تست آدمک گودیناف چیست؟

حتما آن تست هوشی که بر اساس کشیدن نقاشی انجام می‌شود، دیده‌اید. در این تست، بر اساس تصوری که کودک از انسان، روی کاغذ می‌آورد، بلوغ فکری، تیپ شخصیتی، و بعضی از ویژگی‌های دیگر او تشخیص داده می‌شوند

آزمون آدمک گودیناف چیست؟ آزمون «آدمک بکش» (Draw-A-Man) را که با نام آزمون آدمک گودیناف هم مشهور است، فلورنس لورا گودینو (Florence Laura Goodenough) در سال 1926 طراحی کرد. این تست هوش به‌نام خود این روان‌شناس، «گودینو» معروف شد، که در کشور ما، به اشتباه «گودیناف» تلفظ می‌شود! ما هم در این مقاله رسش با نام آزمون آدمک گودیناف از آن یاد می‌کنیم، چون برای عموم به این نام جا افتاده است. تست آدمک گودیناف طی این سال‌ها به معیاری برای سنجش بلوغ فکری در کودکان، تشخیص تیپ‌های شخصیتی و مسائل ناخودآگاه، و به‌عنوان بخشی از تست‌های عصبی روان‌شناختی استفاده می‌شود. این آزمون برای تشخیص و شناسایی عدم‌توانایی در درک فضایی یک‌طرفه (Unilateral Spatial Neglect) یا به‌اختصار USN در بیماران بزرگ‌سال بعد از سکته مغزی هم استفاده می‌شود.

چگونه آزمون آدمک گودیناف انجام می‌شود؟ این تست هوش برای کودکان با این دستورالعمل شروع می‌شود که: «تصویر یک آدم را بکش. خیلی قشنگ بکش. وقت بگذار و با دقت کار کن». کشیدن آدمک محدودیت زمانی هم ندارد. اما برای بیشتر کودکان خردسال، به‌طور معمول 10 دقیقه کافی است. اگر زمان بیشتری لازم داشت، ایرادی ندارد.

این نکته‌ها را هنگام اجرای تست آدمک گودیناف رعایت کنید: مداد یا خودکار روانی به کودک بدهید. کاغذ نقاشی باید حداقل 21 در 30 سانتی‌متر باشد. اگر اگر نقاشی با مداد رنگی کشیده شود، ارزیابی آن هم فرق می‌کند. بگذارید کودک چند تصویر بکشد. سپس بهترین آدمک را برای نمره‌دهی انتخاب کنید. اگر نتایج چند بار آدمک کشیدن، خیلی باهم تفاوت دارند، نشان‌دهنده ناراحتی‌هایی در کودک موردنظر است. بهتر است برای تشخیص بهتر، به روان‌شناس مراجعه کنید. نکته مهم اینکه این آزمایش در درجه اول ابزار غربالگری است. ارزیابی ظرفیت‌های فکری با این آزمون، برای کودکان باهوشی که بیش از ده سال سن دارند، یا آن‌هایی که دوره‌های نقاشی و طراحی گذرانده‌اند، چندان معتبر نیست.

این آزمون را می‌توان تست هوش کودک سه ساله تا تست هوش برای کودکان 13 ساله تلقی کرد. بازهم تأکید می‌کنیم، این آزمون برای کودکانی نیست که در کلاس‌های نقاشی شرکت کرده‌اند.

چگونه آزمون آدمک گودیناف نمره‌دهی می‌شود؟ نتیجه این آزمون را می‌توان در دو گروه الف و ب دسته‌بندی کرد. گروه الف آن‌هایی هستند که در نقاشی‌شان، پیکره انسانی قابل‌تشخیص نیست. این گروه به دو زیرگروه تقسیم می‌شوند: گروه الف1: که نقاشی‌شان از خط‌های کنترل‌نشده و بدون هدف تشکیل شده است. در این صورت، امتیاز صفر است. گروه الف2: که خطوط در نقاشی‌شان تا حدودی کنترل شده، و در واقع به شکل هندسی خام نزدیک شده‌اند. در این صورت، امتیاز یک است. گروه ب آزمون آدمک گودیناف همه آن نقاشی‌هایی هستند که می‌توان آن‌ها را به‌عنوان تلاشی برای نشان دادن شکل کلی انسان دسته‌بندی کرد. نقاشی‌های گروه ب با صفر و یک امتیازدهی می‌شوند. یعنی هرکدام از گزینه‌هایی که در ادامه این مقاله رسش می‌آوریم، اگر رعایت شده باشند، یک امتیاز در نظر گرفته می‌شود، و اگر رعایت نشده باشند، هیچ امتیازی تعلق نمی‌گیرد

از زیر گردن، پهن شده باشد؛ هر دو دست و پا به تنه وصل شده‌اند؛ دست‌ها و پاها در نقطه‌های درستی به تنه وصل شده‌اند؛ گردن هم دارد؛ شکل کلی گردن هم‌راستای سر و تنه، یا هردوست. جزئیات سر آدمک چشم دارد؛ شامل یک یا هر دو چشم؛ بینی دارد؛ دهان دارد؛ بینی و دهان در دوبُعد نشان داده شده‌اند؛ دو لب هم دارد؛

دست‌ها از انگشت‌ها و باقی اندام متمایز شده‌اند. مفاصل مفصل دست، مانند آرنج‌ها، شانه یا هر دو نشان داده شده‌اند؛ مفاصل پا، مانند زانو، لگن یا هر دو نشان داده شده‌اند. نسبت‌ها سر آدمک بیشتر از یک‌دوم یا کمتر از یک‌دهم تنه‌اش نیست؛ دست‌ها با تنه برابر هستند، اما به زانو نمی‌رسند؛ پاها کمتر از تنه، یا بیشتر از دوبرابر آن نیستند؛ پا، زیر مچ هم در دوبُعد نشان داده شده، و بیشتر از یک‌سوم یا کمتر از یک‌دهم پاها نیست؛ هر دو دست و جزئیات آن به‌صورت دوبُعدی نشان داده شده‌اند. هماهنگی حرکتی خطوط نقاشی محکم، بدون عبور از روی یکدیگر یا شکاف یا هم‌پوشانی هستند؛ همه خطوط نقاشی محکم، و با اتصال درست هستند؛ طرح کلی سر، بی‌نظمی آشکاری ندارد. فراتر از دایره ساده است. کنترل آگاهانه در آن واضح است؛ طرح کلی تنه بی‌نظمی آشکاری ندارد. فراتر از دایره ساده است. کنترل آگاهانه در آن واضح است؛ دست و پا بی‌نظمی آشکاری ندارند. دوبُعدی هستند، و تمایلی به باریک شدن در نقطه اتصال به تنه ندارند. ویژگی‌های متقارن دارد. جزئیات سر آدمک گوش دارد؛ که در نقاضی تمام‌رخ دو گوش، و در نقاشی نیم‌رخ یکی است؛ موقعیت و نسبت گوش‌ها درست است

جزئیات چشم: نسبت رعایت شده، یعنی طول بیشتر از عرض است؛ جزئیات چشم: نگاه می‌کند؛ چانه و پیشانی هم نشان داده شده‌اند. جزئیات نیم‌رخ آدمک برآمدگی چانه دارد؛ پاشنه به وضوح نشان داده شده است؛ مشخصات بدن دارد؛ مانند سر، تنه و پاها؛ کل شکل در نیم‌رخ هم بدون خطا نشان داده شده است.

روش محاسبه نمره نهایی و تفسیر نمره گودیناف برای محاسبه نمره نهایی، همه امتیازات بالا را باهم جمع کنید. در مجموع 51 مورد را بالاتر شمردیم. پس مجموع امتیازات نباید بیشتر از 51 شود. بر اساس جدول بالا، نمره خام را به سن عقلی کودک تبدیل کنید. برای نمونه، اگر نمره خام آزمون آدمک گودیناف 29 شده، سن عقلی او 10 سال و 3 ماه است.

حالا عدد سال را در 12، یعنی تعداد ماه‌های سال ضرب کرده، و با تعداد ماه‌های سن عقلی جمع کنید. یعنی در مثال بالا، عدد 10 را در 12 ضرب کرده، و با 3 جمع می‌کنیم؛ که عدد 123 به دست می‌آید. سپس باید سن تقویمی کودک را محاسبه کنیم. برای نمونه، اگر کودک مذکور 8 سال و 10 ماه سن دارد، عدد 8 را در 12 ضرب کرده، و با 10 جمع می‌کنیم؛ که عدد 106 به دست می‌آید. حالا این دو عدد، یعنی سن عقلی و سن تقویمی را که به‌ترتیب 123 و 106 بودند، در فرمول زیر قرار می‌دهیم تا بهره هوشی کودک به دست بیاید:

سن عقلی تقسیم بر سن تقویمی ضرب‌در عدد 100 = بهره هوشی در مثال ما، 106 را بر 123 تقسیم کرده، در 100 ضرب می‌کنیم. بهره هوشی این کودک، 116 است. او طبق جدول اسلاید قبل، باهوش تلقی می‌شود.

روش دیگری برای نمره‌دهی آزمون آدمک گودیناف مطالعه چن و سی در سال 2000 (Chen-Sea) روش امتیازدهی جدیدی برای آزمون آدمک گودیناف پیشنهاد داد، که برای تشخیص و شناسایی عدم‌توانایی در درک فضایی یک‌طرفه بسیار مفید است. این روش جدید به‌جای استفاده از روش امتیازدهی کمّی 10امتیازی اولیه که قادر به تشخیص بیماران مبتلا به غفلت شخصی، از افراد سالم نبود، آن نقاشی‌هایی را نمره‌دهی می‌کند که قسمت‌های یک‌طرفه همکن بدن را دارای USN و قسمت‌های همگن دوطرفه را به‌طور طبیعی نشان می‌دهند. این سیستم امتیازدهی تست هوش گودیناف، اطمینان بیشتری نسبت به نتیجه ارزیابی در میان روان‌شناس‌ها ایجاد کرده است.