بزرگترین ستاره های دنیا

اگر به آسمان شب نگاهی‌ بیندازیم، آن‌ را پر از ستاره می بینیم، اما تنها کسر بسیار کوچکی از ستارگان، با چشم غیر مسلح قابل دیدن هستند. تعداد ستاره‌های موجود در ۱۰ هزار میلیارد کهکشان جهان قابل مشاهده برای ما، ۱۰۰ میلیارد تخمین زده می‌شود. این بدین معناست که تقریبا حدود ۱۰ به توان ۲۴ ستاره فقط در محدودۀ دید ما وجود دارد. ستاره ها، این نیروگاه‌های تماشایی، محدوده ی وسیعی از رنگ‌ها و اندازه‌ها را شامل می شوند. بسیاری خورشید ما را ناچیز و کوچک می دانند، اما سوال اینجاست که غول پیکرترین ستاره کدام است؟ برای تعیین این ستاره ابتدا باید تعریف دقیقی‌ از غول پیکر ارائه دهیم. منظور از غول‌‌پیکر چیست؟ منظور ستاره‌ای است که بزرگ‌ترین شعاع را داراست یا بیشترین جرم را؟

بزرگترین ستارۀ یافت شده(Stephenson 2-18) شعاع بزرگترین ستاره‌ی یافت شده که استیفنسن ۱۸-۲ نام دارد حدود ۲۱۵۰ برابر خورشید است و حجم آن ۱۰ میلیارد برابر خورشید است. اگر این ستاره جایگزین خورشید در منظومه شمسی شود، تا مدار زحل پیشروی می‌کند. برای درک بهتر بزرگی‌ این ستاره، این طور می‌توان گفت که حتی نور با وجود سرعت بالایی‌ که دارد برای چرخش یک‌ دور حول ستاره به ۹ ساعت زمان احتیاج دارد. این ستاره که از نوع غول سرخ است ۲۰ هزار سال نوری با زمین فاصله دارد و در صورت فلکی سپر واقع شده است. هچنین این ستاره به عنوان یکی از پرنورترین ستاره‌های غول سرخ شناخته می‌شود. دمای سطح آن ۳۲۰۰ درجه کلوین، حدود ۴۴۰۰۰۰ برابر پرنورتر از خورشید ماست. به گفتۀ محققان این ستاره در آستانه از دست دادن لایه‌های بیرونی خود قرار دارد و در حال تبدیل شدن به یک متغیر آبی درخشان است.

ستارۀ بزرگ بعدی، UY Scuti نام دارد، ستارۀ ابرغولی که در صورت فلکی سپر قرار دارد. این ستاره در فاصلۀ ۹۵۰۰ سال نوری از زمین واقع شده و از عناصری مانند هیدروژن، هلیوم و سایر عناصر شیمیایی سنگین شبیه به آنچه در خورشید یافت می‌شود، تشکیل شده است. این ستاره همچنین شعاعی ۱۷۰۸ برابر بزرگتر از خورشید دارد. در نتیجه این ستاره شعاعی در حدود ۱.۲ میلیارد کیلومتر و محیطی‌ برابر ۷.۵ میلیارد کیلومتر دارد. برای درک بهتر بزرگی‌ این ستاره، این طور می‌توان گفت که دور زدن کل این ستاره با هواپیما‌های معمولی‌ موجود، ۹۵۰ سال زمان می برد. حتی نور با وجود سرعت بالایی‌ که دارد برای طی‌ کردن این مسیر به ۶ ساعت و ۵۵ دقیقه زمان احتیاج خواهد داشت. اگر این ستاره جایگزین خورشید می‌‌شد، جایی‌ بین مدار‌های سیاره‌های مشتری و زحل قرار گرفته و لازم به گفتن نیست که زمین به طور کلی‌ بلعیده می‌‌شد.

با توجه به اندازۀ عظیم این ستاره احتمالا جرمی 20 تا 40 برابر خورشید را دارد و احتمالاً چگالی برابر kg/m³ 7×10⁻⁶ را داراست. به عبارت دیگر، چگالی این ستاره بیش از یک میلیارد بار کمتر از چگالی آب است. در حقیقت، اگر می‌توانستیم این ستاره را در بزرگترین حمام آب جهان قرار دهیم، از نظر تئوری، این ستاره روی آب شناور می‌‌شد. حتی اگر می‌توانستیم پارکی‌ به اندازۀ کافی‌ بزرگ پیدا کنیم، با توجه به این که چگالی این ستاره یک میلیون بار کمتر از چگالی اتمسفر متوسط زمین در دمای‌ اتاق است، این ستاره تا ارتفاع کمی‌ از سطح زمین مانند بالون به پرواز در می‌‌آمد. اگر تصور این حقایق، مغز شما را به مرحلۀ انفجار رسانده است، بهتر است بدانید که این تازه اول راه است. ستاره ی مورد بحث ما عظیم و وسیع است اما سنگین وزن نیست. پادشاه سنگین وزن‌ها ستاره‌ای‌ است به نام R136a1 که در ابر ماژلانی بزرگ، در فاصله‌ای حدود ۱۶۵ هزار سال نوری از ما واقع شده است.

تاخت و تاز حجیم!! ستاره R136a1، کره‌ای از هیدروژن، هلیوم و عناصر سنگین- تقریبا به اندازه ی نیمی از آنچه در خورشید وجود دارد- است. با اینکه شعاعی تنها ۳۵ برابر شعاع خورشید را داراست، اما جرمش ۲۶۵ برابر بیشتر از خورشید است- قابل ذکر است که این ستاره در طول ۱.۵ میلیون سال از عمرش، ۵۵ درصد از جرمش را از دست داده است-. این ستاره که جز ستارگان ولف-‌رایه به شمار می آید بسیار ناپایدار است، و به صورت یک کره ی آبی‌ رنگ که مرز مشخصی‌ به دلیل وجود بادهای عظیم و نیرومند ستاره‌ای در سطحش ندارد، دیده می‌شود. این بادهای ستاره‌ای سرعتی برابر ۲۶۰۰ کیلومتر بر ثانیه – ۶۵ برابر بیشتر از سرعت کاوشگر جونو یعنی‌ سریع‌ترین شئی که انسان ساخته است- دارند.

در نتیجه این ستاره در هر ثانیه جرمی معادل 3.21×10¹⁸ کیلوگرم را از دست می‌‌دهد، این مقدار در مدت ۲۲ روز برابر جرم زمین است. مانند یک شهاب سنگ درخشان می‌درخشد و به سرعت می‌‌میرد. ستارۀ R136a1 نه میلیون برابر بیشتر از خورشید انرژی آزاد می‌کند و اگر در جایگاه خورشید قرار بگیرد، ۹۴۰۰۰ برابر درخشان‌تر از آن به نظر می‌‌رسد. این ستاره دمایی‌ بالاتر از ۵۳۰۰۰ درجه ی کلوین دارد و تنها برای مدت ۲ میلیون سال زنده خواهد ماند. مرگ این ستاره نمونه‌ای تماشایی از مرگ یک ابرنواختر عظیم خواهد بود به گونه‌ای که هیچ سیاهچاله‌ای باقی‌ نخواهد گذاشت. اگر چه خورشید ما در مقایسه با این ستارگان غول‌پیکر بسیار ناچیز و کوچک به نظر می‌‌رسد، اما خورشید هم هرچه سنش بالاتر می‌‌رود، بزرگتر می‌شود به طوری که در حدود ۷ و نیم میلیارد سال دیگر، به بزرگترین اندازۀ ممکن خواهد رسید.