مخترع تخته نرد کیست؟

مخترع تخته نرد کیست؟ آیا در مورد تاریخچه اختراع بازی فکری تخته نرد اطلاعاتی دارید؟ آیا می‌دانید مخترع تخته نرد چه کسی بوده و این بازی فکری چگونه به حالت امروزی خود در‌آمده است؟ در زمان های قدیم که هنوز کشورها تقسیم نشده و مرز مشخصی نداشتند، همه امپراطوری ها برای گسترش شهرهای خود به سمت شهرهای دیگر یورش می‌بردند. برخی در میان این یورش ها و مبارزات، غنایمی به دست می‌آورند که این غنایم یا قابل تقسیم بودند یا نبودند. یکی از غنایمی که همیشه پس از هر یورش به دست می‌آمد، فرهنگ و تمدن شهر غارت شده بود. مردم هر شهری از فرهنگ و تمدن، آداب و رسوم و بازی های خاصی برخوردار بودند، که پس از غارت شدن آن ها را به فرهنگ های دیگر منتقل می‌کردند. زمانی که لژیون های جنگجوی رومی کشورهای مشرق زمین را فتح کردند، با خود تابولا یا تخته نرد را از این کشورهای فتح شده به اروپا بردند. لازم به ذکر است، که در آن زمان کشورهای فتح شده نیز چندان با بازی تخته نرد آشنا نبودند، اما مردم بومی این کشورها بازی خاصی انجام می‌دادند که امروزه بازی تخته نرد برگرفته از آن بازی است. البته چنین به نظر می‌رسد که بازی تخته نرد و طرز بازی با آن، توسط جنگجویان صلیبی به اروپا آورده شد. اما آنچه مسلم است، سال های بسیار طولانی پیش از آغاز جنگ‌های صلیبی، در کشورهای خاورمیانه بازی تخته نرد رواج داشته است. از این رو بسیاری از محققان تاریخچه این بازی را پیش از جنگ های صلیبی می‌دانند.

پس از این نامه، انوشیروان از پادشاه هند 40 روز زمان خواست و در طول این زمان هیچ کس نتوانست شیوه بازی را باز گوید. اما در روز چهلم، وزیر جوان انوشیروان بزرگمهر، راز کامل این بازی را بیان نمود. پادشاه به او دوازده هزار سکه پاداش داد پس از آن تخت ریتوس و بزرگمهر به بازی پرداختند و بزرگمهر سه بار بر تخت ریتوس پیروز شد. پس از این پیروزی های پی در پی، بزرگمهر وسیله بازی را به تخت ریتوس نشان داد و گفت:” اگر شما این را پاسخ دادید ما باج‌گزار شما می شویم و اگر نتوانستید باید باج گزار ما باشید”. پادشاه هند نیز 40 روز زمان خواست و در انتها موفق نشد پاسخی برای این بازی بیابد. به گفته تاریخ، بازی معرف بزرگمهر، همان بازی تخته نرد امروز است.

به راستی مخترع تخته نرد کیست؟ در کتاب های تاریخی بسیاری مشاهده می‌شود که محققان مخترع تخته نرد را شخصی از دوران کهن می‌دانند. آنها بیان نموده‌اند که احتمال دارد این بازی ریشه تاریخی خود را از سومریان، مصریان و یا هندویان گرفته باشد. همچنین برخی دیگر بر این باور هستند که تخته نرد ممکن است ریشه ای در میان هر سه این فرهنگ ها داشته باشد. اما آنچه مسلم است بازی‌ای که صلیبی ها در نبرد با اعراب فاتح اسپانیا و شمال آفریقا دیدند و آموختند، نام دیگری داشت. نام این بازی “نرد” یا “نرد- شیر” بود که اعراب خود این بازی را از ایرانیان فرا گرفته بودند. آنگونه که مشخص است ظاهرا نام این بازی برگرفته از نام” اردشیر بابکان” است. اردشیر بابکان پادشاه ایران از سلسله ساسانی است که بسیاری از تاریخ نگاران آن را مخترع تخته نرد می‌دانند. البته داستان دیگری نیز در کتاب های تاریخ طبری و تاریخ سیستانی وجود دارد، که اشاره به آن نیز خالی از لطف نخواهد بود. در این کتاب ها اشاره شده، در زمان پادشاهی خسرو انوشیروان، پادشاه هند برای سنجش دانایی و خرد ایرانیان، شطرنجی با مهرهای یاقوت سرخ و زمرد با هدایای نفیس دیگر به دربار ایران فرستاد. پادشاه هند در کنار این هدایا، “تخت ریتوس” دانا را نیز فرستاد و در نامه ای به خسرو انوشیروان گفت:” از آنجا که شما شاهنشاه ما هستید، دانایان شما نیز باید از دانایان ما برتر باشند پس یا روش و شیوه آن چه را که به نزد شما فرستاده‌ایم (شطرنج) باز گویید و یا پس از این ساو و باج برای ما بفرستید”.

علاوه بر سوال مخترع تخته نرد کیست ممکن است این سوال نیز برایتان پیش آمده باشد که فلسفه پیدایش و رموز تخته نرد چیست؟ این بازی مهره ها و سمبل های بسیاری دارد. می توان از دو تاس برای بازی با تخته نرد استفاده کرد که جمع اعداد این دو تاس تعداد حرکت خانه ها را تعیین می‌کند. در هر دو طرف تخته 12 خانه وجود دارد که سمبل 12 ماه خورشیدی هستند، یعنی همان سال رسمی ایرانیان. تعداد مهره هایی که برای بازی تخته نرد لازم است، 30 عدد است. مخترع تخته نرد تعداد 30 عدد مهره را بسته به روزهای ماه قمری انتخاب کرده است. از میان این 30 مهره، 15 مهره آن به رنگ سیاه (شب) و 15 مهره آن به رنگ سفید (روز) است که در اصل مهره های سیاه سمبل روز و شب تاریک ماه و مهره های سفید سمبل روز و شب ماهتابی است. ایرانیان برای هفت خانه ای که در تخته نرد وجود دارند، نام خاصی وضع کرده‌اند. این نام ها در زبان فرانسوی چنین هستند:

Croissance (زیاده)Jeo-dessin-plan (منصوبه)Quantite (قدر و اندازه)Grand (بزرگ)Etoile-Voile-Rideau (ستاره-ستَاره-پرده)Maitre de la maison (خانه گیر)Milliers (هزاران)

شاید برای شما هم این سوال پیش آید که مخترع تخته نرد کیست و اعداد و مهره ها در این بازی چه مفهومی می توانند داشته باشند؟ بدون تردید مخترع تخته نرد نیز بدون دلیل تعداد مهرها و اعداد آنها را مشخص نکرده است. طبق اعتقاد ایرانیان باستان، مهره هایی که در بازی تخته نرد وجود دارند، نماد انسان هستند. همچنین حرکت مهره ها در زمین نیز، حرکت انسان ها در زندگی را نشان می‌دهد. زمانی که مهره ای از زمین بیرون انداخته شود، مرگ انسان را نشان می‌دهد. با این تصویر باید بگوییم تخته نرد نشان از کره زمین دارد و زمین بازی آن، آسمان است. از سوی دیگر تاس ها ستاره بخت را نشان می دهند و  هر عددی که بر روی آن حک شده است، معنا و مفهوم خاصی دارد. عدد 1 بر روی تاس نشان دهنده یگانگی خداوند است.و عدد 2 نشان دهنده آسمان و زمین بوده و عدد 3 اندیشه نیک، گفتار نیک و کردار نیک را بازگو می‌کند. عدد 4 تاس برگرفته از چهار عنصر اصلی حیات یعنی آب، باد، خاک و آتش است. البته برخی بر این باور هستند که می توان عدد 4 را نشانه های برای شمال، جنوب، شرق و غرب نیز دانست. عدد 5 تاس به پنج روشنی مقدس خداوند یعنی خورشید، ماه، رعد، ستاره و آتش اشاره دارد؛ و عدد 6 سمبل شش روز آفرینش است. با این تفاسیر بازی تخته نرد تنها یک بازی سنتی و کهن نیست، بلکه سمبل حیات و مرگ انسان بر روی زمین است.