ماجرای «امید» درنای سیبری

دُرنای سیبری (نام علمی: Grus leucogeranus) پرنده‌ای به شدت در معرض خطر انقراض از خانواده کلنگان است. در حال حاضر دو عدد از این گونه پرنده در حال زیست هستن که در ادامه به انها میپردازیم

ابتدا بیایم کمی بیشتر با این گونه پرنده اشنا بشیم درنای سیبری به‌طور تاریخی به سه جمعیت اصلی شرقی، غربی و مرکزی تقسیم می‌شده که جمعیت مرکزی منقرض شده و جمعیت غربی قطعاً منقرض خواهد شد . پراکندگی درنای سیبری بیشتر در جنوب چین، هند و سیبری روسیه است. درناهای گروه شمال روسیه زمستان‌ها به مناطق پارک ملی بوجاق کیاشهر در گیلان و فریدون‌کنار مازندران ایران کوچ می‌کردند ولی امروزه نسل آن‌ها در ایران تقریباً منقرض شده.در ایران در سال ۱۳۸۵ یک میلیون دلار برای حفظ نسل درنای سیبری در تالاب فریدون‌کنار اختصاص یافت که متأسفانه با شکست مواجه شد. ------------------------ ویژگی‌های ظاهری: طول: ۱۴۰ سانتیمتر. بدن پرنده بالغ تماماً سفید بجز ماسک قرمز تیره‌ای که از نوک منقار تا پشت چشم کشیده شده‌است. عنبیه چشم زرد رنگ و پاها به رنگ قرمز است. جنس نر و ماده مشابه هم هستند اما پرنده نر از ماده کمی بزرگتر است. در پرنده نابالغ ماسک با پر پوشیده شده و شاهپرها به رنگ نخودی است. تنها در این‌گونه از درناها منقار دندانه دار است که به پرنده امکان تغذیه از ریشه‌های زیر زمین و شکارهای لیز و لغزنده می‌دهد. بعضی عقیده دارند که این پرنده با ظاهر و رفتارها و حرکات موزون خود شبیه دلقک‌هاست. صدا: فلوت مانند و آهنگین و شبیه صدای کروک کروک گرایش جمعیتی: در حال کاهش جمعیت تقریبی: ۳٬۲۰۰ قطعه محدوده زادآوری و زیستگاهی: ۱۰۷٫۰۰۰ کیلومتر مربع

زیستگاه: بیشتر از دیگر گونه‌های خانوادهٔ کلنگان به آب وابسته است. تغذیه، لانه‌سازی، زادآوری و زمستان‌گذرانی این پرنده در تالاب‌های ترجیحاً وسیع و کم عمق (حداکثر ۳۰ سانتیمتر) آب شیرین با میدان دید مناسب است. محدوده زادآوری جمعیت شرقی در بین زمین‌های تالابی با پوشش علف‌های بلند و تندرا بوده و جمعیت مرکزی در باتلاقهای خزه دار و زمین‌های باتلاقی است. درنای سیبری معمولاً در اواخر ماه مه تا اواسط ماه ژوئن دو تخم می‌گذارد اما غالباً یکی آز آن‌ها تبدیل به جوجه می‌شود. --------------------------- تغذیه : بیشتر از ریشه‌ها، جوانه‌ها، دانه‌های گیاهان آبزی است اما از حشرات، ماهی‌ها و جوندگان کوچک نیز تغذیه می‌کند. --------------------------- مهاجرت: زمان مهاجرت شمالی در چین در ماه مارس صورت گرفته و در پاییز مهاجرت به سمت جنوب از اواخر ماه اکتبر تا نوامبر انجام می‌گیرد. ----------------------------- تهدیدکننده: ۱- از بین رفتن تالاب‌ها یا پایین آمدن سطح آب آن‌ها از طریق توسعه کشاورزی و افزایش بهره‌برداری انسانی از آن‌ها ۲- افزایش استخراج نفت در زیستگاه‌هایی که این پرنده در آن زمستان‌گذرانی می‌کند. ۳- احداث سه گلوگاه سد که منجر به تغییر الگوی هیدرولولوژیکی رودخانه یانگ تسه سفلی گردید و جمعیت زمستان گذران دریاچه پویانگ را شدیداً تحت تأثیر قرار داد . ۴- افزایش سطح تخریب‌های انسانی به ویژه در پویانگ هو چین و مسموم شدن پرندگان آبزی در محل ذخیره آب هوان ژیدونگ، منطقه شن یانگ به نظر بر روی این‌گونه نیز تأثیر گذاشته‌است. ۵- شکار در مسیر گذر از پاکستان و افغانستان، و حتی جنگ اخیر در افغانستان ۶- همچنین استفاده وسیع از آفت‌کش‌ها و آلودگی در هند نیز از عوامل انقراض جمعیت مرکزی بوده‌است.

ماجرای "امید" و "آرزو" به داستان یک جفت درنای سیبری اشاره دارد که هر ساله برای زمستان گذرانی به تالاب فریدونکنار مازندران می‌آمدند. "آرزو" در سال 85 از بین می‌رود و "امید" به تنهایی به این سفر ادامه می‌دهد. این داستان به عنوان نمادی از وفاداری و امید به زندگی در برابر مشکلات و سختی‌ها مطرح شده است. توضیح بیشتر: "امید" و "آرزو": این دو نام به دو درنای سیبری تعلق داشتند که به عنوان یک زوج به ایران می‌آمدند. از دست دادن آرزو: متاسفانه، "آرزو" در سال 85 از بین می‌رود و "امید" تنها می‌ماند. ادامه سفر: با این حال، "امید" برای پانزده سال متوالی به تنهایی این سفر طولانی را از سیبری به ایران ادامه می‌دهد. نماد وفاداری و امید: این داستان به عنوان یک نمونه از وفاداری و امید به زندگی، حتی در شرایط دشوار، مطرح شده است. این داستان نشان می‌دهد که امید می‌تواند نیروی محرک انسان‌ها و حیوانات در برابر مشکلات باشد. استقبال عمومی: این داستان توجه بسیاری از مردم را به خود جلب کرد و به نمادی از امید در برابر سختی‌ها تبدیل شد.

جفت «امید»، «آرزو» نام داشت که سال ها همراه همسر خود به عنوان تنها بازماندگان جمعیت غربی درناهای سیبری به تالاب فریدونکنار می آمدند، اما متاسفانه در سال 85 شکارچیان در منطقه از باران استان مازندران، تنها درنای سیبری ماده جمعیت غربی را هدف قرار دادند و از آن به بعد، امید هر ساله به تنهایی به فریدونکنار می آید؛ زیرا «امید» مانند سایر درناهای سیبری، تک همسری زندگی می کند و آن قدر عاشق «آرزو» بوده که در سال های اخیر، با وجود این که او را در کنار ماده هایی از جمعیت شرقی درناهای سیبری قرار داده اند، حاضر به جفت گیری با آنها نشده است. امید، پرنده عاشقی که هنوز در زمستان هر سال برای گذراندن زمستان به همان محلی می آید که جفت او را شکار کرده اند . البته این پرنده در سال 88 برای زمستان گذرانی به استان مازندران سفر نکرده بود و بنابراین می توان گفت امید از سال 86 تا کنون، به جز یک سال، هر سال به تنهایی به ایران آمده است رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش محیط زیست مازندران گفته است که امید یکی از پرندگانی است که مهاجرت منظم دارد و حرکت خود را از سیبری آغاز می کند و پس از اقامتی کوتاه در ولگای روسیه و قزاقستان وارد تالاب فریدونکنار می شود.

ماجرای "امید" و "رویا" امید که سال‌ها به تنهایی به ایران مهاجرت می‌کرده ، در سال ۱۴۰۱، محیط‌زیست ایران تصمیم گرفت یک درنای ماده بلژیکی به نام رویا را به ایران بیاورد تا با امید هم‌زیستی داشته باشد و شاید جفت‌گیری کنند و به مهاجرت با هم بپردازند. خلاصه ماجرا: امید: یک درنای سیبری نر است که ۱۴ سال به تنهایی به ایران می‌آمد. رویا: یک درنای بلژیکی ماده است که به ایران آورده شد تا با امید هم‌زیست شود. هم‌زیستی: امید و رویا ۳۴ روز در کنار هم بودند و در این مدت، رابطه خوبی با هم برقرار کردند. جدایی: در نهایت، امید و رویا در اسفند ۱۴۰۱ از هم جدا شدند و امید به سمت سیبری پرواز کرد. رویا به دلیل شرایط جسمی نتوانست با او همراه شود. منتظر: رویا همچنان در ایران است و در انتظار بازگشت امید است. جزئیات بیشتر: در ابتدا، امید به صورت تنها در تالاب فریدونکنار در استان مازندران زمستان‌گذرانی می‌کرد. پس از انتقال رویا به ایران، امید و رویا با هم در ارتباط بودند و برخی معتقد بودند که ممکن است جفت‌گیری کنند. با این حال، امید در نهایت به سمت سیبری پرواز کرد و رویا نتوانست همراه او برود. از آن زمان، رویا در یک محیط محافظت شده نگهداری می‌شود تا در صورت بازگشت امید، دوباره با او هم‌زیست شود.

اما تنها بازمانده از جمعیت غربی درنای سیبری که ۱۵سال متوالی برای زمستان‌گذرانی به ایران می‌آمد، حالا ۲سال می‌شود به تالاب فریدونکنار نیامده و نیامدنش علاقه‌مندان حیات‌وحش و ومحیط‌زیست را نگران کرده است.