تاریخچه فوتبال

هر چه زمان می گذرد، و هر چه بر عمر فوتبال افزوده می شود، اقبال عمومی مردم جهان، نسبت به این ورزش پر تلاش و جادویی فزونی می یابد. در این میان، سهم جوانان و نوجوانان در گرایش بسوی این ورزش، چه از نظر داخل شدن در متن آن، و چه لذت بردن از تلاش گروهی از بازیكنان در زمین، در جمع تماشاگر، از ورزشهای دیگر بیشتر بوده و به همین دلیل است كه در كشور های مختلف جهان، مولفین و مفسرین بسیاری در مورد این ورزش كتب، مقالات، سالنامه ها، قوانین و تشریح شیوه های گوناگون را به طرق مختلف منتشر كرده و هر چه از عمر فوتبال می گذرد، تجزیه و تحلیل های بیشتری درباره پیدایش و رواج این ورزش صورت می گیرد.

فوتبال سرگذشت جالبی دارد، چرا كه تعداد بسیاری از تاریخ نویسان و مؤلفین ( بخصوص غربی ها) سعی كرده اند تا ثابت كنند فوتبال چه به طریق ابتدایی و اولیه، چه از نظر داشتن فوتبال دارای قوانین و رعایت اصول بازی، از كشور آنها آغاز شده و سپس به كشورهای دیگر رخنه كرده و رواج یافته است. از آن جمله اند كشورهای فرانسه و ایتالیا كه خود را " پدر فوتبال" دانسته و مقابل این دو، كشور انگلستان است كه به جهت تدوین قوانین و ثبت بازی ها در قرن هجدهم، خود را والاتر و برتر از دیگران می داند. بطور كلی نام اولیه بازی فوتبال" سوله" و یا" جیكودل كالسیو" بوده است. اما فوتبالی كه بطور كاملاً صحیح با قوانین مدون آغاز گردید، از انگلستان سرچشمه گرفته است. اگر تاریخ ثبت سازمان فوتبال انگلستان را مطالعه كنیم سال 1863 را نشان می دهد. همچنین بعد از 25 سال یعنی در تاریخ 1888 فوتبال حرفه ای انگلستان فعالیت خود را آغاز كرد. این سوابق نشان دهنده وجود فوتبال مدرن در انگلستان قبل از سایر كشورهای اروپایی به حساب می آید.جالب است بدانیم بنا بنوشته " ب.ژیله" مولف" تاریخ ورزش جهان" پیدایش ورزش موازی با تاریخ تمدن بشر می باشد. به همین دلیل جای تعجب نخواهد بود اگر گفته شود بازیهای اولیه در خاور دور بوجود آمده و بر اثر چنگهای بزرگ مانند جنگهای اسكندرمقدونی، این ورزش از خاور دور به خاور میانه منتقل شده وسپس جنگ ژولیوس سزار تمدن " گالو رومن" را به سرزمین " گل"( فرانسه فعلی) برده و با تشكیل بازی های ورزشی كه تجربه آن منجر به ریشه فوتبال فعلی گردید، نام بازی به " هارپاستوم" و بعدها به " سوله" یا " چوله" تغییر یافته و در سرزمین های مختلف باتلفظ های گوناگون بیان گردیده است.

مراحل تكامل بازیهای فوتبال الف- خاور دور برای آنكه شمایی از پیدایش و تكامل ورزش فوتبال داشته باشیم، تاریخ بسیاری را باید ورق زد. مستندترین نوشته در این زمینه از " كنفسیون" حكیم و فیلسوف معروف چین بوده است. در كتابی كه از این معلم اخلاق باقی مانده از ورزش مخصوصی بنام" كونگ فوو" كه در آن از سر و پا استفاده می شده نام برده شده است. از سوی دیگر در چین و در دوران امپراتوری " چانگ تی" ( 32 قبل از میلاد) یك نوع بخصوص فوتبال بازی می شد كه بنام " تسو چو" معروف بود و بوسیله توپ چرمی ، وبا پا انجام می شده است. این بازی به قدری جالب و دوست داشتنی بوده است كه شعرا و تاریخ نویسان آن عصر، نام فوتبالیست های بزرگ را در اشعار و حماسه های خود آورده و از آنان به عنوان قهرمانان ملی یاد كرده اند. در كشور ژاپن، و در همان عصر ورزش دیگری شبیه فوتبال برگزار می شده كه بسیار مقدس و مورد احترام مردم بوده است.

ب- روم : بازی هارپوستوم همانطور كه ذكر شد تمدن خاور دور توسط لشكر كشی اسكندر مقدونی به خاور میانه آورده شد، و بازی های آنها به همان رویه ادامه داشت. بای دیگری بنام " هارپاستوم" در روم بازی می شد، كه پیدایش آن در قرون وسطی در ایتالیا بوده و درست مانند " جیكودل كالسیو" كه بنام" سوله" یا " چوله" در فرانسه معروف بود، بازی می شده است. در بازی هارپاستوم ابعاد زمین در مقایسه با بازی سوله كوچك تر بود ولی هدف هر بازی بردن توپ بانتهای خط طولی زمین قرار داشته است. در ایتالیا از بازی هارپاستوم بازی دیگری بوجود آمد كه بنام " جیكودل كالسیو" معروف شد و مورد توجه قرار گرفت تا جایی كه در این بازی اشخاص سرشناس( اعیان و اشراف و حتی روحانیون كلیسا) نیز شركت می كردند كه ازجمله آنها می توان از " پاپ كلمنت" هفتم، " لئون" دهم و" اوربین" هفتم نام برد كه در زمان خود قهرمانان فوتبال " فلورنتیسم " بودند.

ج- فرانسه( بریتانی و نورماندی) رفته رفته بازی هارپاستوم كه از تمدن روم ریشه گرفته و بصورت" سوله" یا " چوله" در آمده بود رونق فراوان یافت و مردم به آن گرایش زیادی نشان دادند. در بازی " هارپاستوم" هدف بازیكنان بردن توپ به نقطه انتهایی زمین بازی قرار داشت. جالب آنكه طول زمین به اندازه ای بزرگ بود كه در ابتدا و انتهای آن دو كلیسا و بین كلیسا، اماكن عمومی و مجاور آن دهات قرار داشته است، بازی چوله معمولاً روزهای یكشنبه بعد از ظهر پس از اتمام مراسم مذهبی برگزار می شد . زمان بازی و جزئیات رقابت دو طرف بازی در كارناوال ها به ثبت می رسید . در زمان كوتاهی بازی " سوله" سخت مورد پسند مردم بریتانی و نروماندی قرار گرفت . در تاریخ فوتبال چنین ثبت شده است كه این بازی در 16 اكتبر 1566 میلادی توسط سردار انگلیسی بنام " ویلیام فاتح" و بعد از جنگ " هستینگ" به انگلستان برده شد.

د- انگلستان از سوی دیگر گروهی از مورخان معتقدند كه " امیل سووستر" كه از پیروان ویلیام فاتح بود، این بازی را بعد از جنگ" هستینگ" به انگلستان برده و آن را رواج داده است. در تاریخ 13 آوریل 1314 میلادی " ادوارد دوم" پادشاه انگلستان اعلامیه زیر را صادر و برگزاری فوتبال را منع كرد. متن اعلامیه چنین بود:

" چون سر و صدا و صدمات زیادی به علت خشونت مثل تنه زدن و هل دادن برای گرفتن توپ های بزرگ بوجود آمده از طرف شاه فرمان صادر شد كه خداوند این خشونت را منع كرده است و مجازات آن با زندان همراه خواهد بود. این ورزش، در آینده فقط می تواند در شهر انجام گیرد." یكبار دیگر در تاریخ 12 ژوئن1349 میلادی دستور داده شد كه روزهای اعیاد ورزش تیرو كمال و پرتاب نیزه به جای بازی احمقانه فوتبال، انجام شود. ولی سرانجام به سال 1823 بود كه بالاخره فوتبال به صورت ورزش رسمی و امروزی در آمد و به این ترتیب فوتبال خود را از بازی راگبی بالاتر كشید. در مورد جدا شدن فوتبال از راگبی اتفاق جالبی رخ داد. بدین معنی كه بازیكنی بنام" ویلیام الیس" توپی را كه در دستش قرار داشت به جلو برده و توپ را در داخل دروازه پرتاب كرد. این عمل باعث سر و صدای فراوانی شد و به دنبال آن " الیس" شروع به تدوین مقررات فوتبال و راگبی را از یكدیگر جدا ساخت. بعد از جدا شدن دو ورزش، فوتبال بامقررات مستقل در انگلستان به سرعت پیشرفت نمود و سازمان فوتبال انگلیس در سال 1863 تاسیس شد. با توسعه فوتبال در آن كشور فوتبال توسط ملوانان، سربازان، تجار، مهندسین، و حتی توسط كشیشان انگلیسی به خارج از انگلستان برده شد و مورد توجه مردم قرار گرفت. بعد از انگلستان، دانمارك دومین كشوری بود كه در اروپا دارای سازمان ملی فوتبال شد.

تاسیس اولین باشگاه ورزشی در اروپا در ایتالیا، یك عینك ساز اولین باشگاه را تشكیل داد. و شاهزاده" ساووی" اولین باشگاه ورزشی را تاسیس كرد. تاسیس اولین باشگاه ورزشی در آمریكا جنوبی دو برادر انگلیسی ساكن آرژانتین طی آگهی در روزنامه " بوینوس آیرس" خواستار تاسیس اولین باشگاه فوتبال در آرژانتین شدند و در اثر علاقه مردم به فوتبال در سال 1884 فوتبال در برنامه درسی دبیرستانی قرار گرفت. اولین مسابقه بین المللی فوتبال اولین مسابقه بین المللی بین دو كشور آرژانتین و اروگوئه و در سال1905 انجام شد. ولی قبل از این بازی در سال 1885 مسابقه بین آمریكای شمالی و كانادا انجام گردیده بود كه از لحاظ زمانی زودتر از مسابقه دو كشور آرژانتین و اروگوئه صورت گرفته است. اولین كشور آسیایی دارای فوتبال در منطقه آسیا، هندوستان اولین كشور آسیایی بود كه فوتبال را پذیرفت و یك نسخه از مقررات فوتبال در سال 1883 به آنجا رسید و در سال 1892 اولین مسابقه كاپ را برگزار كرد. با اینكه ورزش در سطح وسیع و علمی، در بعضی از قاره های جهان شناسایی بین المللی نداشته است ولی فوتبال بر اثرعلاقه مردم بیش از صد سال است كه جای خود را در اكثر كشورها باز كرده است

سازمان های ملی فوتبال در كشورها در قاره آفریقا، اولین سازمان ملی فوتبال در كشور آفریقای جنوبی تاسیس شد. ولی مصر جزو اولین كشورهایی بود كه مسابقه بین المللی برگزار كرد. در تاریخ 1924، سه سال پس از تشكیل سازمان ملی فوتبال، مصر در بازیهای المپیك پاریس توانست مجارستان را شكست دهد. مسابقات بین المللی فوتبال اروپا كه فقط میان انگلستان و اسكاتلند و از سال 1872 انجام می شد، در اولین سال قرن بیستم مورد استقبال سایر كشورهای اروپایی قرار گرفت . با این وجود فدراسیون بین المللی فوتبال( فیفا) در سال 1904 توسط گروهی از سرشناسان فوتبال در پاریس تشكیل و به ثبت رسید. 20 روز قبل از تشكل رسمی فیفا فرانسه اولین مسابقه بین المللی خود را انجام داد. در این دیدارها هفت كشور تیم ملی خود را به بازی ها فرستادند در حالی كه دارای سازمان ملی نبودند و كشورهای اسپانیا و دانمارك از فرستادن تیم ملی خودداری كردند. فیفا رفته رفته رشد كرد تا آنكه در سال 1938 دارای 51 عضو ملی شد و در سال 1950 این تعداد به 73 عضو و در سال 1982 تعداد آن به 146 كشور رسید.

سازمان كلی فلسفه ورزشی هر كشور بر اساس طبیعت، آب و هوا، محیط جغرافیایی و فطرت مردم آن سرزمین دارای فلسفه خاص ورزشی خود می باشد. چون نداشتن فلسفه ورزشی در هر كشور نمی تواند پایه و اساس درستی برای ورزشی آن كشور باشد. مثلاً در اروپا فلسفه ورزشی مردم شباهت زیادی به فلسفه ورزشی رم و یونان باستان دارد. و یا كشور خودمان ایران سوابق طولانی تری نسبت به رم و یونان در ورزش دارد. بطوری كه طبق مستندات تاریخی دو هزار و پانصد سال سابقه فلسفی در ورزش دارد، تا آنجا كه ضرب المثل پر مغز و بیاد ماندنی گواهی می دهد: عقل سالم در بدن سالم است، فلسفه ورزشی ایرانیان بوده است.

در نوشته های " شیلر" و " گوته" نویسندگان بزرگ آلمان ، سه جمله ذیل را می توان در فلسفه ورزشی بسیار موثر دانست: 1- هر انسانی دوست دارد بازی كند وبازی كردن جزئی از زندگی انسان می باشد. به عنوان مثال: كودك دوست دارد با انگشت دست خود بازی كند. شما حتی در سن كهولت علاقه مند به ورزش هستید حتی اگر از نوع سبك آن را انتخاب كنید. بنابراین بازی كردن ( ورزش) جزئی از رشد انسان است و اگر انسان ورزش نكند رشد سالم و صحیح نخواهد داشت. 2- هر كس مطابق با شعور و ذهن خود بازی خاصی را انتخاب می كند. مثلاً، بعضی ها بازی گروهی توام با خشونت را دوست دارند. پس به فوتبال، یا بسكتبال، یا هندبال، ویا راگبی روی می آورند. و بعضی ها برخورد بدنی را دوست ندارند پس به ورزش هایی چون والیبال، تنیس و یا بدمینتون و... می پردازند. و عده ای به ورزش های انفرادی مانند: دو میدانی، ژیمناستیك، شنا و وزنه برداری علاقه دارند. 3- هر كس شخصیت خود را در جریان بازی نشان می دهد. به همین دلیل، مربیان می بایست علاوه بر شناخت روان شناسی، رفتار بازیكنان را مورد دقت و مطالعه قرار داده تا انعكاسی از شخصیت فردی بازیكن را در زندگی بدست آوردند. مثلاً بعضی از بازیكنان در زمین تمرین و مسابقه مرتب حرف می زنند. اینگونه افراد دركلاس درس هم بی دلیل صحبت خواهند كرد. یا در بازی و مسابقه با داور، در اداره با رئیس و سرپرست نیز حالت پرخاش و اعتراض گونه دارند. بنابراین مربیان در اثر شناخت مرا حل علمی و تجربی انسانها در ورزش، می توانند اثرات بسیاری موثری در رشد زندگی آینده جوانان و نوجوانان ترسیم نمایند.