تاریخچه کنسول ها

پلی‌ استیشن ایدهٔ کن کوتاراگی (Ken Kutaragi) بود، کن کوتاراگی یکی از مدیران ارشد یکی از بخش‌های سخت‌افزاری شرکت سونی بود که بعدها «پدر پلی‌ استیشن» لقب گرفت. تا سال ۱۹۹۱، سونی تقریباً در صنعت بازی ویدیویی دخالت مستقیمی نداشت. این شرکت قطعاتی را برای کنسول‌های دیگر تأمین می‌کرد، مثل تراشه صوتی برای سوپر فامیکوم (Super Famicom) شرکت نینتندو (Nintendo) و اداره یک استودیو بازی ویدیویی به نام سونی ایمیج‌سافت (Sony Imagesoft). می‌توان گفت پلی‌ استیشن، به عنوان بخشی از یک پروژه مشترک بین کمپانی‌های نینتندو و سونی بود که در سال ۱۹۸۸ آغاز شد، این دو شرکت برای ایجاد نسخه CD-ROM از سوپر فامیکوم باهم همکاری می‌کردند، اگرچه نینتندو وجود قرارداد با سونی را تا مارس ۱۹۹۱ انکار می‌کرد. در نمایشگاه بین‌المللی الکترونیک مصرفی یا CES (کوتاه‌ شده‌ی عبارت Consumer Electronics Show) در ژوئن ۱۹۹۱، سونی یک سوپر فامیکوم با درایو داخلی CD-ROM که فناوری Green Book یا CD-i را در برداشت به نام «پلی‌ استیشن» (که به عنوان SNES-CD نیز شناخته می‌شد) را معرفی کرد.

نینتندو یک روز پس از اعلام در CES، اظهار کرد که قصد دارد شراکت خود را با سونی قطع کند و به جای آن با فیلیپس (Philips) همکاری می‌کند و از همان تکنولوژی استفاده می‌کند. بعد از این اتفاق نوریو اوگا (Norio Ohga) رئیس سونی، کن کوتاراگی را به عنوان مسئول توسعه پروژه پلی‌ استیشن برای رقابت با نینتندو تعیین کرد. این پیشنهاد به سرعت توسط کوتاراگی رد شد و با انتقادات زیادی نیز روبه‌رو بود. مذاکرات به طور رسمی در ماه مه ۱۹۹۲ به پایان رسید و برای تصمیم‌گیری درباره سرنوشت پروژه پلی‌ استیشن، در ماه ژوئن ۱۹۹۲ یک جلسه برگزار شد که شامل رئیس سونی (اوگا)، رئیس پروژه پلی‌ استیشن (کن کوتاراگی) و چند عضو ارشد هیئت مدیره سونی بود. با مخالفت‌های شدید اکثریت حاضر در جلسه و همچنین مخالفت گسترده مدیران قدیمی سونی با این پروژه رئیس سونی، اوگا، تصمیم گرفت این پروژه را حفظ کنند. در نهایت، اولین کنسول PlayStation در دسامبر ۱۹۹۴ در ژاپن عرضه شد. کنسول اصلی در این سری اولین کنسول از نوع خود بود که در کمتر از ده سال بیش از ۱۰۰ میلیون واحد از آن فروخته شد.

معرفی «پلی‌ استیشن ۱» به عنوان نقطه‌‌ی عطفی در صنعت بازی‌های رایانه‌ای محسوب می‌شود. پیش از ظهور آن، کنسول‌های بازی محدودیت‌هایی در زمینه گرافیک و گیم‌پلی داشتند و پلی‌ استیشن ۱ همه این‌ها را با سخت‌افزار قدرتمندویژگی‌های نوآورانه‌اش تغییر داد. و در روز‌های پایانی سال ۱۹۹۴ و در تاریخ ۳ دسامبر (۱۲ آذر ۱۳۷۳) اولین کنسول بازی سونی یعنی پلی‌ استیشن ۱ معرفی شد. این کنسول برای نسل پنجم کنسول‌های بازی معرفی شد و رقیبان آن، پاناسونیک با کنسول 3DO، آتاری با کنسول Atari Jaguar، سگا با کنسول Sega Saturn و نینتندو با کنسول Nintendo 64 بودند. پلی‌ استیشن انقلابی عظیم در صنعت گیمینگ ایجاد کرد و دنیای گسترده بازی‌های ویدئویی را متحول ساخت. این کنسول شروع کننده بازی‌های ویدئویی ۳ بعدی بود. کنسول پلی‌ استیشن ۱ ابتدا در طراحی و ابعادی بزرگی ساخته و عرضه شد. بعدها، در تاریخ ۷ جولای سال ۲۰۰۰ شرکت سونی یک آپدیت در طراحی و گرافیک این کنسول ارائه داد و آن را به اختصار پی اس وان (PSone) نامید. که در ایران اکثرا این نسخه از کنسول سونی فروخته می‌شد.

یکی از اثرات کلیدی «پلی‌ استیشن ۱» پشتیبانی از دیسک‌های سی‌دی بود. این ویژگی به سازندگان و توسعه‌دهندگان بازی اجازه داد تا بازی‌های بزرگ و پیچیده‌تری بسازند و مرزهای روایت‌گری و داستان و گیم‌پلی را گسترش دهند. قابلیت ذخیره‌سازی اطلاعات در دیسک‌های سی‌دی همچنین به معنای موسیقی‌های پیچیده و صدا‌های باکیفیت‌تر در بازی‌ها بود. همان‌طور که گفتیم، پلی‌ استیشن ۱ شروع کننده‌ی گرافیک‌های سه‌بعدی و بازی‌های ویدئویی ۳ بعدی بود. با پردازنده قوی و چیپ گرافیک اختصاصی، این کنسول قادر بود تصاویر شگفت‌انگیزی را ارائه دهد که قبلاً در دنیای بازی‌ها دیده نشده بود. بازی‌های مانند متال گیر سالید (Metal Gear Solid) و رزیدنت اویل (Resident Evil) نشان دادند که این کنسول توانایی ایجاد محیط‌های واقع‌گرایانه و با کیفیت را دارد و تجربه‌ی گیمرها را بهبود می‌بخشد. علاوه بر این، پلی‌ استیشن ۱ مفهوم کارت حافظه را معرفی کرد و به بازیکنان اجازه داد تا پیشرفت خود را در بازی‌ها ذخیره کنند. این ویژگی به‌نظر ساده است، اما نحوه بازی گیمرها را تغییر داد؛ زیرا آن‌ها دیگر نیازی به رجوع به رمزها یا شروع بازی از ابتدا در هر بار بازی نداشتند. این ویژگی به یک استاندارد در کنسول‌های بازی بدل شد و باعث شد که ادامه دادن به ماجراجویی‌های بازی برای گیمرها راحت‌تر شود.

در مرکز این کنسول، یک پردازنده RISC ۳۲ بیتی قرار داشت که توانایی پردازش قدرتمند و سریعی را ارائه می‌کرد. این کنسول همچنین دارای یک واحد پردازش گرافیک اختصاصی (GPU) بود که در ارائه گرافیک‌های سه‌بعدی خیره کننده، نقش کلیدی ایفا می‌کرد.با سرعت ساعت ۳۳.۸۶ مگاهرتز، این واحد گرافیکی قادر بود محاسبات پیچیده را انجام داده و جزئیاتی دقیق از نقشه‌ها و چندضلعی‌ها را در صفحه رندر کند. علاوه بر سخت‌افزار تحسین‌برانگیز خود، پلی‌ استیشن ۱ دارای یک طراحی نوآورانه برای کنترلر بود. کنترلر اصلی پلی‌ استیشن، معروف به دوال‌شاک (DualShock)، دارای دو دسته آنالوگ بود که کنترل دقیق‌تر را در بازی‌ها امکان‌پذیر کردند. دیگر پیشرفت فنی پلی‌ استیشن ۱، قابلیت پخش CD صوتی بود.

در دهه‌ی ۱۹۹۰، با عرضه‌ی کنسول بازی پلی‌ استیشن اول توسط شرکت سونی، دوال شاک (DualShock) به عنوان کنترلر اصلی این کنسول عرضه شد. این دسته، شامل یک پد جهت، دکمه شروع (Start) و انتخاب (Select) و چهار دکمه با برچسب است که برای اولین بار از نشانه‌های اصلی پلی استین (یعنی: یک مثلث سبز، یک دایره قرمز، یک ضربدر آبی، و یک مربع صورتی) استفاده کرده است. از آنجایی که دایره و ضربدر در فرهنگ ژاپنی به ترتیب به معنای بله یا خیر است، تیوو گوتو (Teiyu Goto)، طراح دسته، از این موضوع استفاده کرد و به همین خاطر معمولاً از این دکمه‌ها برای «تأیید» و «لغو» در بیشتر بازی‌های پلی استیشن استفاده می‌شود. این کنترلر جز اولین کنترلرهای آنالوگ سونی برای پلی‌ استیشن بود. اضافه شدن دو آنالوگ به دسته، با هدف ایجاد آزادی، تحرک و کنترل بیشتر برای بازیکنان صورت گرفت و همچنین، به توسعه‌دهندگان بازی‌ها این امکان را می‌داد که دنیاهای ۳ بعدی را با خیال راحت‌تری طراحی کنند. کنترلر آنالوگ دوال شاک با استفاده از فعالیت‌ها و اتفاقات درون بازی، می‌توانست بازخورد لرزشی ارائه دهد. دو موتور رامبل درون این کنترلر قرار دارد که حس لرزش را به بازیکن منتقل می‌کرد. در سال ۲۰۰۰، PS one (نسخه بازطراحی شده پلی‌ استیشن اصلی) با کنترلر بازطراحی شده‌ی دوال شاک عرضه شد. این کنترلر شبیه به نسخه اولیه بود، به استثنای وجود عبارت «PSone» به جای «PlayStation» زیر نشان تجاری‌اش.

پلی‌ استیشن ۱ با مجموعه‌ای گسترده از بازی‌ها، به گیمرها تجربه‌هایی بی‌نظیر ارائه می‌داد. این کنسول نه تنها قابلیت‌های فنی برتری داشت، بلکه با داستان‌های جذاب و شخصیت‌های فراموش‌نشدنی، مخاطبان را به خود جلب می‌کرد. یکی از بازی‌های بی‌نظیر پلی‌ استیشن ۱ بازی فاینال فانتزی ۷ (Final Fantasy VII) بود که در سال ۱۹۹۷ منتشر شد. با گرافیک خیره‌کننده و داستانی عمیق، این بازی استاندارد جدیدی را برای ژانر نقش‌آفرینی (RPG) ایجاد کرد و به عنوان یکی از بازی‌های برجسته تاریخ صنعت بازی‌ها شناخته شد. همچنین، رزیدنت ایول (Resident Evil) با ترسناک بودن و ساختار جذاب خود، به عنوان نخستین بازی ترس و بقا در دنیای بازی‌های ویدیویی معرفی شد.

پلی‌ استیشن ۲ (PS2) یک کنسول بازی ویدیویی خانگی است که توسط سونی اینتراکتیو انترتینمنت توسعه یافته است. این کنسول برای اولین بار در ۴ مارس ۲۰۰۰ در ژاپن عرضه شد. این کنسول جانشین پلی‌ استیشن اصلی است و همچنین دومین نسخه در خانواده کنسول‌های پلی‌ استیشن است. به عنوان یک کنسول نسل ششم، با کنسول گیمکیوب (GameCube) نینتندو، دریمکست (Dreamcast) سگا و ایکس‌ باکس (Xbox) مایکروسافت رقابت داشت. این کنسول پرفروشترین کنسول بازی ویدیویی تمام دوران است و بیش از ۱۵۵ میلیون واحد از آن در سراسر جهان به فروش رفته است که تقریباً سه برابر فروش ترکیبی دریمکست، گیمکیوب و ایکس‌ باکس با هم است. پلی استیشن ۲، کنسول بازی محبوبی بود که توسط شرکت سونی عرضه شد و در دهه گذشته تاثیر زیادی بر صنعت بازی‌سازی داشت. این کنسول با فناوری‌های پیشرفته‌ای مانند گرافیک‌های بهبود یافته، صدای واقع‌گرایانه، و امکانات آنلاین، تجربه‌ی بازی را برای میلیون‌ها کاربر بهبود بخشید. با ارائه قابلیت‌های گرافیکی پیشرفته، امکانات را برای بازی‌سازان فراهم کردن تا بازی‌هایی با گرافیک بیشتر و داستان‌های جذاب‌تر توسعه دهند تا تجربه‌ی بصری کاربران افزایش یابد. این باعث شد که بازی‌ها با گرافیک‌های واقع‌گرایانه‌تر و جذاب‌تری عرضه شوند و صنعت بازی‌سازی به سمت رقابت و پیشرفت حرکت کند.

در نوامبر ۲۰۲۰، شرکت سونی اینتراکتیو انترتینمنت کنسول بازی پلی‌ استیشن ۵ (PS5) را عرضه کرد. با طراحی زیبا، سخت‌افزاری پیشرفته و ویژگی‌های نوآورانه، پلی‌ استیشن ۵ به شدت مورد توجه گیمرها قرار گرفت. در مرکز پلی‌ استیشن ۵، یک پردازنده سفارشی AMD Ryzen و GPU قرار دارد که گرافیک‌های خیره‌کننده‌ای را ارائه می‌دهد. ین کنسول دارای ۱۶ گیگابایت حافظه رم GDDR6 است که برای انجام چند وظیفه به صورت همزمان و فعالیت‌های گیمینگ مناسب است. به لطف SSD قدرتمند و با کیفیت پلی استیشن ۵، همه چیز در زمان‌ بسیار کوتاهی کامل بارگذاری می‌شود. یکی از بهترین بازی های پی اس فایو خود Astro’s Playroom است که به صورت پیش‌فرض روی کنسول قرار دارد و نیازی نیست حتی برای تجربه این بازی دوست داشتنی پول اضافه‌ای خرج کنید. Astro’s Playroom به غیر از آنکه یک بازی واقعا لذت‌بخش و سرگرم کننده با دنیایی از ایستر اگ و نکات مخفی است، و به بهترین شکل ممکن ویژگی‌های انقلابی دوال‌سنس را به رخ می‌کشد. به غیر از این بازی، چند انحصاری بزرگ دیگر مثل مرد عنکبوتی مارول: مایلز مورالز (Marvel's Spider-Man: Miles Morales)، دیمنز سولز (Demon's Souls)، Sackboy: A Big Adventure و Ratchet & Clank: Rift Apart در کتابخانه‌ی گسترده‌ این کنسول قرار دارند.

علاوه بر این، رابط کاربری جدید، درگاه‌ USB-C، پشتیبانی از HDMI 2.1، رزولوشن 4k و همچنین بهره گیری از تکنولوژی‌های eARC، ری تریسینگ، ALLM و همچنین حافظه‌های پرسرعت، کنسول پلی استیشن 5 را به یک کنسول خارق العاده بدل کرده است. برای کسب اطلاعات بیشتر و همچنین مشاهده بررسی دقیق کنسول پلی استیشن ۵ می‌توانید به مقاله «بررسی پلی استیشن ۵ – لمس آینده گیمینگ» مراجعه کنید. دوال سنس، دسته پلی استیشن 5 دوال سنس (Dual Sense) نام کنترلر کنسول نسل نهمی سونی یعنی پلی استیشن ۵ است که بخاطر ویژگی‌هایی مانند هپتیک فیدبک یا بازخورد لمسی (Haptic Feedback) و تریگرهای تطبیق‌پذیر شناخته می‌شود. با وجود اینکه دوال‌سنس کمی از کنترلر قبلی سنگین‌تر شده اما به لطف ارگونومی خوبش به هیچ وجه متوجه این تغییر وزن نمی‌شید و تا مدت‌ها می‌توانید بدون خسته شدن از آن استفاده کنید. برای اطلاعات بیشتر می‌توانید به «ویجی لاگ: با دوال‌سنس خفن‌ترین کنترلر تاریخ از نزدیک آشنا شوید» مراجعه کنید.

دکمه‌های سفید رنگ و شفاف شاید به نظر ساده بیایند اما در عوض کیفیت خیلی خوبی دارند. دوال سنس در چیدمان کلید‌ها تفاوت چندانی با کنترلر نسل هشتمی ندارد. این کنترلر همان چیدمان آشنای پیشین را کمابیش حفظ کرده است. هرچند در کنترلر نسل نهمی تغییراتی چون جایگزینی کلید Share با دکمه Create ایجاد شده است. ال‌ای‌دی‌های نمایش وضعیت دسته نیز به منظور زیبایی هرچه تمام‌تر دوال سنس، تغییر مکان داده‌اند. تریگر‌ها نیز نسبت به نمونه‌‌های دوال شاک ۴ کمی بزرگ‌تر شده‌اند. کلید‌های L1 و R1 اکنون کمی ابعاد بزرگ‌تری داشته و شاهد کاهش فاصله میان آن‌ها با تریگر‌ها هستیم. در بخش پشتی کنترلر نیز درگاه میکرو USB‌ با USB-C جایگزین شده است. یکی از بزرگترین بهبودهای دوال سنس نسبت به کنترلر‌های قبلی، استفاده از قابلیت‌های هپتیک فیدبک و تریگرهای تطبیق‌پذیر کنترلر است که به شکلی باورنکردنی می‌توانند حس‌های مختلفی را به دست‌های شما منتقل کنند. برای مثال در بازی Astro’s Playroom با برداشتن تیر و کمان و فشار دادن تریگر حسی درست مثل کشیدن زه کمان را تجربه می‌کنید یا موقعی که در Dirt 5 روی مسیرهای سخت آفرود جولان می‌دهید، آن حس اصطکاک شدید چرخ‌ها به دست‌هایتان منتقل می‌شود. یکی از بزرگترین بهبودهای دوال سنس نسبت به کنترلر‌های قبلی، استفاده از قابلیت‌های هپتیک فیدبک و تریگرهای تطبیق‌پذیر کنترلر است که به شکلی باورنکردنی می‌توانند حس‌های مختلفی را به دست‌های شما منتقل کنند.

تغییرات مدل جدید پلی‌ استیشن شامل سخت افزار کنسول نمی‌شود. اما استفاده از طراحی نوآورانه و مدرن، باعث بهبود عملکرد کنسول در مدیریت دما شده است. همچنین، عملکرد این کنسول در اجرای بازی‌ها تغییری نداشته و مانند قبل تمام بازی‌ها را با کیفیت عالی اجرا می‌کند. از تغییرات اصلی مدل جدید پلی استیشن می‌توانیم به درایو نوری قابل ارتقا و تغییرات ظاهری آن اشاره کنیم. همچنین وزن و ابعاد کنسول نیز دستخوش تغییراتی شده است. در مقایسه با مدل‌های قدیمی این کنسول جدید، ۳۰ درصد کوچک‌تر شده که این ویژگی بسیار چشم‌گیر و قابل تشخیص است.