انواع هواپیماها

بوئینگ 747 اولین هواپیمای دو طبقه جهان استوئینگ ۷۴۷ (به انگلیسی: Boeing 747) یک هواپیمای جت چهار موتوره پهن‌پیکر مسافربری است که توسط شرکت بوئینگ آمریکا ساخته می‌شود. هواپیمای بوئینگ ۷۴۷ پس‌از هواپیمای ایرباس ای۳۸۰ دومین هواپیمای بزرگ مسافربری در جهان است.[۴] ساخت بوئینگ ۷۴۷ در زمان خود انقلابی بزرگ در صنعت هواپیماهای مسافربری به‌شمار می‌رفت و کمک کرد که همه قشرها مردم بتوانند از سفرهای هوایی استفاده کنند.[۴] این هواپیما برای چهل سال بزرگترین هواپیمای مسافربری جهان بود. بوئینگ ۷۴۷ با چهار موتور و ساختاری دوطبقه توانایی جابجایی حداکثر ۵۵۰ مسافر را دارد اما در یک سفر این هواپیما بیشتر از ۱۰۰۰ نفر مسافر را جابه جا کرد. برخلاف ایرباس ای۳۸۰، طبقه دوم در بوئینگ ۷۴۷ کامل نیست و منحصر به قسمت جلوی هواپیما است.در طبقه دوم هواپیمای بوئینگ ۷۴۷ معمولا فرست کلاس هواپیما قرار دارد. اندیشه ساخت ۷۴۷ توسط شرکت هواپیمایی بوئینگ در میانه دهه ۱۹۶۰ میلادی مطرح شد، به‌دنبال آن ارتش آمریکا برای بهبود ناوگان خود قرارداد خرید شمار زیادی از این هواپیما را با شرکت بوئینگ بست. پس از آن بوئینگ طراحی مدل مسافربری آن را اعلام کرد که نتیجه آن پرواز مدل ۱۰۰–۷۴۷ این هواپیما در سال ۱۹۶۹ بود. پس از یک سال در ۱۹۷۰ این مدل از ۷۴۷ نخستین سرویس دهی خود را برای شرکت هواپیمایی پان امریکن ورلد ایرویز آغاز کرد پس از توقف تولید ایرباس ای۳۸۰، بوئینگ نیز اعلام کرد که هواپیمای ۷۴۷ خود را در سال ۲۰۲۲ متوقف می کند. آخرین هواپیما، بوئینگ ۷۴۷ مدل ۷۴۷-۸اف برای اطلس ایر، در ۶ دسامبر ۲۰۲۲ برای تحویل در سال ۲۰۲۳ از خط تولید خارج شد.

ایرباس ای۳۸۰، (به انگلیسی: Airbus A380) هواپیمای مسافربری پهن‌پیکر، چهار موتوره و دو طبقه است که توسط شرکت ایرباس طراحی و ساخته شده‌است. این هواپیما هم‌اکنون بزرگ‌ترین هواپیمای مسافربری در جهان به‌شمار می‌رود. ساخت ایرباس ای۳۸۰ از ۱۹۹۶ میلادی با پروژه‌ای به‌نام ای۳ایکس‌ایکس (به انگلیسی: A3XX) آغاز شد و از ۱۹۹۸ میلادی با نام کنونی شناخته می‌شود.[۳] نخستین پرواز آزمایشی آن در ۲۷ آوریل ۲۰۰۵ میلادی از تولوز فرانسه بود. دو سال پس از آن در ۲۵ اکتبر ۲۰۰۷ میلادی نخستین پرواز بازرگانی آن از سنگاپور به سیدنی، برای شرکت هواپیمایی سنگاپور انجام شد. ایرباس ای۳۸۰ توانایی جابجایی شمار زیادی مسافر دارد و کاربرد آن در سفرهای بین‌المللی و مسافت‌های طولانی است. شمار صندلی اندازه استاندارد آن با سه کلاس مسافربری، بیش از ۵۲۵ نفر و برد آن هشت هزار مایل دریایی است. در مدل‌هایی که تنها دارای یک کلاس اقتصادی هستند این گنجایش تا ۸۵۳ نفر نیز قابل گسترش است. علی‌رغم اندازه بزرگ این هواپیما، ای۳۸۰ براساس اندازه‌های معمول و استوانه‌ای شکل، همانند بوئینگ ۷۴۷ ساخته شده و بدنهٔ آن تنها اندکی از بوئینگ ۷۴۷ پهن‌تر است. در نمای ظاهری، ای۳۸۰ دارای بال‌هایی است که در بخش پائین بدنه نصب شده‌اند (Low-Mounted) و اندکی متمایل به عقب هستند و چهار نقطه برای اتصال موتور در آن‌ها پیش‌بینی شده‌است. بخش ارابهٔ فرود هواپیما ۲۲ چرخ دارد که شیوهٔ جاگذاری آن‌ها مانند چرخ‌های بوئینگ ۷۴۷ و بوئینگ ۷۷۷ است. این نوع طراحی در بخش ارابهٔ فرود با بیشتر باندهای فرود در فرودگاه‌های بزرگ سازگاری دارد. با وجود مساحت زیاد بال‌های هواپیما در بیشتر فرودگاه‌های بزرگ با باند پهن، دو هواپیمای ای۳۸۰ می‌توانند از کنار یکدیگر عبور نمایند. در سال ۲۰۲۱ میلادی شرکت ایرباس ساخت بزرگ‌ترین هواپیمای جهان را به دلیل فروش کمتر از انتظار، متوقف کرد.[۴][۵]

ایرباس ای ۳۰۰ (Airbus A300) یک هواپیمای جت دو موتوره پهن‌پیکر با برد کوتاه تا متوسط می‌باشد که توسط ایرباس طراحی و ساخته شده‌است. این هواپیما به‌طور رسمی در سال ۱۹۶۹ معرفی شد و در اکتبر ۱۹۷۲ (آبان ۱۳۵۱) به پرواز درآمد. این هواپیما نخستین گونه از هواپیماهای جت تجاری دو موتوره پهن‌پیکر و همچنین نخستین هواپیمای ساخت کنسرسیوم اروپایی ایرباس است که اکنون گروه ایرباس نامیده می‌شود. به‌طور معمول ایرباس ای ۳۰۰ دارای ۲۶۶ صندلی در دو کلاس پروازی می‌باشد و بسته به مدل آن تا حداکثر ۷۵۴۰ کیلومتر (۴۰۷۰ مایل دریایی) برد دارد. طراحی این هواپیما در میانه دهه شصت میلادی به‌عنوان یک پروژه مشترک میان چند سازنده مختلف هواپیما در کشورهای انگلستان، آلمان غربی و فرانسه به اجرا درآمد. در سپتامبر ۱۹۶۷ کشورهای مشارکت‌کننده یک یادداشت تفاهم به منظور تولید این هواپیما امضا کردند. در آوریل ۱۹۶۹ انگلستان از این پروژه عقب‌نشینی کرد اما فرانسه، آلمان و اسپانیا توافقی را در مه ۱۹۶۹ امضا کردند و صنایع ایرباس رسماً در دسامبر ۱۹۷۰ به منظور طراحی و تولید ای ۳۰۰ شکل گرفت. نخستین پیش نمونه در اکتبر ۱۹۷۲ پرواز کرد. ایرفرانس نخستین مشتری ایرباس ای ۳۰۰، این هواپیما را از مه سال ۱۹۷۴ وارد خدمت نمود. در ادامه پس از یک دوره کوتاه تقاضا، ای ۳۰۰ با فروش بسیاری مواجه و پس از آن به مدت سه دهه با روند مناسبی تولید شد. ای ۳۰۰ محبوب بسیاری از کاربران هواپیماهای باری نیز بود و گونه‌های گوناگونی از آن با توانایی ترابرد بار ساخته شده‌است. تولید این هواپیما و گونه کوچکتر آن، ای ۳۱۰، در ژوئیه ۲۰۰۷ متوقف شد

مک‌دانل داگلاس ام‌دی-۸۰ McDonnell Douglas MD-80 یک هواپیمای مسافربری دو موتوره ساخته شرکت مک‌دانل داگلاس آمریکا است. نخستین پرواز ام‌دی-۸۰ در ۱۸ اکتبر ۱۹۷۹ صورت گرفت.[۱] مک‌دانل داگلاس ام‌دی-۸۰ نسل جدیدی از هواپیمای قدیمی تر این شرکت، مک‌دانل داگلاس دی‌سی-۹ به حساب می‌آید. این هواپیماها تشابه زیادی با خانواده مک‌دانل داگلاس ام‌دی-۹۰ دارند.[۲] بنابراین به آنها دی‌سی-۹ سوپر ۸۰ نیز گفته می‌شود. هواپیمایی‌های کوچک در کشورهای فقیرتر، از کاربران این هواپیما هستند. آئروناوس تی‌اس‌ام مکزیک با ۱۵ فروند رکورددار بهره‌گیری از این سری هواپیماها است. تا ژوئن ۲۰۲۲، سری MD-80 در ۸۹ سانحه و رخداد بزرگ هوایی، از جمله ۴۶ تلفات بدنه، با ۱۴۴۶ کشته از سرنشینان دخیل بوده‌است