سال کبیسه

سال كبيسه هر چهار سال يكبار رخ مي دهد و يك روز به تقويم سال افزوده مي شود كه اين روز اضافه براي تطبيق تقويم با فصول سال مورد نياز است. به گزارش ایمنا، هر یک سال 365 روز و 6 ساعت است. به این معنا که این مدت طول می کشد تا زمین یک دور کامل به دور خورشید بچرخد. در روزهای قدیم تر مردم به این 6 ساعت اهمیتی نمی دادند و یک سال را همان 365 روز محاسبه می کردند. این کار سبب شد که کم کم زمان سال تحویل تغییر کند. بنابراین اگر برای ما ایرانیان اول فرودین که اولین روز فصل بهار است آغاز سال نو بود، به گونه ای که کم کم در طی صدها سال، شروع سال جدید جلو افتاد و به زمستان و بعد هم به تابستان رسید و و مردم یادگرفتند که باید این 6 ساعت را در تقویم خود محاسبه کنند. برای همین منظور هر 4 سال که می گذرد این 6 ساعت ها را باهم جمع می کنند که یک شبانه روز کامل یعنی 24 ساعت می شود. برای همین ماه اسفند که در تقویم شمسی 29 روز است هر 4 سال یکبار، یک روز به آن افزوده می شود و 30 روز می گردد. سال هایی که اسفند 30 روز است یعنی تعداد روزهای سال به جای 365 روز ، 366 روز می شود. آن سال را، سال کبیسه می گویند. بنابراین هر 4 سال یکبار سال کبیسه می شود و این موضوع قابل پیش بینی است فایده سال کبیسه این است که باعث می شود همیشه در یک موقع خاصی و مشخصی ، سال نو فرا برسد که برای ما ایرانیان اول فروردین است.

روزهای پایانی سال 1395 و اعتدلال بهاری به گفته انجمن نجوم آماتوری ایران سال95 کبیسه است واسفند ماه سال جاری 30 روزه خواهد بود. رویدادهای دوشنبه 30 اسفند به این صورت است که در ساعت 13:59 مهر تابان به نقطه اعتدال بهاری(نقطه تقاطع مدار زمین و استوای آسمان) می رسد و نوروز ایرانی آغاز خواهد شد. همچنین در ساعت 14:24 این روز، ماه با قدر11.9- و سیاره کیوان با قدر 0.1 با جدایی 3 درجه و 25 دقیقه کمان، در کمترین جدایی بایکدیگر قرار می گیرند. به گفته انجمن نجوم آماتوری ایران این روز زمان رسیدن ماه به وضعیت تربیع آخر نیز هست.

عملکرد انجمن نجوم آماتوری ایران در سال 95 مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران روز سه شنبه به تشریح برنامه های این انجمن در سال 95 و برنامه های پیش رو در سال 96 پرداخت. مهندس مسعود عتیقی در خصوص رصد عمومی پدیده های مهم توسط این انجمن در سال 95 به رصد پدیده گذر سیاره تیر از مقابل مهر تابان و اجرای ده ها شامگاه رصدی در دانشگاه تهران و دانشگاه علامه و گرامیداشت روز جهانی ستاره شناسی اشاره کرد. وی در مورد همایش های علمی برگزار شده از سوی این انجمن در سال 95 نیز، همایش گذر سیاره تیر از مقابل خورشید در تهران و همایش یک روزه اراک (استان مرکزی) را عنوان کرد. عتیقی شرکت در نمایشگاه نجومی یک روزه هفته جهانی اخترشناسی در برج میلاد تهران، اجرای ده ها برنامه متنوع علمی آموزشی جهت سطوح مختلف تحصیلی از دبستان تا دانشگاه در خانه ستاره شناسی تهران، اجرای 4 برنامه شب رصدی در مناطق پلور، کاشان و اجرای یک برنامه دو روزه در شهر تاریخی دامغان، برگزاری 2 ویژه برنامه شامگاه رصدی در یکی از مدارس بین المللی تهران و برگزاری دوره های آموزش ستاره شناسی ویژه نوجوانان و بزرگسالان را از دیگر برنامه های این انجمن در سال 95 عنوان کرد.

مهمترین رویدادهای نجومی سال 96 مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران در خصوص برنامه های پیش روی این انجمن در سال 96 نیز به اجرای 4 شب رصدی در هر فصل از سال به مناسبت های مختلف از جمله در اردیبهشت 96 به مناسبت هفته جهانی ستاره شناسی، شهریور با هدف عکاسی نجومی، آبان به مناسبت بارش شهابی اسدی و اسفند به مناسبت آموزش رصد اجرام اعماق آسمان اشاره کرد. عتیقی گفت: این انجمن در سال 96 پنج همایش علمی در روز جهانی ستاره شناسی برابر با 29 آوریل 2017 که مطابق با روز شنبه 9 اردیبهشت 96 خواهد بود برگزار خواهد کرد که از جمله آنها همایش علمی به مناسبت بزرگداشت ابوریحان بیرونی در روز دوشنبه 13 شهریور 96، همایش علمی به مناسبت بزرگداشت ابوالوفا بوزجانی در اواخر پاییز و در آستانه یلدای ایرانی و نشست علمی گرامیداشت حکیم طوسی در روز شنبه پنج اسفند 1396 است. وی ادامه داد: در راستای گسترش دانش ستاره شناسی اخترشناسی همچون سالیان گذشته دوره های آموزشی از ستاره شناسی مقدماتی تا دوره های پیشرفته عکاسی نجومی، اخترفیزیک، ستاره شناسی محاسباتی، اخترشناسی رصدی و دیگر دوره ها با استفاده از محتوای چند رسانه ای در هر فصل از سال به اجرا در خواهد آمد. عتیقی برگزاری شامگاه های رصدی را از دیگر برنامه های این انجمن در سال 96 عنوان کرد و گفت: به مناسبت های هفته جهانی ستاره شناسی در میانه بهار96، سالروز بزرگداشت ابوریحان بیرونی که به عنوان روز ملی ستاره شناسی از سوی این مجموعه به جامعه علمی پیشنهاد گردیده است، در آستانه سال تحصیلی 96- 97 و استقبال از یلدا، شامگاه های رصدی نجومی توسط انجمن نجوم آماتوری برگزار می شود.

در سال کبیسه میلادی اوضاع از چه قرار است؟ به گفته کارشناسان نجوم در تقویم ها یک سال با 365 روز ثبت شده و ساعات و دقایق اضافی در نظر گرفته نشده است. برای حل این مشکل، در تقویم ها در هر چهار سال یک روز به ماه فوریه اضافه می شود تا زمان واقعی و روزهای تقویم هماهنگ شوند و از جابه جا شدن ماه ها و فصل ها در طول زمان جلوگیری شود. اما در تقویم میلادی، چرا این روز به ماه فوریه اضافه می شود؟ زمانی که جولیوس سزار تقویم خود را معرفی کرد، در آن ماه فوریه 30 روز داشت، ماه جولای که به افتخار وی نامگذاری شده بود، دارای 31 روز بود و ماه آگوست که به افتخار سزار آگوستوس نامگذاری شده بود، تنها 29 روز داشت. سزار آگوستوس، دو روز به ماه آگوست اضافه کرد تا روزهای آن با ماه جولای برابر شود. برای جبران این دو روز، ماه فوریه 28 روزه شد. با توجه به این که ماه فوریه کمترین روزها را دارد، در سال های کبیسه، یک روز به این ماه اضافه می شود. اما افزودن یک روز به تقویم، کار دقیقی نیست و در واقع با این کار، مدت زمان سپری شده در هر چهار سال چند ساعت بیش از مجموع زمان موردنیاز برای 4 بار چرخش زمین به دور خورشید است و این چند ساعت با گذشت قرن ها مشکل ساز می شود. به همین علت در تقویم میلادی هر چهار سال، یک سال کبیسه وجود دارد؛ به غیر از سال هایی که عدد آن ها هم بر 100 و هم بر 400 قابل تقسیم است. برای مثال سال 2000 کبیسه نبود، اما سال 1700‏، 1800 و 1900 میلادی کبیسه بودند.