فوبیا چیست؟

برای آشنایی با فوبیا و فرق آن با ترس،این پست را تا انتها بخوانید.

فوبیا (Phobia) یا ترس بیمار گونه یکی از اختلالات روانی است که مردم نام آن را شنیده‌اند یا کسی را می‌شناسند که دچار آن است . فوبیای حیوانات ، فوبیای بلندی، فوبیای پزشکی ، فوبیای خون ، فوبیای تاریکی و… . بیش‌تر مردم فوبیا را همان ترس می‌دانند . اما میان فوبیا و ترس تفاوت‌های برجسته‌ای هست که مردم از آن آگاهی ندارند.

همه‌ی ما از چیزهایی می‌ترسیم . ترس یکی از ساز و کارهای دفاعی طبیعی در انسان است که برای حفظ انسان از آسیب و خطر کاربرد دارد . ترس هنگامی رخ می‌دهد که یک محرک بیرونی یا درونی در برابر فرد باشد و پاسخی که به این محرک داده می‌شود ترس خواهد بود . ترسیدن با میزان محرک تناسب دارد . اما گاهی این ترسیدن با چیزی که زمینه‌ساز ترس شده است تناسب و هماهنگی ندارد و بیش از اندازه است . هنگامی که این ترسیدن از یک چیز ، بیش از اندازه و غیرمنطقی و پیاپی باشد و عملکرد فردی و اجتماعی و زندگی روزمره را با چالش روبه‌رو کند فرد دچار فوبیا شده است.

بیش از ۱۰۰ فوبیا تاکنون شناخته شده است . ترس بیمارگونه در برخورد با چیزها یا موقعیت‌ها بروز پیدا می‌کند . فوبیاهای خاص را می‌توانیم به چند شاخه بخش‌بندی کنیم: ۱- فوبیای حیوانات و جانداران:‌ ترس از مار، عنکبوت، سگ، گربه، کرم، مورچه و … ۲- فوبیای موقعیتی : آگورافوبیا یا ترس از مکان‌های باز، کلاستروفوبیا یا ترس از مکان‌های بسته، ترس از آسانسور، مترو، رانندگی، تاریکی، بلندی، دریا و … ۳- فوبیای پزشکی : ترس از دندان‌پزشکی ، تزریق، دارو، پزشک، خون، زخم و … ۴- فوبیای اجتماعی : اضطراب اجتماعی، ترس از دزدیده شدن، ترس از مسخره شدن و … ۵- دیگر فوبیاها :‌ ترس از هر چیزی که در گروه‌های بالا نباشد مانند ترس از عروسک، سوزن، موبایل

سه نوع اصلی فوبیا:○فوبیا خاص (فوبیا ساده) : در این حالت که رایج ترین شکل فوبی است ، افراد ممکن است از حیوانات خاص ( مانند سگ، گربه، عنکبوت، مار )، افراد خاص (همچون دلقک، دندانپزشک، دکتر)؛ محیط های خاص (همچون مکان های تاریک، رعد و برق ها، مکان های بلند)، یا موقعیت های خاص (مانند پرواز با هواپیما، سوار شدن به قطار، قرار گرفتن در یک فضای محصور) بترسند. این شرایط لااقل تا حدودی ژنتیکی (ارثی) هستند و به نظر می رسد در خانواده ها وجود داشته باشند.

○فوبیا اجتماعی (اختلال اضطراب اجتماعی) : افراد با فوبی اجتماعی از موقعیت های اجتماعی که ممکن است در آنها ممکن است تحقیر شده ، شرمسار شده یا مورد قضاوت دیگران قرار گیرند می ترسند . آنها خصوصاً زمانی مضطرب می شوند که افراد حاضر در آن موقعیت را نمی شناسند . این ترس می تواند محدود به عملکرد مانند سخنرانی کردن ، کنسرت یا ارائه کاری باشد . یا می تواند عمومی تر باشد به طوری که شخص با فوبی از بیشتر موقعیت های اجتماعی مانند غذا خوردن در ملأ عام یا استفاده از دستشویی عمومی اجتناب کند . به نظر می رسد که فوبی اجتماعی در خانواده ها وجود داشته باشد . افرادی که در کودکی خجالتی یا منزوی بودند یا تجربه های اجتماعی منفی یا ناخوشایندی داشته اند ، بیشتر در معرض این اختلال قرار دارند.

Agoraphobia (هراس از مکان های باز) : ترس از قرار گرفتن در مکان های عمومی است که خروج ناگهانی از آنها ممکن است سخت یا خجالت آور باشد . شخص با Agoraphobia ممکن است از رفتن به سینما یا کنسرت یا سفر با اتوبوس یا قطار اجتناب کند . این نوع فوبی مجزا است زیرا با وحشت زدگی ( ترس شدید بعلاوه علائم جسمانی ناراحت کننده هچون لرزه ، تپش قلب و عرق کردن ) مرتبط است . فوبیا های کودکی غالباً بین سنین ۵ و ۹ سال رخ داده و معمولاً مدت کوتاهی دوام دارند . فوبی های با دوام بیشتر بد از دوران کودکی آغاز می شوند ، خصوصاً در افراد حدود بیست ساله.

☆درمانی فوبیا معمولاً ترکیبی از روان درمانی و دارودرمانی است.☆ ●فوبیا خاص : درمان شناختی-رفتاری می تواند مفید باشد ، خصوصاً روندی که درمان از راه حساسیت زدایی یا درمان از راه مواجهه نامیده می شود . در این روش شما به تدریج با پای خود و تحت شرایط کنترل شده در معرض چیزی قرار می گیرید که از آن می ترسید . وقتی شما در معرض آن عامل قرار می گیرید ، یاد می گیرید که از طریق آرامش ، کنترل تنفس یا سایر راهبردهای کاهش اضطراب بر ترس خود غلبه کنید . برای درمان کوتاه مدت فوبی ها ، دکتر ممکن است داروی ضداضطراب تجویز کند. اگر فوبی فقط گاه گاهی پیش می آید ، مانند ترس از پرواز ، استفاده از دارو می تواند محدود شود.

●فوبیا اجتماعی : اگر فوبیا اجتماعی شما روی یک عملکرد خاص ( برای مثال، ارائه یک سخنرانی یا اجرای یک کنسرت) متمرکز باشد ، دکتر شما ممکن است یک داروی بتابلوکر همچون پروپرانولول (ایندرال) تجویز کند . این دارو را می توان درست قبل از انجام آن کار مصرف کرد . این دارو اثرات جسمی اضطراب ( تپش قلب یا لرزش انگشتان ) را تعدیل می کند اما معمولاً بر هشیاری مورد نیاز برای صحبت کردن یا مهارت مورد نیاز برای نواختن آلت موسیقی اثر نمی گذارد . برای اشکال عام تر یا بلندمدت تر فوبیا اجتماعی ، دکتر شما ممکن است یک داروی ضدافسردگی ، معمولاً یک SSRI (مهارکننده انتخابی بازجذب سورتونین) همچون سرترالین (زولوفت)، پاروکستین (پاکسیل) یا فلوئوکستین (پروزاک) تجویز کند. اگر SSRI مؤثر نشد، دکتر می تواند یک داروی ضد افسردگی یا ضد اضطراب دیگر تجویز کند. درمان شناختی-رفتاری نیز برای بیشتر افراد با فوبی اجتماعی، هم در محیط فردی و هم گروهی، مؤثر است