تمام سیارات و ستاره ها

سیاره سرس یا همان (ceres) با قطر ۹۴۵ کیلومتر نخستین سیاره کوتوله کشف‌شده است سرس نزدیک‌ترین سیاره کوتوله به زمین و نزدیک‌ترین سیاره کوتوله به خورشید است و روی کمربند سیارکی، بین دو سیاره «مریخ» و «مشتری» قرار گرفته و در ۱ ژانویه ۱۸۰۱ (پنج شنبه ۱۱ دی سال ۱۱۷۹) توسط جوزپه پیاتسی کشف‌ شد.اول به عنوان یک سیاره در نظر گرفته می شد اما در دههٔ ۱۸۵۰ زمانی که اشیاء دیگری در مدار مشابه کشف شدند به عنوان یک سیارک شناخته شد .بنابراین سرس تنها سیاره کوتوله‌‌ در بخش درونی منظومه شمسی است.

ماه (the moon)ماه با قطر ۳۵۰۰ کیلومتر تنها قمر طبیعی زمین است این قمر با حدود یک چهارم قطر زمین تقریباً برابر عرض استرالیا است و نزدیک‌ترین سیاره آسمانی به زمین است . کرهٔ ماه در حدود سی برابر قطر زمین از زمین فاصله دارد. به‌طور کلی ماه بزرگتر از هر سیاره کوتوله شناخته شده ماه ۴٫۵۱ میلیارد سال پیش نزدیک به ۶۰ میلیون سال بعد از تشکیل منظومهٔ شمسی ایجاد شد.ماه همچنین باعث ایجاد جزر و مد می‌شود و حرکت آن اصولی دارد که هزاران سال انسان را در جهت‌یابی راهنمایی کرده .

کالیستو (callisto) با قطر ۴۸۰۰ کیلومتر دومین قمر بزرگ مشتری و بعد از قمر «گانیمد» و قمر «تیتان»، سومین قمر بزرگ منظومه شمسی است و فقط کمی از عطارد کوچکتر است فاصله کالیستو از مشتری حدود ۱,۸۸۳,۰۰۰ کیلومتر است و مدار خود دور مشتری را در تقریبا ۱۶.۷ روز می گذراند.کالیستو در کل، زمین صافی دارد اما سطح آن پوشیده از دهانه‌های برخوردی است. برخورد بعضی از اجرام آسمانی با کالیستو حلقه‌های متحدالمرکز بزرگی در سطح آن پدید آورده‌ که قطر بزرگ‌ترین‌شان ۴۰۰۰ کیلومتر است. ممکن است قمر کالیستو اقیانوس زیرسطحی داشته باشد اما وجود آن هنوز اثبات نشده است.

سیاره مرکوری (mercury) یا همان عطارد با قطر ۴۹۰۰ کیلومتر برگرفته از نام مرکوری خدای رومی، پیام‌رسان پرسرعت خدایان و همتای رومی هرمس، خدای یونانی است ازآنجا که عطارد با سرعت زیادی به دور خورشید می‌چرخد و یک سال عطارد کمتر از سه ماه زمینی است، رومی‌های باستان این نام را برای عطارد انتخاب کردند.عطارد از ۴۲ درصد اکسیژن، ۲۹ درصد سدیم، ۲۲ درصد هیدروژن، ۶ درصد هلیم و ۱ درصد پتاسیم و دیگر گازها تشکیل شده‌است. متوسط دمای سطح آن ۱۶۷ درجه سانتی گراد است. عطارد گرانش ضعیف و جو بسیار رقیقی دارد. این سیاره در نزدیک‌ترین حالت به خورشید می‌تواند دمایی بیش از ۴۵۰ درجه سانتی گراد داشته باشد. به دلیل جو بسیار رقیق سیاره که حرارت را نگه نمی‌دارد، در شب دمای آن به ۱۸۰- درجه سانتی گراد می‌رسد. سنگ‌های ترک خورده و خردشده سطح عطارد به دلیل همین تغییر ۶۰۰ درجه‌ای دما در شب و روزهای طولانی آن است.

سیاره مریخ (mars) با قطر ۶۸۰۰ کیلومتر چهارمین سیاره در منظومهٔ شمسی است که در یک مدار طولانی‌تر و با سرعتی کمتر از زمین به دور خورشید می‌چرخد. هر یک بار گردش این سیاره به دور خورشید معادل ۶۸۷ شبانه‌روز زمین طول می‌کشد و طول شب و روز آن از زمین کمی طولانی‌تر است.نام فارسی این سیاره بهرام و نام عربی-یونانی آن مِریخ است قطر مریخ نزدیک به یک‌دوم قطر زمین و برابر ۶٬۷۹۰ کیلومتر است نوری که از خورشید به مریخ می‌رسد نصف نوری است که زمین دریافت می‌کند، اما روز مریخی چهل دقیقه طولانی‌تر از زمستان زمین است و به این خاطر امکان رشد گیاهان در شرایط گلخانه‌ای در مریخ وجود دارد.روزهای مریخ ۲۴ ساعت و ۳۷ دقیقه طول می‌کشد. از آن‌جا که محور سیاره مریخ مثل زمین °۲۴ درجه کج است، در این سیاره فصل‌های سال وجود دارند. اما هر سال مریخی کم و بیش دو برابر سال زمینی یعنی ۶۷۸ روز طول می‌کشد.

سیاره زهره یا ونوس (venus) با قطر ۱۲۰۰۰ کیلومتر به ترتیب نزدیکی به خورشید، دومین سیارهٔ زمین‌سان سامانهٔ خورشیدی است که در هر ۲۲۵ روز یکبار به دور خورشید می‌چرخد. مدار زهره، میان مدارهای زمین و تیر قرار گرفته و از نظر مداری، نزدیک‌ترین فاصله را با مدار زمین دارد.در زبان لاتین به این سیاره وُنوس می‌گویند که به معنی خدای عشق و زیبایی در روم باستان است.سیارهٔ ناهید (زهره)، بدون قمر است و در مدار تقریباً دایره‌واری به‌دور خورشید می‌گردد هواکره‌ای ضخیم و غلیظ که باعث می‌شود که دیدن سطح آن با چشم غیرمسلح دشوار باشد. بیشتر هواکرهٔ آن را کربن دی‌اکسید تشکیل داده و در ابرهای بالایی آن قطره‌های ریز سولفوریک اسید وجود دارند. وجود کربن دی‌اکسید در هواکرهٔ این سیاره که گرما را در سیاره نگه می‌دارد دمای آن را زیاد می کند وجود اکسیژن بین دو لایه جو ناهید تأیید شده است. البته این اکسیژن از نوع تک اتمی می باشد که با اکسیژن دو اتمی که در زمین وجود دارد، متفاوت می باشد این سیاره یکی از سیاره‌های سنگی و فشرده و دارای آتشفشانهای فعال، زمین‌لرزه و رشته‌کوه است. زمان لازم برای یکبار گردش این سیاره به دور خورشید ۲۲۵ روز زمینی است.

زمین(earth) با قطر ۱۳۰۰۰ کیلومتر سومین سیارهٔ سامانه خورشیدی است که در فاصلهٔ ۱۴۹٬۶۰۰٬۰۰۰ کیلومتر از ستارهٔ خورشید قرار گرفته زمین از نظر بزرگی پنجمین سیاره از هشت سیارهٔ منظومهٔ شمسی است. همچنین در میان چهار سیارهٔ سنگی گردان به دور خورشید زمین بزرگ‌ترین آن‌ها است.نزدیک به ۴٫۵۴ میلیارد سال از پیدایش زمین می‌گذرد و پیدایش حیات بر روی سطح آن حدود یک میلیارد طول کشید .نام سیاره زمین حداقل 1000 سال قدمت دارد. همه این سیارات به غیر از زمین به نام خدایان و الهه‌های یونانی و رومی نامگذاری شده‌اند. با این حال نام زمین یک کلمه آلمانی است که به معنای ساده (The Ground) است.

سیاره کپلر ۲۲ بی( kepler 22b) با قطر ۳۰۰۰۰ کیلو متر اولین سیارهٔ فراخورشیدی است که تلسکوپ فضایی کپلر ناسا، گردش مداری آن در محدودهٔ زیست‌پذیر ستاره‌ای مشابه خورشید را تأیید کرده‌است.این سیاره ۶۰۰ سال نوری با زمین فاصله دارد. کشف این سیاره روز ۵ دسامبر ۲۰۱۱ (دوشنبه ۱۴ آذر سال ۱۳۹۰) اعلام شد. شعاع این سیاره حدوداً ۲٫۴ برابر شعاع زمین است. عمر، جرم و ترکیب سطح این سیاره هنوز نامعلوم است کپلر-۲۲بی هرچند از زمین ما کمی بزرگ‌تر است، اما هر ۲۹۰ روز یک‌بار گردش مداری خودش را به دور ستارهٔ میزبانش تکمیل می‌کند.دانشمندان هنوز نمی‌دانند کپلر-۲۲بی یک سیارهٔ سنگی است یا گازی.

سیاره نپتون (neptune) با قطر ۵۰۰۰۰ کیلومتر هشتمین سیارهٔ منظومه شمسی دورترین سیاره شناخته شده است. بعد از مشتری، زحل و اورانوس، بزرگ‌ترین سیاره از لحاظ اندازه نپتون است . نپتون به همراه سیاره کوتوله پلوتو تنها سیاره‌هایی هستند که از زمین با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شوند چون فاصله خورشید تا نپتون حدود سی برابر فاصله زمین تا خورشید است.بین غول‌های گازی، چگالی نپتون از همه بیشتر است و به همین دلیل کوچک‌ترین اندازه را میان سیاره‌های هم‌ردیف خود دارد. جرم نپتون به تنهایی ۱۷ برابر جرم زمین است و قطر آن با اندازه ۴۹٬۵۲۸ کیلومتر چهار برابر قطر زمین می‌باشد. هر سال در نپتون معادل ۱۶۵ سال زمینی است ولی یک دور گردش وضعی این سیاره به مدت ۱۶ ساعت و ۷ دقیقه انجام می‌گیرد. نام نپتون از نام خدای رومی دریاها گرفته شده و دلیل این نامگذاری رنگ آبی پررنگی است که باعث زیبایی منحصربفرد این سیاره سرد می‌شود.

سیاره اورانوس (uranus) با قطر ۵۱۰۰۰ کیلومتر هفتمین سیاره از نظر نزدیکی به خورشید و سومین سیاره از نظر اندازه و چهارمین سیاره از نظر جرم در سامانه خورشیدی است. اورانوس هر ۸۴ سال و ۷ روز یکبار به دور خورشید می چرخد. همچنین هر ۱۷ ساعت و ۱۴ دقیقه یک دور به دور خودش می‌چرخد. اورانوس دارای بیش از ۲۷ قمر است که میراندا، آریل، آمبریل، تیتانیا و اوبرون از شناخته‌شده‌ترین آن‌ها هستند. این سیاره را ویلیام هرشل در سال ۱۷۸۱ میلادی کشف کرد.اورانوس یکی از سیارات هشت‌گانهٔ منظومهٔ خورشیدی که از لحاظ بُعد فاصله‌اش نسبت به خورشید در ردیف هفتم پس از کیوان (زحل) قرار گرفته‌است.اورانوس ۲۷ ماه طبیعی دارد و این سیاره با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شود.

سیاره زحل( saturn) با قطر ۱۲۰۰۰۰ کیلومتر بعد از سیارهٔ مشتری، دومین سیارهٔ بزرگ منظومه شمسی و ششمین سیارهٔ نزدیک به خورشید است. زحل یک گلولهٔ گازی غول‌پیکر است که با وجود حجم زیادش تنها ۹۵٫۱۵۹ برابر زمین جرم دارد. چگالی این سیاره حدود یک‌هشتم زمین و کمتر از آب است. یک روز کامل در زحل برابر ۱۰ ساعت و ۳۹ دقیقه در زمین و یک سال آن ۲۹٫۵ برابر سال زمین است.جرم این سیارهٔ مثل مشتری از گاز است که بیشتر آن را هیدروژن تشکیل می‌دهد. مقدار کمی هلیوم و متان در رده‌های بعدی گازهای تشکیل‌دهندهٔ سیاره قرار دارند.به علت سرعت حرکت زحل به دور خود در قطب‌های آن نوعی حالت پخی مشاهده می‌شود که سیاره را از شکل کرهٔ کامل دور می‌کند. سیاره زحل از جنبه‌های زیادی شبیه مشتری است، جز اینکه در اطراف آن چندین حلقهٔ شگفت‌انگیز وجود دارد. زحل از دوران باستان شناخته شده و به عنوان خدای کشاورزی و ثروت در اساطیر روم گفته می شد.زحل کمی از مشتری کوچک‌تر است و جرم آن کمتر از جرم مشتری و در حدود ۹۵ برابر جرم زمین است. زحل سومین جسم در سامانهٔ خورشیدی بر پایهٔ جرم و حجم می‌باشد. زحل یک غول گازی است زیرا سطح آن به صورت کلی از گاز تشکیل شده است با اینکه ممکن است دارای یک هستهٔ جامد باشد

سیاره مشتری (jupiter) با قطر۱۴۰۰۰۰ کیلومتر بزرگ‌ترین سیاره در منظومهٔ شمسی است. این سیارهٔ غول گازی با جرم یک‌هزارم خورشید است، ولی جرمی دو و نیم برابر تمامی دیگر سیاره‌های منظومهٔ شمسی دارد و دومین جسم در منظومهٔ شمسی بر پایهٔ جرم و حجم است. از نظر دوری از خورشید، مشتری پنجمین سیاره پس از تیر، ناهید، زمین و بهرام است.این سیاره یک سیاره گازی است که از هیدروژن و هلیم تشکیل شده است و هیچ سطح جامدی ندارد. مشتری دارای چندین حلقه و بیش از صد قمر است. جرم مشتری ۳۱۸ بار بیشتر از جرم زمین است. قطر آن ۱۱ برابر قطر زمین است. مشتری می‌تواند ۱٬۳۰۰ زمین را در خودش جا دهد.

ستاره پروکسیما قنطورس (proxima centauri) با قطر ۲۰۰۰۰۰ کیلومتر یک ستارهٔ کوتولهٔ سرخ با فاصلهٔ ۴٫۲۸ سال نوری و نزدیک‌ترین ستاره به زمین پس از خورشید است این ستاره در سال ۱۹۱۵ م. و توسط رابرت اینز، رئیس رصدخانهٔ ملی آفریقای جنوبی کشف شد. قطر واقعی آن یک‌هفتم قطر خورشید محاسبه شده‌است. پروکسیما قنطورس جرمی حدود یک‌هشتم جرم خورشید دارد و میانگین چگالی آن ۴۰ برابر خورشید است.و درخشندگی بسیار پائینی دارد، این یک ستاره شراره‌دار است و میدان مغناطیسی این ستاره از انتقال گرمای درون و بیرون ستاره تشکیل شده‌است. نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد پرتوهای ایکس منتشر شده از این ستاره بسیار به خورشید شباهت دارد.و تولید انرژی پائین در ستاره نشان می‌دهد که این ستاره ۴ تریلیون سال دیگر در رشتهٔ اصلی خواهد ماند یا حدود ۳۰۰ برابر سن جهان.

خورشید (the sun) با قطر۱۴۰۰۰۰۰ کیلومتر خورشید تنها ستارهٔ سامانهٔ خورشیدی است و در مرکز آن جای دارد.این ستاره که قطری نزدیک به ۱٬۳۹۲٬۰۰۰ کیلومتر دارد، سرچشمهٔ اصلی نور، انرژی، گرما و زندگی بر روی زمین است. خورشید اولین جسم در منظومهٔ شمسی بر پایهٔ جرم و حجم می‌باشد. قطر خورشید نزدیک به ۱۰۹ برابر قطر زمین و جرم آن ۳۳۰ هزار برابر جرم زمین.گفته شده است که خورشید مانند بیشتر ستارگان، یک ستارهٔ رشتهٔ اصلی است و در نتیجه انرژی خود را از راه فرایند.در دوره‌ای کیهان‌شناسان می‌گفتند که خورشید نسبت به دیگر ستارگان، ستاره‌ای کوچک و ناچیز است، ولی امروزه بر این باورند که خورشید از ۸۵٪ ستارگان کهکشان راه شیری درخشان‌تر است. چون بیشتر آن‌ها کوتولهٔ سرخ هستند فاصلهٔ متوسط خورشید از زمین نزدیک به ۱۴۹٫۶ میلیون کیلومتر است البته این فاصله در هنگامه‌های گوناگون حرکت زمین به دور خورشید در ماه‌های ژانویه تا ژوئیه فرق می‌کند.

ستاره سیریوس آ یا شباهنگ(sirius a) با قطر۲۵۰۰۰۰۰ کیلومتر نام یک سامانهٔ ستاره‌ای و درخشان‌ترین ستارهٔ آسمان شب می‌باشد که در نبرد با تیر است شباهنگ با ۸٫۶ سال نوری یکی از نزدیکترین ستاره‌ها به زمین است. جرم شباهنگ ۲٫۴ برابر جرم خورشید است چیزی که با چشم بدون ابزار فقط یک ستاره دیده می‌شود، یک منظومهٔ دوتایی ستاره‌ای است که شامل یک ستارهٔ سفید رشتهٔ اصلی به نام Sirius A و یک کوتولهٔ سفید به نام Sirius B می‌شود. جرم شباهنگ حدود دو برابر خورشید است این مقدار، ۲۵ برابر درخشندگی خورشید است اما نسبت به دیگر ستاره‌های پرنور آسمان، مثل سهیل یا پای شکارچی درخشندگی بسیار کمتری است. سن این سامانه بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون سال است.

ستاره وگا یا کرکس نشسته (vega) با قطر ۳۸۰۰۰۰۰ کیلومتر ستارهٔ پرنور آسمان شب است. این ستاره زمانی ستارهٔ قطبی زمین بود و در ۱۲۰۰۰ سال دیگر ستارهٔ قطبی خواهد شد کرکس نشسته به طور گسترده‌ای توسط اخترشناسان مورد مطالعه قرار گرفته است و همین موضوع باعث‌شده تا به طور قطعی، این ستاره، تبدیل به دومین ستاره مهم آسمان بعد از خورشید باشد کرکس نشسته اولین ستاره‌ به استثنای خورشید بود که از آن عکس گرفته شد و همچنین، اولین ستاره‌ای بود که طیف آن ثبت شد.

ستاره آرکتوروس یا ژوبین دار (arcturus) با قطر۳۶۰۰۰۰ کیلومتر نام ستاره‌ای در صورت فلکی گاوران است. این ستاره، چهارمین ستاره از نظر قدرت درخشش در آسمان شب است در طول میلیون‌ها سال این ستاره از دید هرکدام از ساکنان زمین، یا حداقل کسانی که در زمین متولد شده‌اند و تنها با چشم به آن نگاه می‌کنند، محو خواهد شد ژوبین در فارسی به معنی نوعی نیزه کوتاه است . آن یک اَبَرغول سرخ و رنگ آن سرخ روشن است و از درخشان‌ترین ستاره‌های آسمان شب است. برای رصد آن باید در نیمه‌شب ماه ژوئن به آسمان جنوبی نگاه کرد. این ستاره از نظر جرم با خورشید برابری می‌کند. اگر چهار میلیارد سال آینده از فاصله ۳۷ سال نوری به خورشید نگاه شود در آسمان مشابه نگهبان شمال خواهد بود.ژوبین‌دار که در فاصلهٔ ۳۷ سال نوری از ما قرار دارد و ۷٫۱ میلیارد سال عمر دارد. ژوبین‌دار در واقع عضوی از هاله کهکشان ما بوده که به‌طور اتفاقی وارد صفحهٔ کهکشان شده است.

ستاره ریگل یا شکارچی (rigel) با قطر ۹۷۰۰۰۰۰۰ کیلومتر یک صورت فلکی است که روی استوای آسمانی قرار گرفته و بنابراین نیمی از آن در نیم‌کره جنوبی آسمانی و نیم دیگر آن در نیم‌کرهٔ شمالی آسمان قرار دارد و از همهٔ نقاط زمین قابل دیدن است.شکارچی شامل ستارگان درخشان بسیار است.ستاره‌های این صورت فلکی شباهت به یک شکارچی دارد که از هزارها سال پیش در جهان شناخته شده‌است شکارچی سپری از پوست شیر در دست و در آن یکی دستش گرزی دارد و در حال جنگ با گاو آسمانی یا ثور است درحالی‌که سگ‌های بزرگ و کوچک او پشت سرش هستند و خرگوش، شکار مورد علاقه‌اش زیر پایش است.

ستاره بتلگیوس یا ابط‌الجوزا (betelgeuse) با قطر ۱۳۰۰۰۰۰۰۰۰ کیلومتر این ستاره، یک اَبَرغول سرخ متغیر با دوره‌ای چندصد روزه است.ابط‌الجوزا ستارهٔ غول‌پیکری است که قطر آن حدود یک میلیارد و شش صد میلیون کیلومتر است، یعنی تقریباً بیش از هزار و صد برابر قطر خورشید که یک میلیون و سیصد هزار کیلومتر است.ابط الجوزا یک ابرغول سرخ و یکی از بزرگ‌ترین ستارگان شناخته‌شده‌است که با چشم غیرمسلح قابل مشاهده است. این ستاره معمولاً دهمین ستاره از نظر روشنی در آسمان شب و بعد از پای شکارچی، دومین ستاره درخشان در صورت فلکی شکارچی است.

ستاره وی وای سانیس ماجوریس (vy canis majoris) با قطر۲۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ کیلومتر یک ستارۀ فراغول سرخ در صورت فلکی سگ بزرگ است. شعاع این ستاره بین ۱٬۸۰۰ تا ۲٬۱۰۰ شعاع خورشیدی است این ستاره جزو بزرگ‌ترین و همچنین یکی از درخشان‌ترین ستاره‌های شناخته شده‌است.بر خلاف بیشتر ستاره‌ها که در سامانه‌های ستاره‌ای دوتایی یا چندتایی قرار دارند، وی‌وای سگ بزرگ یک ستارۀ منفرد است و هیچ همراهی ندارد.

ستاره یو وای اسکوتی ( uy scuti) با قطر ۲۴۰۰۰۰۰۰۰۰ کیلومتر یک ابرغول سرخ روشن و همینطور یک ستاره متغیر در صورت فلکی سپر است. این ستاره یکی از بزرگ‌ترین ستاره شناخته شده از نظر شعاع و همچنین یکی از درخشان‌ترین در نوع خودش است. با توجه به اندازهٔ عظیم این ستاره احتمالاً جرمی ۲۰ تا ۴۰ برابر خورشید را دارد سپر یو وای برای اولین بار در سال ۱۸۶۰ توسط ستاره شناسان آلمانی در رصدخانه بن در اولین مطالعات آسمانی ستاره‌ای در نظرسنجی بن ستارگان کاتالوگ گذاشته شد.