۱۰ جانور عجیب و خارق العاده

پانگولین: تنها پستاندار پولک دار پانگولین یا پولک پوست که به آن‌ها مورچه خوار‌های فلس (پولک) دار نیز گفته می‌شود، پستاندارانی منزوی و شب زی هستند که خانه‌های خود را در قاره‌های آفریقا و آسیا می‌سازند. آن‌ها ۳۰ تا ۹۰ سانتی مترطول (به استثنای دم) و ۵ تا ۲۷ کیلوگرموزن دارند. پانگولین‌ها دندان ندارند، اما در عوض از زبان‌های چسبنده خود استفاده می‌کنند که می‌توانند تا ۴۰ سانتی مترطول داشته باشد تا به مورچه ها، موریانه‌ها و لارو‌هایی برسند که در زیر زمین دفن شده اند. نکته‌ای که پانگولین را از هر پستاندار دیگری جدا می‌کند این واقعیت است که بدن آن‌ها با فلس‌های قهوه‌ای همپوشانی پوشیده شده است. در واقع آن‌ها تنها پستاندارانی هستند که بدن آن‌ها به طور کامل با فلس پوشیده شده است. نام پانگولین در واقع از کلمه مالایی پنگولونگ (penggulung) گرفته شده است که به معنی “کسی که غلت می‌خورد” است. این نام کاملاً با مسماست، با توجه به اینکه پانگولین در هنگام تهدید، یک ترشح بودار از غدد مقعدی خود منتشر می‌کند، مانند یک توپ جمع می‌شود و فلس‌های سخت خود را به عنوان ابزاری برای دفاع از خود در معرض نمایش قرار می‌دهد. پانگولین حتی حرکتی برشی را با فلس‌های خود انجام می‌دهد، در صورتی که چیزی بین آن‌ها قرار گیرد. با توجه به اینکه فلس‌های پانگولین از کراتین (همان ماده‌ای که در ناخن، مو و شاخ کرگدن یافت می‌شود) ساخته شده اند، این جانوران قاچاق شده‌ترین پستاندار در جهان نیز هستند. گوشت آن‌ها لذیذ و بسیار گرانقیمت محسوب می‌شود و از فلس‌های آن‌ها در طب سنتی و همچنین درمان‌های محلی استفاده می‌شود، با این اعتقاد که می‌توانند به بیماری‌هایی مانند مشکلات شیردهی، آرتروز، آسم و روماتیسم کمک کنند. همچنین از پوست آن‌ها برای ساخت لوازم جانبی مد و محصولات چرمی مانند چکمه، کیف و کمربند استفاده می‌شود. خوشبختانه در سال ۲۰۱۶، ۱۸۶ کشور عضو کنوانسیون تجارت بین المللی گونه‌های در معرض خطر (CITES) توافقی را برای ممنوعیت تجارت پانگولین‌ها در تلاش برای حفاظت از این گونه در برابر انقراض امضا کردند. علاوه بر این، در ژوئن ۲۰۲۰، چین حفاظت از گونه بومی پانگولین چینی را به بالاترین سطح افزایش داد که استفاده از فلس‌های پانگولین در طب سنتی را نیز ممنوع می‌کند. متاسفانه تجارت غیرقانونی این پستاندار منحصر به فرد همچنان ادامه دارد. به همین خاطر، سومین شنبه ماه فوریه به عنوان روز جهانی پانگولین نامگذاری شده است؛ روزی که نه تنها به جشن گرفتن بلکه افزایش آگاهی درباره این پستاندار واقعاً منحصر به فرد اختصاص دارد. (از اینکه طولانی شد معذرت میخوام✨)

پشه کوره قطب جنوب: تنها حشره بومی قطب جنوب در حالی که پشه ریز‌ها یا پشه کوره‌ها حشرات کوچکی هستند که پرواز کرده و معمولاً برای تغذیه از خون، میزبان خود را گاز می‌گیرند، پشه کوره‌های قطب جنوب یا Belgica antarctica هیچ کدام از این کار‌ها را انجام نمی‌دهند. در عوض، این حشرات کوچک که تنها ۲ تا ۶ میلی متر طول دارند، بدون بال هستند و ترجیح می‌دهند از جلبک‌های زمینی، خزه ها، باکتری‌ها و حتی فضولات پنگوئن غنی از نیتروژن تغذیه کنند. علیرغم اینکه این پشه‌ها کوچک‌تر از یک عدس هستند، این سازگاری بدون بالی باعث شده که از پرت شدن در اثر باد جلوگیری کرده و همین موضوع بقای آن‌ها در شرایط سخت قطب جنوب را تضمین کرده است. بنابراین، پشه کوره قطب جنوب تنها گونه شناخته شده حشره بومی قطب جنوب است، که با توجه به اینکه تمام جانوران دیگر قطب جنوب یا کوچک‌تر هستند یا در اقیانوس زندگی می‌کنند، آن را به بزرگ‌ترین حیوان خشکی زی در این قاره یخی تبدیل می‌کند. اما شاید بپرسید که دقیقاً چطور این حشرات توانسته اند در سردترین قاره جهان زنده بمانند؟ در طول تابستان کوتاه قطب جنوب، پشه‌های بالغ در دسته‌های بزرگ جفت گیری می‌کنند. هنگامی که ماده‌ها شروع به تخم گذاری می‌کنند، یک ژله شفاف در اطراف تخم‌ها ترشح می‌کنند که مانند ضد یخ عمل می‌کند و از لارو‌ها در برابر نوسانات شدید دما و خشکی محافظت می‌کند. سپس پشه‌های تازه متولد شده دو سال آینده را به عنوان لارو سپری خواهند کرد که در یک “انجماد عمیق” گرفتار شده اند. در طول این مدت، لارو‌ها به منظور جلوگیری از آسیب بافت داخلی ناشی از کریستال‌های یخ، در طول زمستان زندگی کرده و تا ۷۰ درصد از مایعات بدن خود را از دست می‌دهند و اساساً خود را آب زدایی می‌کنند. هنگامی که بدن آن‌ها منجمد می‌شود، لارو‌ها تقریباً شش ماه از سال را در حالت معلقی به نام میان آسایی (diapause) می‌گذرانند که در آن غذا نمی‌خورند یا حرکت نمی‌کنند. اساساً، پشه‌ها برای دو زمستان در نوعی از خواب زمستانی باقی خواهند ماند. برای چند هفته کوتاه در طول تابستان، لارو‌های پشه کوره‌های قطب جنوب به منظور جستجوی مقادیر ناچیزی از مواد مغذی و در تلاش برای ادامه رشد در طول چرخه زندگی خود، از لارو بیرون آمده و از جلبک‌های کوچک زمینی، خزه‌ها و علف‌های محدود تغذیه خواهند کرد. با این حال، آن‌ها به سرعت برای دومین زمستان دوباره در یخ محصور می‌شوند. در نهایت بعد از دو سال، پشه‌های جوان قهوه‌ای و کرم شکل به بالغ‌هایی سیاه رنگ و شبیه مورچه تبدیل می‌شوند. به عنوان یک بزرگسال کامل، پشه‌ها هفت تا ده روز آخر زندگی خود را صرف خوردن و جفت گیری خواهند کرد، اما تنها چند روز پس از جفت گیری خواهند مرد و این روند از اول آغاز خواهد شد.

کیوی: تنها پرنده دارای خرطوم در نوک کیوی‌ها پرندگان کوچک، گلابی شکل و بدون توانایی پروازی هستند که شبیه یک گلابی بزرگ و پرمو هستند و تنها در نیوزیلند یافت می‌شوند. با توجه به ناتوانی آن‌ها در پرواز، کیوی‌ها در زمره پرندگان ناتوان در پرواز (ratites) طبقه بندی می‌شوند – پرندگانی که جناغ سینه آن‌ها صاف یا نرم است، زیرا فاقد صفحه‌ای در سینه خود است که در آن ماهیچه‌های پرواز به هم متصل می‌شوند – مانند عموزاده‌های بزرگ‌تر خود: کاسوری (نوعی شترمرغ استرالیایی)، امو، شترمرغ و ریا (شترمرغ بومی آمریکای جنوبی). آن‌ها سر‌های بزرگی داشته و دم ندارند و بدنشان از پر‌های بلند، شُل و مو مانندی پوشیده شده که قرمز-قهوه‌ای هستند و لایه‌های از قهوه‌ای پررنگ و سیاه بینشان دیده می‌شود. کیوی همچنین پر‌هایی در اطراف پایه منقار کشیده خود دارد که شبیه به گربه هستند. کیوی بال‌هایی دارد که تقریبا ۱ اینچ (۳ سانتی متر) طول دارند و پنجه‌ای شبیه به گربه در نوک آن قرار دارد، اما این بال‌ها کاملاً زیر پر آن‌ها پنهان شده اند و کاملاً بی فایده هستند. با این حال اجازه ندهید ظاهر عجیب کیوی، ناتوانی در پرواز و جثه کوچکش شما را فریب دهد، چرا که این پرندگان می‌توانند از یک انسان پیشی بگیرند. با این حال، کیوی علاوه بر ظاهر عجیبش، تنها پرنده‌ای در جهان است که در نوک منقار خود خرطوم یا سوراخ‌های بینی دارد که به آن‌ها حس بویایی بسیار پیشرفته‌ای می‌دهد. با توجه به اینکه چشم‌های کیوی کوچک است و شب‌ها خوب نمی‌بیند، این حس بویایی بالا به همراه پد‌های حسگر در نوک منقارش، به کیوی این امکان را می‌دهد که در هنگام غروب تا طلوع آفتاب به دنبال کرم ها، حشرات، توت‌ها و دانه‌های خوراکی بگردد. اگر کیوی در این فرآیند آشغال یا چیز غیرخوراکی را از سوراخ بینی خود بالا بکشد، می‌تواند به سادگی آن را عطسه کند!

مارمولک دم شلاقی: تنها گونه مارمولک تماماً ماده مارمولک‌های دم شلاقی، مارمولک‌های باریک اندام و روز زی هستند که اندازه آن‌ها بین ۲۰ تا ۵۰ سانتی متر است. این مارمولک‌ها به دلیل این که برخی از گونه‌ها می‌توانند در مسافت‌های کوتاه با سرعت تا ۲۸ کیلومتر بر ساعت حرکت کنند، اغلب مارمولک‌های دونده نامیده می‌شوند. با توجه به این که تقریبا ۶۰ گونه مختلف خانواده این مارمولک‌ها را تشکیل می‌دهند، که در سراسر آمریکای شمالی، آمریکای مرکزی و آمریکای جنوبی زندگی می‌کنند، رنگ ها، الگو‌ها و خال‌های آن‌ها بسیار متفاوت است. برای مثال دم شلاقی نیومکزیکو بدنی قهوه‌ای تا سیاه دارد که با هفت نوار زرد یا کرم رنگ، نقاط نورانی متعدد و دم نوک آبی یا خاکستری – سبز مشخص می‌شود. در مقابل، دم شلاقی با گلوی نارنجی می‌تواند با خال‌های قهوه ای، خاکستری یا راه راه باشد، اما سینه و گلوی نارنجی و همچنین دمی دارد که با افزایش سن از آبی به خاکستری تغییر می‌کند. یک سوم از کل گونه‌های سرده آسپیدوسلیس (Aspidoscelis)، که در مکزیک و جنوب غربی ایالات متحده یافت می‌شوند، گونه‌هایی تماماً ماده هستند که بکرزا هستند، به این معنی که تخم‌های آن‌ها بدون هیچ گونه لقاحی به جنین تبدیل می‌شوند. خب، این چگونه ممکن است؟ در حالی که مارمولک‌های دم شلاقی نیازی به شریک نر ندارند، آن‌ها “رفتار‌های جف°ت گیری” با دیگر ماده‌ها دارند. این فرآیند که به نام «شبه تخ°مک گذاری» شناخته می‌شود، شامل تغییر مداوم رفتار‌های جن°سی معمول نر و ماده است که سپس منجر به بهبود تخ°مک گذاری می‌شود. سپس مارمولک‌های دم شلاقی قادر به آغاز فرآیند تولیدمثل با دو برابر تعداد کروموزوم‌ها برای ایجاد هشت کپی از هر کدام در طول میوز (تقسیم سلولی) هستند. این منجر به یک جفت کروموزوم استاندارد می‌شود که از دو مجموعه جفت مشتق شده است. دانشمندان بر این باورند که در برهه‌ای از تاریخ، مارمولک‌های سرده آسپیدوسلیس یک «رویداد هیبریداسیون» داشته اند که در آن ماده‌های یک گونه قالب را شکسته و با نر‌های گونه دیگر جف°ت گیری می‌کنند. این فرزندان هیبرید‌ها دارای دو مجموعه متفاوت از کروموزوم‌ها از دو گونه کاملاً متفاوت بودند که نه تنها تنوع ژنتیکی بلکه مزیت تکاملی را برای مارمولک‌ها فراهم می‌کردند.

از اینکه تا این لحظه با ما همراه بودید متشکریم. در پارت بعدی، چند حیوان دیگر را به شما معرفی خواهیم کرد.