میراث های معنوی ایران در یونسکو

1.نوروز نوروز به عنوان نخستین اثر ناملموس ایران در سال ۱۳۸۸ در لیست میراث ناملموس جهانی قرار گرفت. پرونده نوروز به عنوان یک اثر مشترک از سوی کشورهای ایران، جمهوری آذربایجان، هند، قزاقستان، ازبکستان، پاکستان و ترکیه در فهرست میراث ناملموس جهانی ثبت گردیده است. در واقع نوروز جشن باستانی و ملی ایرانیان است. جشنی است که بیشتر از هر مراسم دیگر در ادبیات فارسی کلاسیک و آثار ادبیات شفاهی مردمان ایرانی و توصیف گردیده است

2.تعزیه پرونده تعزیه به عنوان یکی از آثار ناملموس ایرانی در سال ۱۳۸۹ در سازمان یونسکو به ثبت جهانی رسیده است. در خصوص خواستگاه و زمان پیدایش تعزیه خوانی اختلاف ‌نظر وجود دارد. اما می توان ریشه آن را در هویت، باورها و عقاید و به طور کلی فرهنگ عامه مردم دانست. ایرانیان شیعه در ساختن تعزیه و به نمایش درآوردن واقعه کربلا و حدیث مصاحب سیدالشهدا (ع) به سنت نمایش‌های آیینی ایرانیان قدیم و شیوه اجرای مناسک و آئین های آنان و پاره‌ای از عناصر اساطیری و حماسی سازنده نمایش‌های آیینی نظر داشته‌اند.

3.ورزش های پهلوانی و زور خانه ای آیین پهلوانی و زورخانه ای نیز یکی از جذاب ترین میراث های معنوی ایران است، که در تاریخ ۲۵ آبان ۱۳۸۹ در فهرست میراث معنوی یونسکو از سوی ایران به ثبت جهانی رسیده است. ورزش ایرانیان قدیم، ورزشی جنگی و میدانی محسوب می‌شده و کلیه ورزش ها وسیله‌ای بوده‌اند جهت رسیدن به هدف پهلوانی و دلاوری که کشتی نیز مقام اول و فوق‌العاده را دارا بوده است.

4.دانش سنتی لنج سازی و دریانوردی در خلیج فارس سنت لنج سازی و دریانوردی در خلیج فارس از میراث های معنوی منحصر به فرد در ایران است، که در سال ۱۳۹۰ توسط یونسکو به ثبت جهانی رسیده است. لنج ها به صورت سنتی و دستی ساخته می شدند. و مورد استفاده ساکنان سواحل شمالی خلیج فارس به منظور تجارت، سفرهای دریایی، صید مروارید و ماهیگیری قرار می‌گرفتند

5.مهارت سنتی بافت فرش در فارس مهارت سنتی بافت فرش در فارس یکی از میراث های ارزشمند ناملموس ایران محسوب می شود، که از شهرت جهانی نیز برخوردار است. این مهارت در سال 1389 توسط یونسکو به ثبت جهانی رسیده است. بافندگان فرش فارس در جنوب غربی ایران سکونت دارند. این بافندگان را می‌توان از برجسته ترین بافندگان ایران دانست. پشمی که جهت این نوع فرش مورد استفاده قرار میگیرد در پاییز یا بهار توسط مردان چیده می شود.

6.نقالی داستان سرائی نمایش ایران نقالی از میراث های ناملموس ارزشمند و کهن ایرانی است، که در سال ۱۳۹۰ توسط یونسکو به ثبت جهانی رسیده است. در واقع نقالی رویدادی در قالب داستان می باشد، که نقال آن را جهت سرگرم نمودن و جذب دیگران و تاثیر نهادن در آنها از طریق هنر روایت گری یا نقالی برای تماشاگران تعریف می نماید. 

7.ردیف موسیقی ایرانی ردیف موسیقی ایرانی در سال ۱۳۸۸ بعد از نوروز به عنوان میراث ناملموس ایران در فهرست جهانی یونسکو ثبت گردید. ردیف در اصل مجموعه ملودی هایی است که به وسیله افراد مختلف جمع آوری شده و رپراتور را تشکیل می دهد.

8.مهارت سنتی فرش بافی در کاشان فرش کاشان در سال 1389 به عنوان یکی از میراث های ناملموس ارزشمند ایرانی به ثبت جهانی رسیده است. روند فرش بافی کاشان با طراحی آغاز می گردد. نقوش فرش را گل ها، برگ ها، شاخه ها، حیوانات و صحنه های برگرفته از تاریخ تشکیل می دهند .فرش بافته شده در یک دستگاه بافندگی تحت‌عنوان دار قالی قرار دارد، که تار و پود آن از نخ و یا ابریشم می باشند

9.نان ایرانی نان لواش همان نان نازک تردی است که به عنوان یکی از میراث های معنوی ایرانی در سال ۱۳۹۶ توسط یونسکو به ثبت جهانی رسیده است. این نان ضخامتی حدود ۳ میلی متر دارد، که از خمیر فطیر یا خمیر کم ورآمده تهیه می شود

10.چوگان جمهوری آذربایجان در حالی چوگان را با نام چوگان بازی سنتی با اسب در قره باغ به نام خود ثبت نموده بود، که این ورزش ۳۰۰۰ سال در ایران توسط حاکمان و بزرگان این سرزمین برگزار می گردیده است. به طوری که داریوش بزرگ در تخت جمشید بازی چوگان را برگزار می کرده

11.کمانچه کمانچه از سازهای ایرانی و همچنین موسیقی خاور زمین است، که در سال ۱۳۹۶ توسط یونسکو به عنوان یکی از میراث های ناملموس حائز اهمیت ایران جهان رسیده است. اولین نشانه های تاریخی در خصوص میراث ناملموس کمانچه ایرانی در کتاب موسیقی الکبیر اثر لبو نصر فارابی در سده چهارم هجری قمری مشاهده شده است. این کتاب کمانچه را به عنوان ساز ایرانی معرفی نموده است.

12.دوتار ایرانی دوتار ایرانی یکی از میراث های معنوی ارزشمند در حیطه موسیقی سنتی ایران است، که در سال ۱۳۹۸ توسط یونسکو به ثبت جهانی رسیده است. دوتار ایرانی را می‌توان یکی از مهم ترین و کهن ترین ابزارهای موسیقی ایرانی نامید

13.شب چله از کهن‌ترین آیین‌های میراث فرهنگی ناملموس یونسکو در ایران است که در سال ۱۴۰۱ به طور مشترک با کشور افغانستان به ثبت رسیده است. مراسم شب چله یا یلدا هم‌زمان با انقلاب زمستانی و در آخرین شب پاییز برگزار می‌شود. خانواده‌های ایرانی معمولاً در این شب، انواع میوه‌ها و رایج‌تر از همه هندوانه و انار و خرمالو را مهیا و دور هم میل می‌کنند. شاهنامه‌خوانی و قصه‌گویی بزرگان خانواده برای دیگر اعضای خانواده و همچنین فال‌گیری با دیوان حافظ نیز رایج است.

14.هنر نگارگری هنر نگارگری ایران که از آن با نام نقاشی مینیاتور یاد میکنند چهاردهمین اثر فرهنگی نامملوس ایران در فهرست یونسکو است. این هنر را به صورت مشترک بین کشور های ایران جمهوری آذربایجان و ازبکستان در فهرست آثار های معنوی یونسکو ثبت کرده اند.