سیاه و قرمز شدن رنگ پوست و خونریزی داخلی در دستگاه گوارش، سرفه‌های شدید و بوی بد تنفس فرد مبتلا بوده است.

۲.طاعون جاستینیان طاعون جاستینیان (یا ژوستینین) یک همه‌گیری جهانی بود که در قرن ششم میلادی (۵۴۱-۵۴۲ پس از میلاد) در امپراتوری بیزانس و به ویژه در قسطنطنیه، پایتخت آن، و همچنین در شاهنشاهی ساسانی و بندرهای اطراف دریای مدیترانه گسترش یافت. این بیماری یکی از اولین و کشنده‌ترین همه‌گیری‌های طاعون در تاریخ است که حدود ۶۰ تا ۱۰۰ میلیون نفر را در سراسر جهان به کام مرگ کشاند. نام این طاعون از نام امپراتور بیزانس، ژوستینیان یکم، گرفته شده است، او به این بیماری مبتلا شد اما زنده ماند.

۳. مرگ سیاه طاعون سیاه یا مرگ سیاه در فاصله سال‌های ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۳ میلادی اروپا، آفریقا و آسیا را در بر گرفت و ۷۵ تا ۲۰۰ میلیون نفر بر اثر ابتلا به آن جان خود را از دست دادند. انتقال بیماری از طریق موش‌ها نقش مهمی در این روند داشت و گربه‌ها در اروپا تقریباً نایاب شدند. ریشه این بیماری در آسیای مرکزی بود و گفته می‌شود جنگ مغولان و چینی‌ها باعث شیوع آن شد. طاعون در سال ۱۳۳۴ در چین شایع شد و به سرعت در مناطق دیگر سرایت یافت. در سال ۱۳۴۶ میلادی، تاتارها آن را به اروپای شرقی منتقل کردند و در اواخر سال ۱۳۴۷ کشتی‌هایی که از آسیای مرکزی می‌آمدند، بیماری را در جنوا و مارسی شیوع دادند. در تابستان سال ۱۳۴۸ طاعون در ونیز نیز شایع شد و در عرض یک سال تمام سواحل مدیترانه را فراگرفت. پس از آن، طاعون به سرعت به سمت شمال اروپا حرکت کرد و جمعیت این نواحی را، که پس از قحطی‌های پی‌درپی، اپیدمی‌های مختلف به علت سردی هوا و جنگ‌های طولانی به شدت در برابر هر سانحه‌ای ضعیف شده‌ بودند از بین برد.

۴.همه گیری آبله بیماری آبله یکی از مرگبارترین بیماری‌های عفونی بوده که میلیون‌ها نفر را در طول تاریخ به کام مرگ کشانده است. اولین شواهد فیزیکی آبله در مومیایی‌های مصری یافت شده است که حدود ۳۰۰۰ سال قدمت دارند. این بیماری به طور تاریخی به صورت اپیدمی در طول تاریخ رخ داده است، از جمله طاعون آتن در سال ۴۳۰ قبل از میلاد که برخی از نظریه ها آن را با آبله مرتبط میدانند .در قرن بیستم، تخمین زده می‌شود که این بیماری تا ۳۰۰ میلیون نفر را در سراسر جهان کشته است.

۵. پاندمی های وبا 1- 6 پاندمی وبا به گسترش جهانی بیماری وبا اشاره دارد که یک بیماری عفونی حاد روده ای است که توسط باکتری ویبریو کلرا ایجاد می شود. این بیماری از طریق آب و غذای آلوده منتقل می شود. وبا از قرن نوزدهم تا کنون چندین پاندمی جهانی را تجربه کرده پاندمی اول (1817-1824): از هند شروع شد و به چین، اندونزی و بخش هایی از اروپا گسترش یافت. پاندمی دوم (1826-1837): از هند به آسیا، اروپا و قاره آمریکا سرایت کرد. پاندمی سوم (1852-1860): از هند گسترش یافت و بسیاری از مناطق جهان را تحت تاثیر قرار داد. پاندمی چهارم (1863-1875): در منطقه دلتای گنگ آغاز شد و به خاورمیانه، روسیه، اروپا، آفریقا و آمریکای شمالی گسترش یافت. پاندمی پنجم (1881-1896): این پاندمی نیز در هند آغاز شد و به سایر نقاط جهان گسترش یافت. پاندمی ششم (1899-1923): این پاندمی نیز در هند شروع شد و به غرب آسیا، شمال آفریقا، اروپای شرقی و روسیه گسترش یافت.

۶ .طاعون سوم سومین موج بزرگ طاعون در سال 1855 میلادی از چین آغاز شد و به سرعت به هند و دیگر نقاط جهان گسترش یافت. این دوره با ظهور طاعون پنومونیک همراه بود، که از طریق قطرات تنفسی بین انسان‌ها منتقل می‌شد. این اپیدمی باعث مرگ حدود 12 میلیون نفر، عمدتاً در هند و چین، شد. طاعون سوم همچنین با آغاز تحقیقات علمی دقیق‌تر درباره بیماری همراه بود.

۷.آنفولانزای اسپانیایی در سال 1918، موجی از آنفلونزا به نام آنفلونزای اسپانیایی بیماری همه گیری در جهان به وجود آورد که به سرعت شیوع پیدا می کرد و همه را می کشت. افراد پیر، جوان، بیمار و سالم همگی به این بیماری مبتلا می شدند و دست کم 10% از بیماران جان خود را از دست می دادند. آمار مرگ و میر ناشی از این بیماری متغیر است ولی باورها براین است که یک سوم از جمعیت دنیا مبتلا شدند و دست کم پنجاه میلیون نفر جان خود را از دست دادند به طوری که انفلونزای اسپانیایی به مرگبارترین بیماری مسری عصر مدرن تبدیل شد. اسپانیا یکی از نخستین کشورهایی بود که ویروس در آن تشخیص داده شد ولی مردم به اشتباه گمان کردند که این بیماری مختص اسپانیاست و نام «آنفلونزای اسپانیایی» از این جا نشات می گیرد.

۸. آنفولانزای خوکی آنفولانزای خوکی (H1N1) یک بیماری ویروسی است که معمولاً خوک‌ها را درگیر می‌کند، اما می‌تواند از خوک به انسان نیز منتقل شود . این بیماری علائمی شبیه به آنفولانزای فصلی ایجاد می‌کند و از طریق قطرات تنفسی و تماس با سطوح آلوده انتشار می‌یابد. در سال ۲۰۰۹، همه‌گیری جهانی آنفولانزای خوکی (H1N1) باعث مرگ بیش از ۱۷۰۰۰ نفر شد. این همه‌گیری که در اوایل سال ۲۰۰۹ آغاز شد، در ۱۰ اوت ۲۰۱۰ توسط سازمان جهانی بهداشت به پایان رسیده اعلام شد و ابتلا به آن به حالت عادی فصلی بازگشت.

۹. ایدز ایدز دراثر فعالیت ویروسی به نام HIV، به وجود می‌آید. این ویروس به سیستم ایمنی بدن حمله کرده و باعث اختلال در عملکرد آن می‌شود. درصورتی‌که بیماری کنترل نشود، پیشرفت کرده و درنهایت سندرم نقص ایمنی اکتسابی یا ایدز را به‌وجود می‌آورد. متاسفانه، درحال حاضر، درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، اما داروهای موجود می‌توانند روند بیماری را بسیار کند کرده و طول عمر فرد مبتلا را به یک طول عمر طبیعی برسانند. این ویروس برای اولین بار در آفریقا و در اوایل قرن بیستم، از شامپانزه‌­ها به انسان­‌ها منتقل شد. تا به امروز، اولین مورد شناخته شده عفونت HIV-1 در خون انسان، از نمونه‌ای است که در سال 1959 از مردی که در کینشاسا (در کنگوی بلژیکی) گرفته شد تاکنون بیش از 40 میلیون نفر در سراسر جهان بر اثر عوارض بیماری ایدز جان خود را از دست داده‌اند.

۱۰. کوید 19کرونا خانواده بزرگ و متنوعی از ویروس‌ها می‌باشند. تعداد زیادی از موجودات می‌توانند به این ویروس‌ها آلوده شوند که بطور طبیعی شامل پستانداران و پرندگان هستند. خفاش‌ها بهترین میزبان برای این ویروس‌ها می‌باشند و تنوع بیشتری از این ویروس‌ها در آن‌ها وجود دارد. شناخت کرونا ویروس نوین (Covid-19) که جدیدترین ویروس شناخته شده از خانواده ویروس‌های کرونا است در اواخر دسامبر سال ۲۰۱۹ در شهر ووهان چین انجام شد. این ویروس عامل بیماری عفونی می‌باشد که معمولا دستگاه تنفسی و به خصوص ریه‌ها را درگیر می‌کند که یک بیماری مسری است. سازمان بهداشت جهانی برآورد کرده کرونا ویروس جان بیش از ۷ میلیون نفر را گرفته