نحوه مرگ کیهان، پایان گیتی

هر چیزی که به‌وجود بیاد، یه روزی از بین می‌ره. درختا خشک می‌شن، ستاره‌ها می‌میرن، کهکشان‌ها فرو می‌پاشن... اما یه سؤال بزرگ‌تر این وسط باقی می‌مونه: خود دنیا، یعنی همین کیهانی که توش زندگی می‌کنیم، قراره چجوری تموم بشه؟

منظور ما از مرگ دنیا، کره‌ی زمین نیست. بلکه تمام هستی و جهان مادیه. اما قبل از اینکه بریم سراغ مرگ کیهان، باید به یه نکته خیلی مهم توجه کنیم. فیزیکدانان معتقدن که ۱۳ میلیارد سال پیش، کیهان با یک انفجار بزرگ ایجاد شد. جهان از همون موقع با سرعت غیرقابل تصوری در حال گسترش پیدا کردنه. دانشمندان سرعت گسترش کیهان رو با مفهومی به اسم «ثابت هابل» اندازه‌گیری می‌کنن، ولی هنوز درباره مقدار دقیقش اختلاف نظر دارن. به‌نظر می‌رسه که جهان داره با سرعتی حتی بیشتر از چیزی که قبلاً فکر می‌کردیم گسترش پیدا می‌کنه، سرعتی صدها برابر سرعت نور. اما هرچیزی برای رشد و گسترش نیاز به انرژی داره، اما این کیهان با چه انرژی‌ای داره با همچین سرعتی رشد می‌کنه!؟

هیچ‌کس نمی‌دونه این چه نوع انرژی‌ایه، برای همین بهش می‌گن "انرژی سیاه" یا "Dark energy". فرض بر اینه که این انرژی مسئول گسترش کیهان با چنین سرعتیه و هنوز هم بخش بزرگی از این انرژی باقی مونده و با قدرت بالایی در حال گسترش دادن و بزرگ کردن این دنیاست. فرضیه‌های پایان دنیا تماماً وابسته به این مفهومه. حالا بریم فرضیه‌ها رو به زبان ساده بررسی کنیم. ولی قبلش خیالتون راحت، جهان قراره فعلاً سر حال بمونه؛ چون هنوز بچه‌اس و تازه داره می‌ره مهدکودک و نشانه‌ای از فرسودگی درش دیده نمی‌شه! هنوز تعداد تولد ستارگان بسیار بیشتر از مرگ اون‌ها و گسترش کیهان به قوت خودش باقیه. اما با اینکه کیهان هنوز جوونه، آینده‌ای داره که به مرگش ختم می‌شه. حالا که متوجه شدیم که انرژی تاریک چیه، بریم سراغ فرضیه‌های پایان جهان. در این باره ۳ فرضیه‌ی اصلی وجود داره که یکی یکی با هم بررسی می‌کنیم.

فرضیه اول: مه‌گسست (Big Rip) انرژی تاریک با سرعت به شدت بالایی در حال حرکت و رشد دادنه. خیلی از فیزیکدانان معتقدن که میزان این انرژی از تحمل جهان ما بالاتره. این انرژی داره کهکشان‌ها و اجرام آسمانی رو می‌کشه و می‌کشه و می‌کشه و از هم دورشون می‌کنه. با گسترش جهان این کشیدگی ادامه پیدا می‌کنه. فرض کنید یک تکه پارچه دارید و چند نفر دارن از جهات مختلف اون رو به سمت خودشون می‌کشن. فیزیکدانان معتقدن اگر ادامه پیدا کنه این کشیدگی و گسستگی بالاخره به ذرات اتم می‌رسه و اتم‌ها رو از هم باز می‌کنه و به این شکل همه‌چیز نابود می‌شه.

فرضیه دوم: انجماد بزرگ (Big Freeze) این یکی کمی تلخ‌تر از بقیه است. فرضیه بیگ فریز اینه که که کهکشان‌ها و ستاره‌ها به شدت از هم دور می‌شن به طوری که گرانششون روی همدیگه تأثیر نمی‌گذاره، ولی تکه‌تکه هم نمی‌شن. تا اینکه یه روز، انرژی تاریک ته می‌کشه... جهان گسترش پیدا نمی‌کنه و جمع هم نمی‌شه، ساختار منظومه‌ها و کهکشان‌ها کاملا به هم ریخته، ستاره‌ها یکی یکی خاموش می‌شن و سیاه‌چاله‌ها از بین می‌رن. جهان، در تاریکی و سرمای مطلق، یخ می‌زنه و برای همیشه می‌میره. این یکی یجورایی همون مرگ طبیعی خودمونه یجورایی انگار کیهان پیر می‌شه و می‌میره، خیلی ساده. این سناریو خیلی محتمل هست اما همه‌چیز بستگی به میزان انرژی تاریک داره.

فرضیه سوم: جهش بزرگ (Big Bounce) می‌رسیم به آخرین فرضیه، فرضیه‌ی جهش بزرگ. این فرضیه می‌گه که انرژی تاریک پشت جهان خیلی زودتر از چیزی که فکرشو بکنیم ته می‌کشه و روند گسترش متوقف می‌شه. هنوز ساختار کهکشان‌ها و منظومه‌ها به هم نخورده و گرانششون پایداره. به خاطر همین همه همدیگه رو جذب می‌کنن و درون هم فرو می‌رن و یکی می‌شن. توده‌های کهکشانی به وجود اومده باز هم درون هم فرو می‌رن و بزرگ و بزرگ تر می‌شن و یجورایی تمام جهان جمع می‌شه توی یه نقطه. اون نقطه تبدیل می‌شه به یه سیاه‌چاله‌ی غول‌پیکر که همه‌چیز رو بلعیده و تمام جرم کیهان رو در خودش جا داده. اما واقعاً، کدوم سیاه‌چاله‌ای می‌تونه این‌همه جرم رو تحمل کنه؟ هیچ سیاه‌چاله‌ای نمی‌تونه تحملش کنه و در نتیجه اون سیاه‌چاله فرو می‌پاشه و یه انفجار مه‌بانگ دیگه مثل بیگ‌بنگ اتفاق می‌افته و یه کیهان جدید متولد می‌شه و این چرخه تا ابد تکرار می‌شه.

اما این فرضیه‌ها از کجا نشأت می‌گیره؟ ببینید، هرچیزی یه فضای محدودی برای رشد کردن داره. مثلا یه بچه توی شکم مادر یه فضای محدودی برای رشد داره یا یه بادکنک نمی‌تونه بیش از یه حد باد بشه. ولی جهان ما بدون هیچ محدودیت فضایی‌ای داره پیش می‌ره. اما خود همین جهان هم یه محدودیتی داره. ولی حتی این جهانی که بی‌نهایت بزرگ به نظر می‌رسه، ظرفیت مشخصی برای رشد داره. اگر رشدش بیشتر از ظرفیتش بشه، ممکنه از هم بپاشه. اگر هم خیلی زود متوقف بشه، دوباره جمع می‌شه و فرو می‌ریزه. و اگه به‌مرور انرژی‌ها تموم بشن، آرام و طبیعی از بین می‌ره... اما آیا سناریو دیگه ای هم ممکنه؟ می‌شه گفت نه چون همه چیز بستگی به انرژی تاریک داره و کلا خارج ازین ۳ حالت نیست، اما توی این دنیا فقط غیرممکن، غیرممکنه.

بین این سه سناریو، محتمل‌ترین و علمی‌ترینشون همون سناریو دوم یعنی بیگ فریزه و تخیلی‌ترینشون هم سناریو سوم یا بیگ بونسه. اما نکته‌ای که باید بدونید اینه که موقعی که این اتفاق بیفته، نه ماه وجود داره، نه زمین، نه خورشید و نه حتی کهکشان راه شیری. هرکدوم از این سناریوها درصورت وقوع، ممکنه چه زمانی اتفاق بیفتن؟ بیگ ریپ: حدود ۲۲ میلیارد سال دیگه بیگ فریز: صدها تریلیون سال دیگه بیگ بونس: ده‌ها میلیارد سال دیگه (توجه: این اعداد تقریبی هستن و پیش‌بینی دانشمندان‌ان، نه محاسبات دقیق و قطعی)

و درنهایت، بعضی دیدگاه‌های غیرعلمی و توطئه، انرژی تاریک رو با مفاهیم معنوی مثل خداوند یکی می‌دونن؛ اما انرژی تاریک مفهومی فیزیکی و قابل اندازه‌گیریه، که تعریف و ویژگی‌هاش هیچ تطابقی با چنین باورهایی نداره. انرژی تاریک یک چیز کاملا علمی هست که تقریبا ۷۴٪ کیهان رو تشکیل داده و ممکنه هم یک روز به طور کامل از بین بره، که با توصیفات همون افراد از خدا تناقض داره. پس توجه کنید که این‌جور حرف‌ها حقیقت ندارن.