طراحی با مداد، هنری آرام‌بخش

من نقاشیم افتضاحه! این متداول ترین جمله ای هست که خیلی از ما با دیدن یک نقاشی یا طراحی زیبا به خودمون میگیم. تا حالا به این فکر کردید که شما هم می تونید ساخته های ذهنی خودتون رو روی کاغذ به تصویر تبدیل کنید؟ برای بسیاری از آدم ها نقاشی و طراحی خیلی هیجان انگیزتر از عکس واقعی بنظر میرسه. چرا؟ چون یک خلق هنرمندانه هست. حالا هم دیر نیست. اگه این تجربه رو ندارید، حداقل یک بار امتحانش کنید. پیشنهاد می کنم خوندن این 11 نکته کلیدی از آموزش طراحی با مداد رو از دست ندید.

اول- مدادتو بشناس! اگه شما جزء اون دسته از افرادی هستید که وقت خریدن مداد اصلا براتون مهم نیست نوک قلم چه خصوصیاتی داره، به این نکته دقت بیشتری کنید. قبل از شروع طراحی با مداد ، باید بدونیم که بهترین مداد برای طرحی که میخوایم بکشیم چی هست؟ درجه سختی گرافیت مداد یک نشانگر محسوب میشه. می تونید اون رو بر بدنه مداد پیدا کنید. مدادها به دو دسته کلی B و H تقسیم میشن. مدادهای B نرم‌تر (پر رنگ) و مدادهای H سخت‌تر (کم رنگ) هستند. دسته دیگری از مدادها هم هستند که بین این دو درجه بندی قرار می‌گیرن که به مدادهای HB می‌شناسیمشون.

بین مداد 4H تا 4B تفاوت خیلی زیادی وجود داره. تجربه خیلی از طراحان اینو به ما یاد داده که برای شروع طراحی از مداد خانواده H استفاده کنیم. بعد برای کامل کردن طراحی، از مدادهای خانواده B استفاده کنیم. اگر در مرحله یادگیری طراحی با مداد قرار دارید، می ارزه که برای شروع بجای مداد چوبی از یک مداد نوکی استفاده کنید. چرا؟ چون معمولا مدادهای نوکی برای طرح های ظریف و دقیق بیشتر مناسب هستند. در حالی که مدادهای چوبیِ متداول، برای طراحی بافت و تصویر در اندازه‌های بزرگ‌تر کاربرد بیشتری دارند. یادتون باشه که اغلب مدادهای نوکی با نوک گرافیت HB کار می‌کنند؛ که به شما فقط امکان طراحی در حد میانه را می‌دهد.

دوم- کنترل مدادت رو به دست بگیر نکته خیلی ساده، ابتدایی ولی کلیدی هست. کنترل مداد شما در اختیار شماست. اگر دست ماهرتون رو به قسمت‌های بالایی مداد (نزدیک نوک) نزدیک کنید، کنترل بهتری روی مداد دارید. با این کار می توانید روی ظرافت های طراحی یا نقاشیتون مسلط تر کار کنید. این تکنیک باعث میشه، خطوط پر رنگ تری بکشید. برعکس، هر چه قسمت های پائین تر قلم (یعنی به سمت بدنه و انتهای مداد) رو به دست بگیرید کنترل کمتری روی مداد و ظریف کاری خواهید داشت. طبیعتا با این تکنیک میشه خطوط کمـرنگ تر و سایه مانند رو به راحتی کشید.

سوم- سرمشق های مختلف رو امتحان کن هزاران هزار تکنیک طراحی با مداد وجود داره که شما رو برای طراحی سبک‌ها و افکت‌های مختلف تمرین و آموزش میده. تصویر نمونه زیر، یک تمرین هست از راه‌های متفاوت برای ایجاد فرم و عمق. مهم این هست که تمرین کنیم و بهترین نتیجه رو برای کارمون استفاده کنیم. با این کار، هم طراحیتون تکمیل میشه و هم برجستگی کار نمود پیدا می کنه. ون رودن طراح میگه: من ترنزیشن های نازک با مخلوطی از خطوط مدادهای مختلف رو بجای سایه روشن و خطوط بیرونی نازک ترجیح میدم. اما ممکنه شما به استفاده از خطوط مورب شطرنجی بجای خطوط بیرونی کلفت علاقه داشته باشید.

چهارم- به خط‌ها تنوع بده در روند یادگیری طراحی با مداد ، از خط های مختلف استفاده کنید. همه خطوط یکی و برابر نیستند. تغییرات ظریف و نامحسوس در پهنا و تیرگی خطوط شما، طراحیتون رو دینامیک و از لحاظ بصری جذاب می کنه. اوایل کار، شاید قلم کمی تو دست شما چموشی و بدقلقی کنه، اما به مرور و البته با تمرین می تونید رامِـش کنید. اون وقت به راحتی با کشیدن خطوط با فرم های ناهمسان میشه یک تصویر منسجم ساخت. برای تمرین از مدادهای رده 3H تا 6B (عکس اول مقاله) استفاده کنید. یادتون باشه مدادها رو در زاویه های مختلف نسبت به صفحه هم امتحان کنید.

پنجم- طراحی با مداد و کثیف کاری؟ هرگز! وقتی می خواهید سایه بزنید، یک برگه کاغذ اضافه زیر دستتون بگذارید. این کار ساده باعث میشه اصطحکاکی بین دست و سیاهه طرح روی کاغذ به وجود نیاد. اگه راست دست هستید، طراحی و سایه زدن رو از چپ به راست شروع کنید. و اگه چپ دست هستید برعکس.

تو طراحی با مداد شاید هیچ عجزی بالاتر از این وجود نداشته باشه که بخواهید طرحی که تمیزی و شفافیتش رو به خاطر کثیف کاری از دست داده به تمیزی اولش برگردونید. در عوض، میشه از این تکنیک برای نرم کردن و لطافت سایه‌ روشن استفاده کرد. وسایل متفاوتی برای این کار وجود داره! من از یک تکه کاغذ ساده یا انگشت برای این کار استفاده می‌کنم.

ششم- لبه و حاشیه اشیاء رو پیدا کن یکی از طراحان معروف به نام روینا کیی، برای مشخص کردن لبه های یک شیء (یا آبجکت) 4 تکنیک پیشنهاد کرده: نازک، سخت، محو و نامشخص.

همانطور که در تصویر بالا مشاهده می کنید، لبه های نازک (Thin) و سخت (Hard) به اشیا مرزی جامد و قابل تفکیک میده. اما اگر لبه‌ها محو (Lost) باشند، رنگ شیء و پس‌زمینه با هم مخلوط می‌شوند. در واقع با این تکنیک، لبه و حاشیه وضوح نداره، اما میشه ضمنی قبولش کرد. ولی برای پیدا کردن لبه‌های نامشخص (Undefined Edges) بیننده باید رمزگشایی بلد باشه. به عبارتی ساده تر، مرز اشیا به خاطر پیچیدگی و آمیختگی خط ها، به سادگی قابل تمییز نیست. پیشنهاد می‌کنم هر 4 مدل پیشنهادی رو تمرین و با هم مخلوط کنید تا جذبه کارهاتون بالا بره. راستی برای دیدن کارهای بیشتر از این هنرمند، به صفحه اینستاگرام اون سری بزنید.

هفتم- از تکه چوب یا کاغذ برای ایجاد سایه نرم استفاده کن در بسیاری از طراحی های با مداد -مثلا برای نمایش کرانه آسمان- نیاز هست از افکت‌ های نرم و یکدست استفاده کنیم. این کار با مخلوط کردن اثر مدادها به راحتی امکان پذیره. گاهی اوقات ترجیح بر اینه که سایه شما کمتر خط خطی و بیشتر نرم و محو باشد. مخلوط کردن خطوط مداد دقت زیادی می‌خواهد، وگرنه امکان دارد طرح شما را خراب کند. برای ایجاد سایه نرم، از مدادهای نرم، تکه های کاغذ، و البته ابزارهای حرفه ای تری مثل Tortillion و Paper Stump استفاده میشه.

هشتم- قانون 70/30 فراموش نشه! کمتر می تونه بیشتر باشه! قانون 70/30 به شما کمک می کنه تا عناصر تاثیرگذاری خلق کنید. این قانون میگه: 30 درصد اسکچ خودتون رو به تمرکز روی بخش­ های اصلی طرح و جزئیات اون اختصاص بدید. مابقی (یعنی 70 درصد باقی مونده) رو صرف پر کردن صفحه کنید. وجود همین بخش ­های نه چندان جذاب در طرح شما، به خودی خود توجه بیننده ­ها را به سمت موضوع اصلی اثر شما معطوف می کنه. در تصویر زیر، اسکچی از وُن رودن و دی-الیا رو می بینید که این قاعده رو در کار طراحی با مداد رعایت کردن

نهم- قرینه طراحی کن (اما نه اونقدر متقارن) طرح های متقارن زیبا به نظر می­ رسند، اما غالبا سریع خسته کننده میشن. یک راه مناسب برای جلوگیری از این اتفاق، اضافه کردن تغییرات جزئی به کار هست. علاوه بر این، به جای اینکه به هر بخش کوچک و جزئی طراحی خاصیت آیینه ای بدید، فقط خطوط کلی رو متقارن بکشید. برخی از عناصر یا خطوط رو هم به دلخواه و متناسب با طرحتون، غیر متقارن رسم کنید تا طرحتون از تکرار و کسل کنندگی در امان بمونه. البته بعضی طرح ها ایجاب می کنه کاملا متقارن رسم بشن. این نکته کلی هست! در شکل بالا، دو تصویر طراحی با مداد با رعایت اصول تقارن نشون داده شده؛ که تصویر سمت راست (خانه) کاملا متقارن و احتمالا خسته کننده اما تصویر سمت چپ یک تصویر نسبتا متقارن همراه با تصاویر غیرمتقارن هست که بنظر جذابیت بیشتری به طراحی داده.

دهم- بین اشیای مختلف فرق بگذار! برای نشون دادن بافت ها و ساختارهای متفاوت در طراحی با مداد ، لازمه تا تکنیک خود رو با طبیعت اشیا تنظیم کنید. به عبارت ساده تر، لازم نیست همونطور که مثلا آهن و فلزات رو سایه می زنید، پوست رو سایه بزنید. هر کدام از این دو، ویژگی های منحصر بفردی در جذب نور و ایجاد سایه دارند. اگر به این جزئیات طبیعی و پر اهمیت در طراحی با مداد دقت کنید، مهارت طراحی شما آسانسوری اوج می گیرد.

نقطه شروع خوب برای انتخاب مدل سایه زدن این هست که از خودمون بپرسیم: بافت یا جنس شی ای که طراحی می کنم سخته یا صاف؟ اگر نور به آن بتابد، نور را چقدر جذب یا منعکس می کنه؟ یک بافت صیقلی و منعکس کننده مانند کروم، معمولا کنتراست (تضاد) بیشتر و هایلایت (بخش روشن) برجسته تری داره. در حالی که بافت سخت و جاذب نوری مانند پارچه و لباس، کنتراست کمتر و در عین حال هایلایت اندکی داره یا اصلا هایلایت نداره.

ازدهم- اول واقعیت گرا باش، بعد هنرمندانه بکش! نیازی نیست که اسکچ ها به واقعیت کاملا نزدیک باشند. با این حال، هنرمندان طراحی معتقدند که یک طراح اول باید کشیدن اسکچ های واقعی و رئال را بلد باشه. تمرکز باید روی عناصری مثل نورپردازی، نسبت­ ها، تاثیر رنگ ها (پررنگی یا کمرنگی) و آناتومی باشه، قبل از اینکه طرح رو به سمت سبک هنری خاصی ببرین. تصویر بالا به خوبی آثار رئال (واقع گرایانه) رو از تصاویر سبک اختصاصی شده (Stylized) و گرافیکی متمایز کرده.

وقتی متوجه شدید چطور چیزی را به صورت واقعی بازسازی کنید، به طرز باورنکردنی ایجاد یک نسخه با سبک خاصی از همون شیء، به ویژه در طراحی کاراکترها و موجودات، براتون آسان میشه. با گذشت زمان، می تونید با مهارتی که کسب کردین، دست به انتخاب زده و تغییرات جزئی یا کلی تو طراحی ایجاد کنید و به تدریج سبک و استایل طراحی خودتون رو پی بگیرین. پس، اول تسلط کامل روی واقعیت ها و بعد ایجاد سبک اختصاصی.

امیدوارم این نکات در مورد طراحی با مداد ، روی طراحی هاتون موثر باشه.