آب‌اقیانوس‌اطلس‌وآرام؛مخلوط نشدنی!

اقیانوس اطلس و آرام هرگز با یکدیگر مخلوط نمی‌شوند!اما چرا؟؟ با خواندن این مطلب به دلیل آن پی می‌بریم!

مسئله این است که آب می تواند خواص متفاوتی داشته باشد. اقیانوس اطلس و اقیانوس آرام از نظر برخی خصوصیات از جمله چگالی و ترکیب مواد شیمیایی و سطح شوری با یکدیگر متفاوت هستند. رنگ آنها نیز بسیار با یکدیگر متفاوت است. به مرز بین دو اقیانوس که به دلیل خصوصیات فیزیکی و زیستی متفاوت ایجاد شده، خط اقیانوس گفته می شود. هالوکلاین- مرز بین آب ها حاصل از میزان شوری متفاوت که بسیار دیدنی می باشد. این همان پدیده ایی است که باعث ایجاد مرز بین اقیانوس آرام و اقیانوس اطلس شده است. کاوشگر مشهور ژاک کوستو هنگام غواصی عمیق در تنگه جبل الطارق با این پدیده مواجه شد. لایه های آب با میزان شوری متفاوت اینگونه به نظر می رسند که با یک غشا شفاف از یکدیگر جدا شده و هر لایه گیاهان و جانوران مخصوص به خود را دارند. هالوکلاین وقتی ظاهر می ­شود که اختلاف شوری آب بین دو اقیانوس یا دریا حداقل پنج برابر باشد.

می توانید در خانه نیز هالوکلاین را ایجاد کنید. به این صورت که مقداری آب دریا یا آب شور را در یک لیوان بریزید و در بالای آن مقداری آب شیرین اضافه کنید. با این تفاوت که هالوکلاین ساخته شما افقی خواهد بود در حالیکه هالوکلاین های اقیانوس عمودی هستند. اگر برخی از قوانین فیزیک را به یاد داشته باشید می توانید این پدیده را اینگونه زیرسوال ببرید که آب چگال تر سنگین تر بوده و پایین تر از آب با چگالی کمتر قرار می گیرد. اگر این توجیه درست باشد، مرز بین دو اقیانوس باید به صورت افقی قرار بگیرد. تا به صورت عمودی و همچنین هر چه به یکدیگر نزدیک می شوند باید میزان اختلاف شوری بین آنها نیز کمتر شود. پس چرا در عمل این اتفاق نمی افتد؟ دلیل اول اختلاف چگالی آب دو اقیانوس به اندازه ای زیاد نیست که یکی از آنها پایین تر از دیگری قرار بگیرد و همچنین به اندازه ایی هم هست که مانع مخلوط شدن آنها شود. دلیل بعدی اینرسی می باشد. یکی از نیروهای اینرسی، که به نام نیروی کوریولیس معروف است. باعث انحراف به بیرون اجسام در حال حرکت می­شود. به عبارت ساده تر، زمین در حال حرکت است و تمام اشیاء متحرک روی آن تحت تاثیر نیروی کوریولیس، از مسیر خود منحرف می شوند. در نتیجه، اشیاء روی سطح زمین مستقیماً حرکت نمی کنند بلکه در نیمکره شمالی در جهت عقربه ساعت و در نیمکره جنوبی در خلاف جهت عقربه ساعت حرکت می کنند. اما با توجه به اینکه زمین به آرامی در حال حرکت است، برای یک چرخش کامل به دور محور خود، یک روز زمان نیاز دارد. به همین دلیل اثر کوریولیس در بلند مدت و با جریان های اقیانوسی و توده های هوایی قابل مشاهده است. بنابراین اختلاف جهت جریان در اقیانوس اطلس و اقیانوس آرام مانع از مخلوط شدن آنها در یکدیگر می شود.

یکی دیگر از تفاوت مهم بین آب دو اقیانوس قدرت اتصال مولکول ها یا استحکام کششی سطح می باشد. به دلیل وجود این نیرو، مولکول های یک ماده در کنار یکدیگر قرار می گیرند. آب دو اقیانوس نیز نیرو کشش سطحی کاملا متفاوتی نسبت به یکدیگر داشته که مانع اختلاط آنها در هم می شود. شاید با گذر زمان، به تدریج شروع به مخلوط شدن در یکدیگر کنند. اما از آنجایی که جریان های اقیانوسی موجود در آنها در خلاف جهت هم می باشند، فرصت این کار را به آنها نمی دهد. ما فکر می کنیم که در هر دو اقیانوس فقط آب وجود دارد اما مولکول های جدا از هم آنها فقط برای لحظه کوتاهی به یکدیگر برخورد کرده و سپس با جریان اقیانوس از یکدیگر دور می شوند. فکر نکنید که این پدیده تنها در مرز بین اقیانوس اطلس و اقیانوس آرام رخ می دهد. بلکه نقاط زیادی روی کره زمین وجود دارند که آب دو دریای یا رودخانه ها به دلایل مختلف با هم مخلوط نمی شوند. از جمله ترموکلاین ها که به مرز بین دو آب به دلیل اختلاف دما گفته می شود. همانند محل تلاقی آب های گرم گلف استریم و آب های بسیار سرد اقیانوس اطلس شمالی و کموکلاین ها که یکی دیگر از عوامل ایجاد انواع مرزهای شگفت انگیز می باشند. و به دلیل تفاوت در ترکیب های شمیایی، در بین آب ها ایجاد می شوند. یکی از معروف ترین و بزرگترین کموکلاین ها در دریا سارگاسو تشکیل شده است. اما به دلیل اینکه این دریا در اقیانوس اطلس بوده و هیچ ساحلی ندارد مورد توجه قرار نگرفته است.