سندرم آشیانه خالی چیست؟

مادری را تصور کنید که یکی از فرزندانش ازدواج کرده، دیگری سال‌ها قبل مهاجرت کرده و تنها یک فرزند در خانه دارد که قرار است به‌زودی ازدواج کند. حتما فکر می‌کنید این مادر برای ازدواج فرزند آخرش بسیار خوشحال است و تعجب می‌کنید اگر بگوییم اصلا این‌گونه نیست! زیرا او دچار سندرم آشیانه خالی یا (empty nest syndrome) است.

سندرم آشیانه خالی نوعی حس اندوه و تنهایی است که پس از آنکه فرزندان به قصد زندگی جدا یا رفتن به دانشگاه برای اولین بار خانه را ترک می‌کنند، پدر و مادر یا سرپرست ممکن است به آن دچار شوند. این سندرم یک عارضه بالینی نیست. از آنجا که ترک خانه پدر و مادر توسط جوان به طور کلی رویدادی طبیعی و سالم است، اغلب به نشانه‌های سندرم آشیانه خالی توجه نمی‌شود. این مسئله می‌تواند برای پدر و مادر به حالت افسردگی و حس بی‌هدفی منجر شود، چرا که ترک «آشیانه» توسط فرزند باعث ایجاد تغییراتی در جریان زندگی پدر و مادر می‌گردد. سندرم آشیانه خالی به‌ویژه در میان مادران خانه‌دار شایع است.

غم و اندوهی که در سندرم آشیانه خالی تجربه می‌شود با غم و اندوه مرگ عزیزان متفاوت است. زیرا رفتن یک فرزند از خانه به‌عنوان یک رویداد طبیعی تلقی می‌شود؛ پس والدین ناراحت معمولا حمایت و همدردی کمتری دریافت می‌کنند. اما این تجربه هم به‌نوعی فقدان است که می‌تواند برای والدین گران تمام شود. سندرم آشیانه خالی در روانشناسی هم بررسی شده و به‌عنوان یک وضعیت روانی شناخته می‌شود؛ وضعیتی که در آن پدر و مادر احساس غم، از دست دادن، ترس، ناتوانی، مشکل در تنظیم نقش‌ها و تغییر روابط را تجربه می‌کنند.

علل بروز سندرم آشیانه خالی ممکن است میان افراد مختلف متفاوت باشد، اما برخی از رایج‌ترین دلایل این سندرم عبارت‌اند از: نگرانی درباره ایمنی و رفاه فرزندان و چگونگی کنار آمدن آن‌ها با شرایط جدید، نگرانی بابت از دست دادن مسئولیت و بی‌هدفی، نگرانی از احساس سکوت و دلمردگی در خانه به دلیل از دست دادن شادی و اشتیاق فرزندان، نگرانی از تنها شدن و... شاید در بین همه این دلایل، ترس از تنهایی به‌خصوص برای والدینی که به هر دلیلی همسرشان را هم در کنار خود ندارند پررنگ‌تر باشد.

سندرم آشیانه خالی نشانه‌های مختلفی دارد که هم در زنان و هم در مردان می‌توان این نشانه‌ها را دید. نشانه‌هایی چون: از دست دادن هدف، ناامیدی از عدم کنترل فرزند، پریشانی احساس، اضطراب درباره فرزندان و... . برای مقابله با این سندرم می‌توان کارهایی مثل سفر کردن، دنبال کردن علایق، وقت گذرانی و ارتباط با دوستان و اطرافیان و خواندن بعضی کتابهای مربوط به این سندرم را انجام داد.