بایوس (BIOS)، اولین و حیاتی ترین نرم افزار سیستمی!

بایوس (BIOS)، به عنوان یکی از اولین و حیاتی ترین نرم افزارهای سیستمی در رایانه ها شناخته میشود که بدون آن، ارتباط بین سیستم عامل و سخت افزار ممکن نیست، در اینجا میخواهم بگویم بایوس دقیقا" چیست و چرا نقش آن در عملکرد دستگاه ها تا این حد مهم است.

بایوس (BIOS) یا سیستم ورودی/ خروجی پایه، نرم افزاری است که در تراشه ای روی مادربرد کامپیوتر قرار دارد و اولین برنامه ای است که هنگام روشن شدن سیستم اجرا میشود، این نرم افزار کوچک و قدرتمند، در آغاز هر بار روشن شدن سیستم، دستوراتی را اجرا میکند تا از سلامت و آماده بودن بخش های مختلف سخت افزار مطمئن شود!

وظیفه بایوس، بررسی و آماده سازی سخت افزارها برای شروع به کار سیستم عامل است. BIOS پس از روشن شدن، یک سری تست اولیه به نام POST را انجام می دهد تا از سلامت قطعاتی مانند رم، پردازنده و هارد دیسک اطمینان حاصل کند، بعد سیستم عامل را بارگذاری می کند و تنظیمات پایه سخت افزار و دستگاه های ورودی و خروجی مانند کیبورد و ماوس را انجام می دهد!

بایوس (BIOS) یکی از اجزای کلیدی و اولیه در هر کامپیوتری است که بدون آن، هیچ کدام از قطعات سخت افزاری قادر به فعالیت و راه اندازی نخواهند بود، بایوس وظایف متعددی دارد که هر کدام برای عملکرد درست سیستم ضروری هستند، در ادامه به وظایف بایوس اشاره میکنیم و یک توضیح مختصر از هرکدام میگوییم!

1. تست اولیه سیستم (POST): یکی از اولین وظایف BIOS پس از روشن شدن سیستم، انجام تست اولیه به نام POST که مخفف (Power-On Self-Test) است. این تست خودکار، سلامت و کارکرد درست اجزای سخت افزاری مهم مانند رم، پردازنده، کارت گرافیک و هارد دیسک را بررسی می کند. اگر هرگونه مشکلی در این قطعات وجود داشته باشد، BIOS از طریق بوق یا صفحه مرگ (صفحه آبی رنگ) یا پیام های خطا آن را به کاربر اطلاع می دهد.

2. راه اندازی سیستم عامل: پس از انجام موفقیت آمیز تست BIOS، POST به دنبال محل ذخیره سیستم عامل در هارد دیسک یا حافظه فلش می گردد. این فرآیند که با عنوان بوت شدن (Booting) شناخته می شود، شامل یافتن و بارگذاری سیستم عامل در حافظه RAM است. BIOS با اجرای این فرآیند، سیستم را برای شروع آماده می کند و به سیستم عامل اجازه می دهد تا کنترل کامل دستگاه را به عهده بگیرد!

3. تنظیمات سخت افزاری: بایوس به عنوان یک رابط، تنظیمات ابتدایی سخت افزارهای مختلف سیستم را کنترل و پیکر بندی می کند. این شامل مواردی مثل سرعت پردازنده، ولتاژ رم و ترتیب بوت درایو ها (Boot Order) است، بایوس به کاربر اجازه می دهد که این تنظیمات را بر اساس نیاز و ترجیح خود تغییر دهد، تنظیمات بایوس از طریق منوی بایوس که هنگام راه اندازی سیستم در دسترس قرار می گیرد، قابل دسترسی و ویرایش است!

4. کنترل و مدیریت دستگاه های ورودی و خروجی: بایوس نقش واسطه بین سیستم عامل و دستگاه های ورودی و خروجی مثل کیبورد، ماوس، مانیتور و پورت های USB را ایفا می کند، این وظیفه مهم باعث میشود که سیستم عامل بتواند به راحتی از این دستگاه ها استفاده کند. بایوس، دستورات ابتدایی برای شناسایی و تنظیم این دستگاه ها را فراهم می آورد و آنها را برای ارتباط با سیستم عامل آماده می کند.

5. مدیریت انرژی: بایوس دارای قابلیت های مدیریت انرژی که به بهبود مصرف برق و عملکرد بهتر سیستم کمک می کند. ویژگی هایی مانند حالت آماده به کار (Standby) و خواب (Sleep) از طریق بایوس کنترل می شوند. این امکانات به سیستم کمک می کنند تا در هنگام عدم استفاده به حالت کم مصرف رفته و انرژی کمتری مصرف کند، که این امر علاوه بر کاهش مصرف برق، باعث افزایش عمر قطعات سخت افزاری هم میشود!