تاریخچه شطرنج

......

شطرنج یکی از کهن‌ترین بازی‌هایی‌است که امروزه نیز در میان مردم جهان رواج دارد؛ به‌طوری‌که قدمت این بازی را بیش از ۱۵۰۰ سال رقم زده‌اند. به باور برخی شطرنج اختراع ایران است.عده‌ای هم آن را ابداعِ هندیان، یونانیان، رومیان، بابلی‌ها، سکاها، مصریان، یهودیان، چینی‌ها، انگلیسی‌ها و اعراب دانسته‌اند. اما آنچه که بیش از هر رأی دیگری موردِ پذیرش است، این که شطرنج در اصل ساخته هند هست و به اروپا هدایت می‌شود عرب‌ها و جهان اسلام گسترش یافته، و سرانجام از جهانِ اسلام به اروپا رفته‌است. در اروپای قرن پانزدهم، شطرنج به شیوه امروزین آن درآمد؛ و در نیمه دوم قرن نوزدهم، مسابقات جهانی شطرنج آغاز گردید. در قرن بیستم، فدراسیون جهانی شطرنج تأسیس شد.

در سال 1000، بازی شطرنج در سراسر اروپا فراگیر شد. بعد از 500 سال، شطرنج شباهت زیادی به بازی اولیه هندی داشت. جدا از ترجمه ها و تغییر نام ها در این بازی، قوانین از ابتدا تغییری نکرده اند. با شروع دوره رونسانس، قوانین شطرنج در کتاب فرهنگ و علم توسعه یافتند. بخشی از تغییرات در قوانین در جهت افزایش سرعت بازی و وارد کردن زودتر مهره ها به جنگ بود.

با افزایش محبوبیت و تدوین قوانین جدید، این بازی به یک ورزش حرفه ای تبدیل شد. اولین تورنمنت در سال 1851 در لندن برگزار شد و مسابقات قهرمانی جهان نیز در سال 1886 انجام شد. در بیش از نیم قرن، در بازی های قهرمانی جهان، 5 نفر از عنوان قهرمان شطرنج برخوردار بودند. این عنوان به مدت 27 سال در اختیار ریاضیدان آلمانی امانوئل لاسکر بود که رکورد طولانی ترین دوره قهرمانی را دارد.

در قرن بیستم، سبک مدرن شطرنج با بروز رسانی استراتژی ها و تاکتیک ها بسیار پیشرفت کرد. سبک بازی تهاجمی خوزه رائول کاپابلانکا بازیکن کوبایی در سال 1921 عنوان قهرمانی را از لاسکر کسب کرد. برخی بر این باورند که اولین استاد بزرگ شطرنج، تزار نیکلاس دوم روسیه بود، اما آغاز رسمی آموزش شطرنج با تاسیس فیده (فدراسیون جهانی شطرنج) در سال 1924 بود.

پس از درگذشت الکساندر آلخین قهرمان شطرنج در سال 1946، یک مسابقه دیگر در سال 1948 برای تعیین قهرمانی انجام شد. پیروزی میخائیل بوتوینک دوره ای از سلطه شوروی بر شطرنج را آغاز کرد تا این که بابی فیشر آمریکایی در سال 1972 قهرمان جهان شد. به دنبال اختلاف با فیده، فیشر عنوان قهرمانی را به آناتولی کارپوف اعطا کرد که او هم در سال 1985 مغلوب گری کاسپاروف شد و در نهایت در سال 1993 فیده را ترک کرد و عنوان قهرمانی دوباره به کارپف واگذار شد.

سال ها بعد شاهد رقابت های متعادلی در سطح بین المللی با ملیت هایی مانند هند، اوکراین، ازبکستان و بلغارستان بودیم. مگنوس کارلسن قهرمان فعلی جهان با غلبه بر آناند در سال 2013 این عنوان را کسب کرد و در سال 2014 به بالاترین مقام شطرنج برگزیده شد.