تشخیص‌ بیماری از روی زبان.

رنگ زبان می‌تواند وضعیت خون، انرژی و مایعات بدن در قلب، طحال، ریه‌ها، کلیه‌ها و کبد را نشان دهد. به علاوه هرگونه ناهماهنگی پاتولوژیک طولانی مدت در مورد بیماری‌ها توسط رنگ زبان مشخص می‌شود. به طور کلی، رنگ عمیق تر و پررنگ زبان نشان دهنده گرمای بیشتر است که می‌تواند نتیجه التهاب، عفونت و بیش فعالی اندام مورد نظر باشد. رنگ روشن زبان نشان دهنده کاهش سطح ایمنی بدن یا استرس بیش از حد است. علائمی نظیر احساس گرما، تعریق، صورت برافروخته، یبوست، مدفوع تیره تند، افزایش گرسنگی، عدم تعادل عاطفی، بی نظمی‌های قاعدگی و مشکل در خواب در تغییر رنگ زبان موثر هستند. همچنین پر کاری تیروئید، فشار خون بالا، یائسگی یا حساسیت به مواد غذایی یا داروها نیز می‌تواند به تغییر رنگ زبان مربوط باشد. به یاد داشته باشید که نوشیدن شراب قرمز، قهوه و چای سیاه می‌تواند باعث تغییر رنگ زبان شود.

وضعیت خون، انرژی و تغذیه از روی شکل زبان و حالت زبان مشخص می‌شود. زبان بزرگ بیانگر گرمای قلب، کلیه، طحال یا مصرف بیش از حد الکل است. تورم زبان نشان دهنده عدم تعادل مایعات بدن است. تورم نوک زبان نشان دهنده مشکل قلبی است. زبان چکشی‌شکل نشان‌دهنده بیمار روانی یا مشکلات جدی طحال، معده و کلیه است. تورم پاپیلا زبان ممکن است بر اثر کمبود ویتامین B، آهن، اسید فولیک یا انواع حساسیت‌های دارویی ظاهر شود.

راه راه شدن زبان می‌تواند نشانه‌ای از نوعی بیماری التهابی مزمن خود ایمنی به نام "لیکن پلان دهانی" باشد. اگر این اختلال درد نداشته باشد، ممکن است بی نیاز از درمان باشد؛ البته باید به یاد داشت که عملکرد سیستم ایمنی بدن نقشی حیاتی در حمایت از سلامت بدن دارد و نادیده گرفتن نقص سیستم ایمنی بدن می‌تواند خطرناک باشد.

وجود یک لایه‌ سفید روی زبان‌ می‌تواند به این معنی باشد که در دهان‌ رشد بیش از حد مخمر رخ داده‌ است. البته احتمال وجود عفونت‌های قارچی مثل کاندیدا نیز وجود دارد. رشد بیش از حد قارچ کاندیدا اغلب زمانی رخ می‌دهد که اخیرا فرد به علت هر بیماری، آنتی بیوتیک مصرف کرده‌ است یا به طور کلی سیستم ایمنی بدن عملکرد درست ندارد. متعادل کردن محیط دستگاه گوارش‌ به کمک سطوح مناسب پروبیوتیک‌های موجود در غذاهای تخمیری، ماست طبیعی با کیفیت، یا یک مکمل پروبیوتیک می‌تواند در حفظ تعادل دستگاه گوارش تاثیر خوبی داشته باشد.

ممکن است در وسط زبان‌ یک خط برجسته ایجاد شود یا خطوطی که از مرکز به سمت طرفین زبان پراکنده‌ شوند. حتی ممکن است برجستگی‌هایی در لبه‌های زبان پدیدار شوند. اگرچه دندانه‌دار شدن به طور کلی یک بخش طبیعی از زبان است و نگرانی زیادی در مورد آن نیست، اما چنانچه دندانه‌ها زیادی عمیق هستند و ممکن است خرده‌های غذا در آن گیر کنند، باید حتما به درستی از مسواک استفاده شود.

برجستگی و برآمدگی روی زبان می‌تواند نشانه‌ای از اختلالات متفاوت باشد. مثلا ضربه‌های فیزیکی مانند گاز گرفتن زبان. گاهی برجستگی‌ها می‌توانند نشانه‌ای از استرس باشند. اگر برآمدگی‌ها دردناک باشند یا به طور طبیعی برطرف نشوند، می‌توانند نشانه‌ای از سرطان دهان باشند. به علاوه برجستگی‌های دردناک یا متورم روی زبان‌تان همچنین می‌توانند ناشی از جوانه‌های چشایی ملتهب باشند که "برجستگی کاذب" (TLP) نام دارند. اختلالات مختلفی وجود دارند که می‌توانند جوانه‌های چشایی را تحریک کنند و منجر به بروز التهاب شود.

جالب است بدانید که یک زبان سیاه و مودار کاملا شایع است و در بیشتر موارد جای هیچ‌گونه نگرانی برای آن وجود ندارد. موهای کوچک روی زبان "پاپیل" نام دارند که در طول زندگی رشد می‌کنند. گاهی این پاپیل‌ها به مدت طولانی باقی می‌مانند و ممکن است به مکانی امن برای رشد باکتری تبدیل شوند و در نتیجه منجر به سیاه شدن سطح زبان شوند. بهداشت نامناسب دهان، استفاده از آنتی ‌بیوتیک‌ها (اخیرا) یا عفونت قارچی می‌تواند دلیل این شکل از زبان باشد. زبان سیاه مودار می‌تواند باعث ایجاد بوی بد دهان شود.

ایجاد ترکیبی از لکه‌های قرمز و سفید روی زبان به این معنی است که اختلال زبان جغرافیایی رخ داده است. این اختلال بی‌ضرر است. لکه‌هایی شبیه به پنیر کوتاژ، احتمالا نشانه برفک دهان است و می‌تواند نشانه‌ای از ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن‌ باشد. قسمت‌های سفید رنگی که در زبان رشد می‌کنند، می‌توانند نشانه‌ای از لکوپلاکی باشند که معمولا در کسانی که سیگار می‌کشند یا دائما الکل مصرف می‌کنند، بروز می‌کند. اگر چه لکوپلاکی ذاتا خطرناک نیست، اما نیاز به بررسی دارد، زیرا ممکن است پیش‌ماده‌ای برای سرطان باشد. چنانچه لکه‌ها حساس یا دردناک باشند، یا اگر زخم‌ها باقی بمانند، حتما لازم است بررسی‌های بیشتری انجام شود تا احتمال سرطان دهان رد شود.

بزرگ شدن زبان یا ماکروگلوسیا دلایل متعددی دارد؛ مثلا اختلالات ژنتیکی. البته زبان بزرگ شده و گاهی اوقات بیرون‌زده، خصوصا در کودکان، ممکن است نشانه‌ای از عوارض کم‌کاری تیروئید در کودکان و بزرگسالان باشد و حتما نیاز به بررسی دارد.

زبان قرمز می‌تواند ناشی از کمبود ویتامین باشد؛ مثلا کمبود فولیک اسید و ویتامین ب 12. تب سرخ: عفونتی است که باعث می شود زبان ظاهری مثل توت فرنگی (قرمز و دانه دانه) پیدا کند. بیماری کاوازاکی: در این بیماری زبان به شکل توت فرنگی تبدیل می‌شود. این مورد بیشتر در کودکان زیر 5 سال و با تب بالا همراه است ؛ سندرم کاوازاکی در کودکان یک بیماری جدی است و نیاز به درمان جدی دارد. کبد چرب: زبان قرمز در لبه ها نشان دهنده علائم کبد چرب است.

پلاک‌های سفید نازک چنین زبانی معمولا نشان دهنده مشکلات کبد یا دستگاه گوارش است. البته می‌توان این زبان را به عنوان معده اسیدیته با PH کاهش یافته و یا زخم معده نیز تلقی کرد.

اگر زبان با یک لایه ضخیم سفید پوشیده شده باشد، می‌تواند نشانه بدی باشد؛ مثلا نشانه اینکه برخی از ارگان‌ها در بدن عملکرد خوبی ندارند و نمی‌توانند وظایف فیزیولوژیکی خود را در حفظ سلامتی به درستی انجام دهند. حتی می‌تواند نشانه عفونت ویروسی هم باشد.

پلاک‌های زرد رنگ زبان نشان‌دهنده مشکلات کبد یا کیسه صفرا است؛ حتی می‌تواند نشانه‌ای از نوع تغذیه ضعیف یا هضم ضعیف غذا باشد

زبانی که رنگش بنفش باشد، نشان دهنده کمبود ویتامین B2 است. البته می‌تواند نشان دهنده یک دوره سخت قاعدگی در زنان نیز باشد یا در نتیجه تجربه درد مزمن ایجاد شود.

زردی زبانی که طولانی مدت نیست، می‌تواند نشانه‌ای از بیماری کبد یا صفرا باشد. اگر قسمت جلو از زبان زرد باشد یک نشانه مطمئن از هپاتیت است.

رنگ تیره یا سبز می‌تواند به علت یک مسمومیت قوی از بدن، از جمله الکل ظاهر می‌شود.

رنگ سفید زبان به علت عفونت قارچی است. گاهی نیز عامل سفیدی زبان نتیجه رشد باکتری کاندیدا آلبیکانس عامل و دلیل بروز علائم برفک دهان نوزاد و کودکان است.