چراغ راهنمایی آبی

چراغ های آبی بجای سبز در ژاپن در چراغ های راهنمایی و رانندگی این کشو یکی از تناقض های عجیب و غریب است. رنگ سبز چراغ‌های راهنمایی‌شان رگه‌ی آبی دارد، به طوری که راهنماهای ایمنی جاده از رنگ سبزآبی استفاده می‌کنند. باور کنید این توهم یا خطای دید نیست! نشانه‌ی راهنمای و رانندگی آبی و سبز (ترکیبی که با «سبزآبی» شناخته می‌شود) در ژاپن نتیجه‌ی عوامل مختلفی نظیر ریشه‌های زبان‌شناختی، قوانین جهانی و تأثیر رفتار محافظه‌کارانه‌ی دولت ژاپن است.

از لحاظ تاریخی، در زبان ژاپنی نوعی هم‌پوشانی میان دو رنگ سبز (midori) و آبی (aoi) وجود دارد. رنگ آبی به همراه قرمز و سیاه و سفید چهار رنگی هستند که به طور سنتی ابتدا در ژاپن شناخته شدند. از این رو آن‌ها آنچه در فرهنگ‌های دیگر سبز دانسته می‌شد را با آبی توصیف می‌کردند. اصطلاح «سبزآبی» (grue) را نخستین‌بار نلسن گودمن (Nelson Goodman) در سال ۱۹۵۵ ساخت. البته به کارگیری واژه‌ای متمایز برای رنگ سبز در ژاپن امری متاخر است؛ تازه در دوره‌ی هیان (۷۹۴-۱۱۸۵) بود که این واژه ساخته شد و به صورت‌های مختلف در زبان ژاپنی ظاهر شد.

در ادبیات رسمی و مکالمات‌شان، به چراغ سبز راهنما به جای آن که midori، به معنای سبز، بگویند aoi می‌گویند. حتی زمانی که در دهه‌ی ۱۹۳۰ میلادی تازه چراغ راهنمایی وارد ژاپن شد، با آن که رنگ چراغ مشخصا سبز بود باز به آن آبی می‌گفتند.

سرانجام در سال ۱۹۷۳ راه حل جدیدی اعمال شد: دولت طی فرمانی آبی‌ترین طیف رنگ سبز را برای چراغ‌های راهنمایی به کار برد تا هم از لحاظ فنی سبز باشد و هم اگر همچنان آبی نامیده شد، اشکالی به وجود نیاید. با آنکه ژاپنی‌های مدرن تفاوتی آشکار میان آبی و سبز قائل هستند، اما همچنان هم‌پوشانی دو رنگ آبی و سبز در فرهنگ و زبان ژاپنی ریشه دارد.